Báo chí công dân: 'Cuộc chơi' mở của thời đại số
(VNF) - Trong thời đại mà bất kỳ ai cũng có thể quay video, viết một status hoặc đăng một bài phân tích với hàng trăm nghìn lượt xem, ranh giới giữa "nhà báo chuyên nghiệp" và "người đưa tin" đang trở nên mong manh hơn bao giờ hết. Nhưng thay vì là cuộc chiến giữa cũ và mới, báo chí công dân (citizen journalism) đang mở ra một hành trình song hành – nơi cả xã hội cùng chung tay chia sẻ thông tin.
Báo chí công dân, nhà báo công dân nở rộ
Theo số liệu của DataReportal, tính tới tháng 1/2025, Việt Nam có 76,2 triệu tài khoản người dùng mạng xã hội đang hoạt động. Con số này tương đương 75,2% tổng dân số của Việt Nam vào đầu năm 2025. Như vậy, chỉ cần một chiếc điện thoại và kết nối Internet, bất kỳ ai cũng có thể trở thành người đưa tin, phản ánh sự kiện tại địa phương, tường thuật một vụ tai nạn, hoặc thậm chí phân tích một chính sách đang được quan tâm.
Theo từ điển Cambrige, cụm từ “báo chí công dân” (citizen journalism) là hoạt động ghi lại, viết lại về các tin tức, câu chuyện từ những người dân bình thường, không phải thông qua các phóng viên được đào tạo bài bản.
Dù không trải qua trường lớp báo chí chuyên nghiệp, không ít những TikToker, YouTuber, Facebooker đã và đang “làm báo” theo cách riêng của mình – nhanh nhạy, trực quan và gần gũi với người dùng mạng. Ở Việt Nam, không thiếu những YouTuber, Facebooker chuyên đưa tin về giao thông, đời sống xã hội đã thu hút hàng trăm nghìn người theo dõi, đánh dấu thời kỳ nở rộ của báo chí công dân và nhà báo công dân.

Tại Mỹ, xu hướng “citizen journalism” đã phát triển từ những năm 2000. Tờ CNN từng triển khai chuyên mục “iReport” để tiếp nhận tin tức từ người dân. Tại Hàn Quốc, trang OhmyNews được thành lập năm 2000 là một biểu tượng của báo chí công dân với 80% nội dung đến từ người dùng không chuyên nhưng được ban biên tập kiểm duyệt, chỉnh sửa và xuất bản như báo thường. Tất cả những điều này cho thấy việc đưa thông tin không còn là “đặc quyền” của một nhóm nhỏ.
Kiếm tiền từ tin tức
Không chỉ dừng lại ở việc đưa tin “cho vui”, các nhà sáng tạo nội dung tin tức hiện nay đang biến sự am hiểu, nhạy bén và sức ảnh hưởng thành “tiền tươi thóc thật”.
Với nền tảng TikTok, những nhà sáng tạo (creator) có thể kiếm được từ Quỹ Nhà sáng tạo (Creator Fund) hay Chương trình Thưởng cho Nhà sáng tạo (Creator Rewards Program), thông qua lượt xem video. Cụ thể hơn, sau khi đạt đủ điều kiện đăng ký (về xác minh tài khoản, lượt xem trong 30 ngày, người theo dõi...) và tham gia vào các chương trình này, TikTok sẽ trả một khoản tiền cho “creator” tạo ra các video gốc, không vi phạm chính sách nền tảng.
Trong khi Creator Fund mới chỉ được áp dụng tại thị trường Mỹ, Creator Rewards Program cũng mới được áp dụng tại 7 thị trường là Mỹ, Anh, Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc, Pháp và Brazil. Ngoài ra, nhà sáng tạo cũng có thể nhận được tiền tức các hoạt động như nhận quà livestream, gắn link affiliate (tiếp thị liên kết), hoặc được thuê sản xuất nội dung.
YouTube cũng có cơ chế kiếm tiền rõ ràng thông qua chương trình đối tác (YPP). Để đủ điều kiện tham gia YPP, một kênh phải có ít nhất 1.000 người đăng ký và 4.000 giờ xem trong vòng 12 tháng qua. Sau đó, các nhà sáng tạo nội dung trên YouTube có thể kiếm tiền trực tiếp nhờ quảng cáo, từ những người theo dõi hay thậm chí là bán hàng hoá.
Số tiền mà một YouTuber kiếm được cho mỗi lượt xem có sự thay đổi rất lớn và phụ thuộc vào một số yếu tố, chẳng hạn như loại quảng cáo, vị trí của người xem và ngân sách của nhà quảng cáo. Trung bình, YouTube trả khoảng 0,01 - 0,03 USD cho mỗi lượt xem. Điều này có nghĩa là cứ mỗi 1.000 lượt xem, một YouTuber có thể mong đợi kiếm được từ 10 - 30 USD. Tuy nhiên, đây chỉ là ước tính và số tiền thực tế có thể cao hơn hoặc thấp hơn.
Cũng đáng lưu ý là YouTube lấy 45% doanh thu quảng cáo, trong khi 55% còn lại thuộc về người sáng tạo nội dung. Điều này có nghĩa là với mỗi 1 USD kiếm được từ quảng cáo, YouTube giữ lại 0,45 USD và người sáng tạo nhận được 0,55 USD.
Meta (trước đây là Facebook) là một trong những nền tảng đưa ra khá nhiều cơ hội kiếm tiền nhằm thu hút các nhà sáng tạo nội dung. Ví dụ, năm 2021, công ty đã ra mắt chương trình thưởng Reels Play để thu hút người sáng tạo khỏi TikTok. Nhưng chương trình này đã bị cắt giảm vào năm 2023 và khoản thanh toán cho các “reels” (công cụ tạo video ngắn) đã giảm dần.
Công ty này sau đó cũng triển khai Facebook Content Monetization, một chương trình kiếm tiền mới mở rộng cơ hội cho người sáng tạo kiếm tiền từ nhiều định dạng nội dung hơn. Cuối năm 2024, Facebook cũng bắt đầu thử nghiệm Reels Bonus và Subscriptions tại Việt Nam, cho phép người sáng tạo có lượng người theo dõi lớn nhận tiền trực tiếp từ Meta hoặc từ người xem trả phí nội dung.

Không chỉ có Meta, YouTube hay TikTok, các nền tảng mạng xã hội khác hệ sinh thái của Meta, X (trước đây là Twitter), Snapchat hay Pinterest cũng đều có chính sách giúp các nhà sáng tạo nội dung kiếm thêm thu nhập. Tuy nhiên, với độ phủ sóng rộng, cũng như nền tảng thích hợp cho việc truyền tải thông tin, Facebook, YouTube và TikTok được coi là những nền tảng thích hợp cho những nhà báo công dân hoạt động.
Tất nhiên, tất cả những phương thức kiếm tiền trên nền tảng đều yêu cầu các nhà sáng tạo tuân thủ nghiêm ngặt chính sách nền tảng, trong đó bao gồm đảm bảo về bản quyền và sở hữu trí tuệ. Đặc biệt khi nhiều nền tảng lớn đã từng “đụng độ” với giới báo chí - truyền thông về các chính sách thông tin và nhận lấy cái kết không mấy có hậu.
Báo chí chuyên nghiệp đồng hành cùng báo chí công dân
Không ít người từng lo rằng sự phát triển của báo chí công dân sẽ đe dọa vị thế của báo chí chính thống. Nhưng thực tế cho thấy: sự xuất hiện của hàng triệu “phóng viên cộng đồng” đang buộc báo chí chuyên nghiệp phải chuyển mình, đổi mới và bắt kịp xu thế công nghệ.
Ở các nước như Nhật Bản và Đức, báo chí truyền thống thậm chí hợp tác trực tiếp với “creator” để khai thác thông tin khu vực, điều tra xã hội hoặc tiếp cận nhóm độc giả trẻ – nhóm gần như “miễn nhiễm” với báo giấy hay website tin tức. Việc xây dựng các kênh tin tức trên các nền tảng xã hội cũng được coi là nhiệm vụ hàng đầu để “hoà nhập” trong thời đại công nghệ số.
Tại Việt Nam, hầu hết các tòa soạn lớn đã thành lập đội ngũ nội dung riêng cho mạng xã hội. VTV Digital, Tuổi trẻ Online, Thanh niên... đều có các kênh TikTok, YouTube, Facebook chuyên biệt, sử dụng ngôn ngữ gần gũi, đồ họa bắt mắt và cách kể chuyện sinh động. Nhiều phóng viên giờ cũng là Key Opinion Leaders (KOLs) với lượng theo dõi lớn trên mạng xã hội.
Điểm khác biệt lớn nhất vẫn nằm ở sự kiểm chứng: báo chí chuyên nghiệp phải tuân thủ quy chuẩn đạo đức, có đội ngũ kiểm tra chéo, chịu trách nhiệm pháp lý rõ ràng. Nhưng thay vì cạnh tranh, ngày càng nhiều cơ quan báo chí coi báo chí công dân là nguồn đầu vào quý giá – một ống kính khác của xã hội.
Báo chí công dân cũng không phủ nhận vai trò của báo chí chính thống, mà là mảnh ghép bổ sung, giúp thông tin lan tỏa nhanh hơn, gần gũi hơn. Trong thời đại số, thay vì chỉ hỏi “ai đưa tin?”, điều quan trọng hơn là “thông tin đó có ích gì cho cộng đồng?”.
Khi mỗi người dân đều có thể trở thành người đưa tin, xã hội sẽ trở nên minh bạch, đa chiều và năng động hơn. Nhưng quyền chia sẻ thông tin luôn đi cùng trách nhiệm: kiểm chứng, trung thực và không xâm phạm quyền cá nhân.
Báo chí và tài sản mã hóa: Cùng bước qua 'vùng xám'
- Báo chí kinh tế với tài chính cá nhân: Để 'ngòi bút' đồng hành cùng 'túi tiền' đại chúng 18/06/2025 07:00
- Phóng viên VietnamFinance đạt Giải báo chí TP. Hải Phòng 17/06/2025 04:10
- Đã đến lúc cần đến chiến lược sử dụng AI trong tòa soạn 17/06/2025 10:00
Điểm danh 10 dự án 'khủng' nhất khởi công, khánh thành vào ngày 19/12
(VNF) - Khu đô thị thể thao Olympic, trục đại lộ cảnh quan sông Hồng, Khu đô thị phức hợp Hạ Long Xanh... là những dự án có tổng mức đầu tư lớn nhất sẽ được khởi công vào ngày 19/12.
'Muốn tăng trưởng hai con số, cơ cấu kinh tế phải chuyển dịch về chất'
(VNF) - TS Nguyễn Đức Hiển - Phó Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương nhận định để đạt được con số tăng trưởng hai con số này, cơ cấu nền kinh tế buộc phải có sự chuyển dịch mạnh mẽ về chất. Khu vực công nghiệp chế biến, chế tạo cần phải đạt mức tăng trưởng gần 13% mỗi năm, trong khi khu vực dịch vụ cũng phải duy trì tốc độ tăng trưởng 12,5%.
Thủ tướng: 'Mục tiêu tăng trưởng 2 con số có nền tảng, có dư địa và khả thi'
(VNF) - Thủ tướng khẳng định mục tiêu tăng trưởng 2 con số của Việt Nam là có nền tảng, có dư địa và khả thi. Trên cơ sở đó, Chính phủ quyết tâm thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới, tăng tốc phục hồi và hướng tới mục tiêu tăng trưởng cao gắn với phát triển bền vững trong giai đoạn tới.
Vụ 39-39B Bến Vân Đồn: Hối lộ hàng chục tỷ đồng, tiền mặt giấu trong thùng rượu và vali
(VNF) - Theo Bộ Công an, vụ thâu tóm khu đất "vàng" Bến Vân Đồn có việc giao tiền hối lộ bằng hai vali, vỏ thùng rượu, quà tặng xa xỉ và lời hứa cho penthouse.
Triệt phá đường dây lừa đảo đa cấp tiền ảo chiếm đoạt 2.000 tỷ đồng
(VNF) - Công an TP. Đà Nẵng vừa triệt phá thành công chuyên án, bắt giữ nhóm đối tượng hoạt động phạm tội sử dụng công nghệ cao để lừa đảo chiếm đoạt tài sản bằng hình thức kinh doanh đa cấp tiền ảo với tính chất phức tạp, quy mô toàn quốc, số tiền chiếm đoạt hàng ngàn tỷ đồng.
Phó Thủ tướng: 'Tăng lương khu vực công từ 2026'
(VNF) - Sáng 16/12, tiếp xúc cử tri phường Võ Cường (Bắc Ninh) sau Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình cho biết Nhà nước sẽ điều chỉnh tăng lương khu vực công từ năm 2026, trong khi chờ ban hành bảng lương mới theo chủ trương cải cách tiền lương.
Việt Nam cần 120 tỷ USD cho Quy hoạch điện VIII: Dòng tiền lấy ở đâu?
(VNF) - Trong bối cảnh an ninh năng lượng trở thành thách thức chiến lược, Việt Nam cần hơn 120 tỷ USD để triển khai Quy hoạch điện VIII trong 5 năm tới, song nguồn lực trong nước chỉ có thể đáp ứng khoảng một nửa. Theo ông Đặng Huy Đông, phần thiếu hụt 60 – 70 tỷ USD buộc Việt Nam phải trông cậy vào thị trường vốn và nhà đầu tư quốc tế, đặt ra bài toán lớn về cơ chế, thị trường điện và bảo đảm nguồn điện ổn định cho mục tiêu tăng trưởng cao trong những năm tới.
UNDP: 'Tăng trưởng nhanh sẽ không bền vững nếu thiếu kinh tế tuần hoàn'
(VNF) - UNDP cho rằng tăng trưởng cao sẽ khó duy trì bền vững nếu nền kinh tế vẫn vận hành chủ yếu theo mô hình tuyến tính. Trước sức ép ngày càng lớn từ cạn kiệt tài nguyên, ô nhiễm và biến đổi khí hậu, kinh tế tuần hoàn cần được thúc đẩy như một hướng đi chiến lược, giúp Việt Nam vừa giữ nhịp tăng trưởng nhanh, vừa nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực và sức chống chịu của nền kinh tế trong dài hạn.
Hàng vạn m2 bất động sản bị kê biên của cựu Cục trưởng Nguyễn Thanh Phong
(VNF) - Bộ Công an đã kê biên tổng cộng 6 bất động sản, với tổng diện tích hơn 12.000m2 của cựu Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm Nguyễn Thanh Phong.
Từ núi rừng bước vào không gian số: Phụ nữ Cơ Tu giúp gia đình thoát nghèo
(VNF) - Từ chỗ quen với lối sản xuất tự cung tự cấp, vật đổi vật, nhiều phụ nữ Cơ Tu ở các xã miền núi phía Tây TP. Đà Nẵng đã mạnh dạn thay đổi tư duy, học cách làm ăn, tham gia thị trường và tiếp cận kinh tế số, vươn lên thoát nghèo.
Cơ chế chia tiền ‘bôi trơn’ gần 100 tỷ ở Cục An toàn thực phẩm
(VNF) - Hàng chục nghìn hồ sơ tại Cục An toàn thực phẩm bị “bôi trơn” gần 100 tỷ đồng, trong đó nguyên Cục trưởng Nguyễn Thanh Phong chiếm đoạt gần 44 tỷ đồng.
Cựu Bí thư Vĩnh Phúc cũ Hoàng Thị Thúy Lan được đề nghị giảm 24-30 tháng tù
(VNF) - Tại phiên xét xử phúc thẩm cựu Bí thư Tỉnh ủy Vĩnh Phúc Hoàng Thị Thúy Lan được Viện kiểm sát đề nghị giảm án 24-30 tháng tù về tội Nhận hối lộ (án sơ thẩm tuyên 14 năm tù).
Cựu Cục trưởng An toàn thực phẩm bị cáo buộc chủ mưu nhận hối lộ 95 tỷ đồng
(VNF) - Ông Nguyễn Thanh Phong, cựu Cục trưởng An toàn thực phẩm Bộ Y tế, bị cáo buộc để chuyên viên nhận tiền khi xét hồ sơ công bố sản phẩm, tổng 95 tỷ đồng.
Khai mạc Đại hội Thể dục thể thao Thủ đô lần thứ XI năm 2025
(VNF) - Tối 15/12, tại Cung Điền kinh Hà Nội, UBND TP. Hà Nội long trọng tổ chức Lễ khai mạc Đại hội Thể dục thể thao (TDTT) Thủ đô lần thứ XI năm 2025 - sự kiện thể thao quy mô lớn nhất của Thủ đô, được tổ chức 4 năm một lần, thu hút sự quan tâm của đông đảo cán bộ, nhân dân và người yêu thể thao cả nước.
Shark Bình bị khởi tố thêm tội trốn thuế
(VNF) - Liên quan vụ án tiền số AntEx thuộc hệ sinh thái của Công ty NextTech gồm có 35 doanh nghiệp, ông Nguyễn Hòa Bình (thường gọi là Shark Bình) mới bị khởi tố thêm tội trốn thuế.
Bộ Công an vào cuộc xác minh sai phạm tại dự án trụ sở mới Bộ Ngoại giao
(VNF) - Sau khi Thanh tra Chính phủ chỉ ra những sai phạm tại dự án trụ sở mới Bộ Ngoại giao, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu Bộ Công an đang nghiên cứu, xác minh.
Vụ Mailisa, vợ chồng Phan Thị Mai nộp 300 tỷ đồng khắc phục hậu quả
(VNF) - Sau khi khởi tố, cơ quan điều tra đang phối hợp cơ quan chuyên môn giám định các sản phẩm của Mailisa còn vợ chồng chuỗi thẩm mỹ viện này cũng đã giao nộp 300 tỷ đồng khắc phục hậu quả vụ án.
'Mr Hunter' Lê Khắc Ngọ đã được dẫn độ về Việt Nam
(VNF) - "Mr Hunter" Lê Khắc Ngọ - nghi phạm cầm đầu đường dây lừa đảo hơn 5.300 tỷ đồng cùng Mr Pips, đã bị dẫn độ từ Philippines về nước.
Cận cảnh tàu bay thương mại đầu tiên 'xông đất' sân bay Long Thành
(VNF) - Ngày 15/12, sân bay Long Thành đã chính thức đón tàu bay thương mại đầu tiên hạ cánh do Vietnam Airlines thực hiện.
Cựu Bí thư Hoàng Thị Thuý Lan xin giảm án vì 'hoàn cảnh gia đình rất khó khăn'
(VNF) - Cựu Bí thư Tỉnh ủy Vĩnh Phúc (cũ) Hoàng Thị Thúy Lan đưa ra nhiều tình tiết để xin giảm nhẹ hình phạt, trong đó 'hoàn cảnh gia đình rất khó khăn.
Giỏi nghề để thoát nghèo: Hướng đi bền vững của Hà Tĩnh
(VNF) - Hà Tĩnh, nơi nhiều vùng biển bãi ngang và miền núi còn đối mặt với nghèo đa chiều, các chương trình giảm nghèo đang chuyển hướng mạnh sang nâng cao dân trí, dạy nghề và hỗ trợ sinh kế thực chất. Những lớp học cộng đồng, khóa đào tạo nghề gắn với doanh nghiệp và các mô hình hỗ trợ vốn – kỹ thuật đã mở ra cơ hội mới cho phụ nữ, lao động nghèo và đồng bào vùng khó.
Hôm nay, máy bay lớn nhất Việt Nam hạ cánh tại Sân bay Long Thành
(VNF) - Chiều nay, chuyến bay kỹ thuật sử dụng máy bay Boeing 787 của Vietnam Airlines sẽ hạ cánh xuống sân bay Long Thành để thực hiện thử tải, đánh dấu bước kiểm tra quan trọng trước khi sân bay này chính thức đón các chuyến bay chở khách đầu tiên vào ngày 19/12.
Trao truyền và mở cơ hội: Người dân tộc thiểu sổ thay đổi cuộc sống của chính mình
(VNF) - Mô hình "nâng cao nhận thức - chuyển đổi thói quen - ứng dụng số” không chỉ giúp hơn 200 hộ nông dân Tây Nguyên cải thiện kỹ thuật sản xuất, tăng thu nhập và tiếp cận thị trường quốc tế, mà còn trở thành điểm sáng về trao quyền kinh tế cho phụ nữ và người dân tộc thiểu số.
'Động lực tăng trưởng mới đã manh nha hình thành'
(VNF) - Theo TS Lê Duy Bình, dù duy trì được ổn định vĩ mô và nhiều động lực tăng trưởng mới đã manh nha hình thành song kinh tế Việt Nam vẫn cần tăng tốc chuyển đổi mô hình, nâng cao năng suất và giá trị gia tăng để tạo nền tảng vững chắc cho mục tiêu tăng trưởng cao, bền vững trong giai đoạn tới.
Giải bóng đá Báo chí các tỉnh thành năm 2025: Ngày hội trọn vẹn của những người làm báo
(VNF) - Sau một ngày thi đấu sôi nổi, Giải bóng đá Báo chí các tỉnh thành lần thứ XI – năm 2025 đã chính thức khép lại thành công vào tối 13/12 tại sân bóng Nguyên Dương (Hà Nội). Giải đấu tiếp tục khẳng định vị thế là sân chơi thể thao truyền thống, giàu ý nghĩa dành riêng cho cộng đồng những người làm báo đang công tác tại Hà Nội và các tỉnh, thành.
Điểm danh 10 dự án 'khủng' nhất khởi công, khánh thành vào ngày 19/12
(VNF) - Khu đô thị thể thao Olympic, trục đại lộ cảnh quan sông Hồng, Khu đô thị phức hợp Hạ Long Xanh... là những dự án có tổng mức đầu tư lớn nhất sẽ được khởi công vào ngày 19/12.
Cận cảnh khu đất 'kim cương' ven Hồ Hoàn Kiếm được đền bù 400 tỷ đồng
(VNF) - Một hộ dân có hơn 400 m2 đất mặt tiền phố Đinh Tiên Hoàng được bồi thường khoảng 400 tỷ đồng để di dời nhường đất làm Quảng trường - công viên phía đông Hồ Hoàn Kiếm.


































































