5,5 tỷ lượt giao dịch thanh toán không tiền mặt, VN thuộc top đầu

Giao dịch thanh toán không tiền mặt của người Việt tiệm cận với Thái Lan, Ấn Độ

Chia sẻ tại hội thảo thanh toán không tiền mặt do Báo Tuổi Trẻ tổ chức ngày 14/6, ông Nguyễn Hưng Nguyên, Phó Tổng giám đốc Công ty CP thanh toán quốc gia Việt Nam (NAPAS), thông tin trong quý I/2025, người dân Việt Nam thực hiện 5,5 tỷ giao dịch không dùng tiền mặt. Trong đó, 4,5 tỷ giao dịch trên kênh số, với giá trị đạt 40 triệu tỷ đồng.

"Đây là con số cực kỳ ấn tượng. Giao dịch bình quân trên đầu người của Việt Nam đã tiệm cận với Thái Lan, Ấn Độ và chỉ theo sau Trung Quốc một chút", ông Nguyên nhận định.

Theo thống kê của NHNN, đến cuối năm 2024, cả nước có hơn 204,5 triệu tài khoản thanh toán của khách hàng cá nhân; 154,1 triệu thẻ ngân hàng đang lưu hành. Gần 87% người trưởng thành có tài khoản tại ngân hàng. Khoảng 40 triệu thẻ thường xuyên giao dịch số trên tất cả các kênh.

"Việt Nam có hệ thống thanh toán rất hiện đại, đặc biệt thanh toán tài khoản đến tài khoản thuộc top đầu, khoảng 5-7 thế giới", ông Nguyên nhấn mạnh.

Theo ông Nguyên, quy mô kinh tế số Việt Nam tăng trưởng mạnh mẽ trong mấy năm gần đây, trong đó thương mại điện tử đóng góp hơn 60%. Đơn cử, năm 2024 đạt 36 tỷ USD, năm 2025 dự báo đạt 57 tỷ USD. Riêng thương mại điện tử, năm 2024 đạt 22 tỷ USD, trong đó 90% giao dịch được thanh toán qua điện tử gồm QR, ví điện tử…

Về tác động của thanh toán số đối với nền kinh tế, ông Nguyên cho rằng lợi ích thấy rất rõ nét. Đó là giúp thanh toán nhanh, giảm chi phí vận hành. Đồng thời thanh toán số còn góp phần minh bạch, tối ưu dòng tiền khi truy vết theo thời gian thực, hỗ trợ quản lý thuế….

Hiện nay, chúng ta có thể thực hiện các dịch vụ như giáo dục, dịch vụ công, di chuyển, mua sắm… đều thực hiện trên môi trường số. Qua đó, tạo động lực cho kinh tế số phát triển. Kinh tế số tạo động lực cho thanh toán số phát triển.

Tại hội thảo, ông Sapan Shah, Phó Chủ tịch cấp cao, phụ trách mạng lưới chấp nhận thanh toán - khu vực châu Á - Thái Bình Dương Mastercard, đánh giá Việt Nam bứt phá trong lĩnh vực thanh toán không tiền mặt, thể hiện qua sự dịch chuyển rõ rệt về phương thức thanh toán.

Theo đó, tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) của tổng số giao dịch không tiếp xúc (quý IV/2022 đến quý IV/2024) đạt 92%. Nhờ sự tiện lợi, dịch vụ Apple Pay/Google Pay và giao thông công cộng mở (open-loop) phát triển.

Đại diện Mastercard cho hay, 60% giao dịch tại điểm bán thực hiện qua các phương thức thanh toán không tiền mặt, gồm ví điện tử và thẻ thanh toán.

Tại hội thảo, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc nhấn mạnh khi phát triển thương mại điện tử đương nhiên phải thanh toán không tiền mặt. Thanh toán không tiền mặt vừa nhanh vừa kịp thời; giúp minh bạch hóa dòng tiền, thúc đẩy kinh tế số phát triển.

Thanh toán không tiền mặt không chỉ thúc đẩy hiệu quả ngành ngân hàng mà còn giúp tăng tính minh bạch trong quản lý tài chính, hỗ trợ thương mại điện tử và dịch vụ công, nâng cao năng suất lao động và tiết giảm chi phí xã hội.

Phó Thống đốc NHNN Phạm Tiến Dũng nhận định thanh toán không dùng tiền mặt đóng vai trò then chốt không chỉ thúc đẩy hiệu quả hoạt động ngân hàng - tài chính, mà còn góp phần tăng tính minh bạch trong quản lý kinh tế, thúc đẩy thương mại điện tử, dịch vụ công và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Hiện nay, đã có hơn 110,8 triệu hồ sơ khách hàng cá nhân và hơn 711.000 hồ sơ khách hàng tổ chức đã được đối chiếu thông tin sinh trắc học.

Bà Lê Hoàng Oanh, cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), cho biết sự bùng nổ mạnh mẽ của kinh tế số tại Việt Nam đã đóng góp 18,7% vào GDP quốc gia. Việt Nam là nước tăng trưởng hàng đầu về thương mại điện tử khi tăng trưởng trung bình 16-30%/ năm. Qua đó nâng cao hiệu quả hệ thống phân phối hiện đại; thúc đẩy tiêu dùng nội địa và tạo ra nhiều mô hình kinh doanh mới trong thời gian qua.

"Thanh toán số là một trong những yếu tố cốt lõi thúc đẩy tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử nói riêng và nền kinh tế số nói riêng", bà Oanh nhìn nhận.

Thách thức về bảo mật

Thanh toán tiền mặt bùng nổ, cũng đặt ra thách thức về việc bảo mật và bảo vệ tài sản trên môi trường mạng cho khách hàng.

"Tuy vậy, vẫn có một số tồn tại như vấn đề an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu cá nhân trong thanh toán số, nhất là trong bối cảnh tội phạm công nghệ cao ngày càng tinh vi. Do đó cần phải hoàn thiện thể chế, chính sách phù hợp, tạo điều kiện thuận lợi cho các mô hình thanh toán sáng tạo, bảo đảm quản lý rủi ro và an toàn hệ thống, bảo vệ tài sản của người dân", Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Văn Dũng, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM, nhìn nhận thanh toán không tiền mặt đã trở thành xu hướng khách quan và phổ biến trong đời sống. Dù vậy, từ thực tiễn triển khai tại TP HCM, việc thanh toán không tiền mặt vẫn còn những khó khăn, hạn chế nhất định.

"Vấn đề bảo mật an toàn giao dịch cho người dùng là một trong những trở ngại khiến người dân còn e ngại khi sử dụng, nhất là trong bối cảnh nguy cơ tội phạm công nghệ cao, lừa đảo, đánh cắp dữ liệu cá nhân ngày càng tinh vi, phức tạp", ông Dũng nhận xét.

Để thúc đẩy thanh toán không tiền mặt, tạo niềm tin cho người dùng yên tâm sử dụng các phương thức thanh toán số, ngành ngân hàng đang triển khai nhiều giải pháp, bao gồm cả ứng dụng AI nhằm hạn chế, ngăn hạn rủi ro lừa đảo của tội phạm mạng.

Từ ngày 1/7/2024, khách hàng cá nhân bắt buộc xác thực căn cước công dân gắn chip và sinh trắc học khi thực hiện giao dịch tài chính. Từ ngày 1/7/2025, quy định này sẽ tiếp tục mở rộng với đại diện pháp lý của doanh nghiệp.

Đề cập giải pháp ứng dụng AI để phòng tránh tội phạm công nghệ mạng, ông Lê Anh Dũng, Phó Vụ trưởng Vụ Thanh toán - NHNN, cho rằng vấn đề cần phải quan tâm là tuyên truyền cho người dân những thủ đoạn của tội phạm để từ đó có kiến thức khi giao dịch an toàn trên kênh số, không bị sập bẫy của tội phạm công nghệ.

Thời gian tới, NHNN sẽ cùng với các ngân hàng thương mại, trung gian thanh toán triển khai các giải pháp công nghệ để ngăn chặn tội phạm công nghệ. Trong đó, ngành ngân hàng triển khai dự án thu thập tài khoản giả mạo để đưa ra cảnh báo kịp thời cho khách hàng.

"Các ngân hàng thương mại, trung gian thanh toán sẽ cảnh báo cho khách hàng nếu chuyển tiền cho tài khoản nhận nằm trong kho dữ liệu tài khoản giả mạo. Khi được cảnh báo, người chuyển tiền sẽ cân nhắc có nên chuyển hay không", ông Dũng giải thích.