Chàng trai 36 tuổi kinh doanh 'vàng mã thân thiện với môi trường'

Ngành nghề kinh doanh gia truyền

Alex Teo là chủ sở hữu thế hệ thứ 3 của Ban Kah Hiang Trading, một trong những doanh nghiệp kinh doanh vàng mã lâu đời nhất tại Singapore. Tại Ban Kah Hiang Trading, khách hàng có thể mua nhang, tiền giấy hoặc bản sao bằng giấy của bất cứ vật thể nào tồn tại ở đời thực. Giống như ở Việt Nam hay Trung Quốc, Singapore cũng có tập tục đốt vàng mã trong các nghi lễ thờ cúng tổ tiên tại nhà hay tại đền, chùa.

Trong các lễ hội truyền thống của Trung Quốc, những người theo tín ngưỡng dân gian Trung Quốc thường đốt giấy tiền vàng mã, còn gọi là "tiền âm phủ", để dâng lên các vị thần hoặc tổ tiên. Ngày nay, vàng mã để đốt đã có nhiều mẫu hơn trước, chẳng hạn như các sản phẩm giấy được làm thành hình ô tô, máy ảnh… tùy theo nhu cầu của người mua.

Ban Kah Hiang Trading được ông nội Alex Teo mở vào những năm 1950, sau đó chuyển giao quyền tiếp quản cho cha Alex Teo vào đầu những năm 1990. Mặc dù là một ngành nghề kinh doanh truyền đời, nhưng Alex cho biết ở thế hệ của cha ông, rất nhiều các cửa hàng vàng mã khác đã đóng cửa sau khi nhận thấy sự suy yếu của ngành kinh doanh vàng mã ở Singapore.

Gia đình ông Alex ban đầu cũng có kế hoạch như vậy, nhưng đến năm 28 tuổi, sau khi vật lộn với các công việc ở ngoài một thời gian, ông Alex chợt cảm thấy bản thân cần quay lại với nghề gia truyền của gia đình mình.

“Tôi nghĩ sẽ thật đáng tiếc nếu tôi không tiếp tục”, ông Alex chia sẻ. Hiện nay, ông đang thực hiện sứ mệnh hồi sinh ngành bán vàng mã truyền thống bằng các phương thức sáng tạo hơn dành cho thế hệ mới.

Tuổi thơ lớn lên với những công việc vặt phụ giúp gia đình, thế nhưng ban đầu, ông Alex chưa bao giờ có ý định tiếp quản cửa hàng vàng mã. Sau khi tốt nghiệp đại học với bằng quản lý kinh doanh, ông làm việc tại đơn vị dịch vụ công và sau đó là một công ty bảo hiểm.

Mợi thứ bắt đầu thay đổi vào năm 2016 khi bố ông đổ bệnh. Khi đó, bố mẹ ông Alex, đều đã ngoài 50, đã đưa ra đề nghị giao cho ông Alex tiếp quản lại cửa hàng vàng mã.

Đứng trước sự lựa chọn giữa công việc và các mối quan hệ xã hội hiện tại hay từ bỏ tất cả để quay trở về làm kinh doanh tại gia, ông Alex đã rất lưỡng lự. Nhưng bị hấp dẫn bởi cơ hội được làm chủ cùng với sự ủng hộ của vợ, ông Alex đã quyết định sẽ thay cha tiếp tục kinh doanh vàng mã.

Vàng mã “vật lộn” trong xã hội hiện đại

Sau khi quay lại với công việc kinh doanh của gia đình, ông Alex gặp rất nhiều khó khăn. Ông cho biết bản thân đã chứng kiến doanh số bán lẻ của cửa hàng giảm liên tục, hệ quả của việc thế hệ trẻ đang dần rời xa các tín ngưỡng tôn giáo.

Tại Singapore, từ năm 2010 đến năm 2020, dữ liệu từ Cục Thống kê Singapore cho thấy tỷ lệ cư dân không theo tôn giáo nào ở mọi nhóm tuổi đều tăng lên. Tỷ lệ người theo Đạo giáo và Phật giáo, các nhóm tôn giáo từng tiêu thụ nhiều sản phẩm giấy vàng mã — lần lượt giảm 2,1% và 2,2%.

Sự suy giảm niềm tin tôn giáo không chỉ xuất hiện tại Singapore mà còn lan rộng trên toàn thế giới. Tại Mỹ, khoảng 28% người lớn tự mô tả mình là người vô thần. Theo khảo sát năm 2024 của Trung tâm nghiên cứu các vấn đề xã hội Pew, phần trăm những người trả lời bản thân không theo tôn giáo cụ thể nào đã tăng lên 16% kể từ năm 2007.

Ngoài việc niềm tin tín ngưỡng của người dân bị suy giảm, những tác động về việc đốt giấy vàng mã đối với môi trường cũng đang bị lên án ở Singapore. Vào tháng 2/2024, chính phủ Singapore đã tiến hành chiến dịch cải thiện nghi thức đốt lửa lần thứ 2, khuyến khích mọi người cầu nguyện ở đền chùa thay vì bên ngoài nhà và dọn dẹp sạch sẽ sau khi cầu nguyện.

Ông Alex chia sẻ việc kinh doanh tại cửa hàng bán lẻ của gia đình trước đây chỉ khởi sắc vào những dịp lễ hội, chẳng hạn như Tết Nguyên đán hay Tết cô hồn. Bên cạnh đó, việc kinh doanh cửa hàng bán lẻ cũng ảnh hưởng đến cha mẹ anh khi phải làm viện hơn 10 tiếng/ngày ở độ tuổi nghỉ hưu.

Chính vì vậy, ông Alex đã quyết định bán cửa hàng bán lẻ và tập trung phân phối bán buôn cho các công ty, đền chùa. Đối với ông Alex, đây cũng là cơ hội để ông có nhiều thời gian hơn vào việc cải tiến sản phẩm nhằm đáp ứng nhu cầu đang thay đổi của người tiêu dùng.

"Chúng tôi phải nghĩ cách kéo dài văn hoá truyền thống sao cho phù hợp với tư duy hiện đại. Nếu chúng tôi tiếp tục bán theo cách truyền thống như cha tôi đã làm, tôi không nghĩ rằng có thể phát triển bền vững".

Quyết tâm nghiên cứu vàng mã "thân thiện với môi trường"

Năm 2023, ông Alex bắt tay với người bạn thân của mình, Chris Huang - làm việc trong lĩnh vực FinTech, để thành lập Base Genesis, một công ty khởi nghiệp kinh doanh giấy vàng mã hiện đại.

Cặp đôi này đã đầu tư một khoản tiền lên đến 5 con số để thành lập doanh nghiệp. Trong khi Alex tập trung vào hoạt động, Huang đóng vai trò giám sát tài chính. Kể từ đó, họ đã thuê 7 nhân viên làm việc về xây dựng thương hiệu, tiếp thị và bán hàng trực tiếp.

Hoạt động kinh doanh mới của họ hướng đến mục tiêu cải tiến các sản phẩm giấy vàng mã truyền thống để thu hút thế hệ trẻ hơn — từ bao bì đến tính bền vững .

Đầu năm nay, họ đã được MullenLowe, một công ty quảng cáo, tiếp cận để phát triển sản phẩm vàng mã “tiền âm phủ” thân thiện với môi trường. Tiền âm phủ “xanh” có mệnh giá lên đến 48 số 0 — mệnh giá tiền lớn nhất có thể có trong tiếng Trung Quốc.

Điều này đồng nghĩa rằng thay vì đốt một chồng tiền, giờ đây khách hàng chỉ cần đốt một tờ là đủ. Bên cạnh đó, tờ tiền của họ không có tro và không có khói, không giống như các tờ tiền truyền thống tạo ra khói bụi khi đốt.

"Đốt giấy vàng mã đã ăn sâu vào văn hóa Trung Hoa của chúng tôi. Vì vậy, chúng ta phải đưa ra một sự hài hòa trong việc kiểm soát ô nhiễm và không trở nên lỗi thời", Alex cho rằng lệnh cấm đối với hoạt động tâm linh này khó có thể xảy ra mặc dù có nhiều khiếu nại.

Việc phát triển những sản phẩm thân thiện với môi trường không hề rẻ. Một gói 500 "Eco-friendly Gentle Smoke Joss Sticks" (nhang khói thân thiện với môi trường) có giá lên đến 11,50 đô la Singapore (8,5 USD).

"Mọi thứ đều cần thời gian và tiền bạc. Bạn cần phải thực hiện rất nhiều nghiên cứu để phát triển sản phẩm", Huang nhận định.

Tiền âm phủ thân thiện với môi trường của họ hiện chưa được bán ra, nhưng cặp đôi này hy vọng sản phẩm sẽ được giới trẻ Singapore ưa chuộng khi họ tung ra thị trường vào ngày tảo mộ, ngày tưởng nhớ tổ tiên vào tháng 4 năm sau.

Một nhà nghiên cứu tôn giáo Trung Quốc cho biết các sản phẩm thân thiện với môi trường của họ sẽ được thế hệ trẻ đón nhận tốt hơn, đồng thời giúp mọi người có ý thức bảo vệ môi trường hơn. Mặc dù có thể khách hàng không sùng đạo, nhưng họ có thể duy trì việc thực hành này vì lòng hiếu thảo .