Sau khi liên tiếp được chỉ định thầu tại các dự án thành phần của cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2 (đầu năm 2023), các công ty xây dựng hạ tầng hàng đầu đã ghi nhận giá trị backlog tăng đáng kể. Đáng chú ý, giá trị backlog của Công ty Cổ phần đầu tư hạ tầng giao thông Đèo Cả (HoSE: HHV) cuối quý I/2023 là 3.135 tỷ đồng, gấp 6 lần so với trung bình doanh thu mảng xây lắp của công ty trong giai đoạn 2021 - 2022.
Việc các dự án hạ tầng giao thông thường có được thi công trong 2-2,5 năm, trong giai đoạn 2023 - 2025, các công ty xây dựng hàng đầu đang đứng trước cơ hội tăng gấp đôi quy mô doanh thu so với giai đoạn 2021 - 2022.
Theo báo cáo ngành xây dựng hạ tầng 2023 của VNDirect, các công ty này vẫn đang có cơ hội tiếp tục giành thêm những gói thầu mới và trực tiếp hưởng lợi từ việc Chính phủ đẩy mạnh giải ngân đầu tư công. Do đó, quy mô doanh thu của các công ty xây dựng hàng đầu sẽ tăng trưởng mạnh hơn nữa trong những năm tới.
Siêu dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành (LTIA) hấp dẫn nhiều nhà thầu với tổng giá trị xây lắp lên tới 56.000 tỷ đồng (giai đoạn 1). Tuy nhiên, quá trình lựa chọn nhà thầu tại gói 5.10 – gói thầu lớn nhất – xây dựng nhà ga hành khách tại LTIA vẫn đang liên tục bị trì hoãn do giá thầu thiếu hấp dẫn và thời gian thi công gấp gáp.
Chuyên gia VNDirect kỳ vọng sau khi được phê duyệt điều chỉnh 2 nút thắt lớn nhất kể trên, sân bay Long Thành sẽ là động lực tăng trưởng cho các nhà thầu nội trong thời gian tới. Ban lãnh đạo của các công ty xây dựng cũng chia sẻ rằng vốn đối ứng ban đầu của chủ đầu tư cho nhà thầu tại các dự án sân bay thường là 30-50% giá trị gói thầu, cao hơn đáng kể so với các dự án thi công đường bộ (10-20%).
Với những yêu cầu đặc thù về kỹ thuật và thiết bị thi công, VNDirect cho rằng chỉ có số ít các nhà thầu trong nước có thể đáp ứng đủ tiêu chí tham gia thi công LTIA.
“Chúng tôi ưa thích Tập đoàn Cienco4 (UPCoM: C4G) và Vinaconex (HoSE: VCG) cho chủ đề này, bởi đây là các công ty đã tham gia thi công nhiều dự án hàng không tại Việt Nam. Tuy nhiên, do quy mô các gói thầu tại LTIA rất lớn, các công ty này sẽ phải liên doanh với các đơn vị khác để đảm bảo được tiến độ thi công LTIA”, nhóm nghiên cứu VNDirect đánh giá.
Báo cáo VNDirect cũng cho biết đã tiến hành theo dõi báo cáo tài chính của 8 công ty niêm yết mới được chỉ định thầu (đầu năm 2023) tại cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2. Trong đó, 7/8 công ty ghi nhận khoản mục người mua trả tiền trước tăng so với đầu năm. Xu hướng này đến chủ yếu nhờ nỗ lực đẩy mạnh giải ngân đầu tư công, các chủ đầu tư đã chủ động giải ngân khoản vốn đối ứng thực hiện dự án cho các nhà thầu.
Kết quả, áp lực vốn lưu động đối với các công ty xây dựng hạ tầng đã giảm đáng kể giúp tỷ lệ nợ vay ròng/vốn chủ sở hữu của nhóm các công ty này giảm tại cuối quý I/2023.
Trung bình tỷ lệ nợ vay ròng/vốn chủ sở hữu của các công ty xây dựng hạ tầng là 1,1x tại cuối quý I/2023, đặc biệt Công ty Cổ phần Lizen (HoSE: LCG) gần như không có nợ vay ròng. Do phải hợp nhất nhiều dự án BOT (thường có dư nợ vay và trả lãi vay hàng năm lớn, thực hiện trong suốt vòng đời dự án, có thể kéo dài lên tới 10-20 năm), tỷ lệ nợ vay ròng/vốn chủ sở hữu của HHV và C4G đang cao hơn so với trung bình ngành, đạt lần lượt 2,4x và 1,3x tại cuối quý I/2023.
Mặc dù vậy, nhóm nghiên cứu VNDirect cho rằng C4G vẫn đang có sức khỏe tài chính tốt nhờ dự án BOT duy nhất được hợp nhất của công ty là Nam Bến Thủy 2 vẫn đang có dòng tiền hàng năm dương. Nếu loại bỏ dư nợ vay tại dự án, tỷ lệ nợ vay ròng/vốn chủ sở hữu của C4G chỉ là 0,5x tại cuối quý I/2023, thấp hơn đáng kể so với trung bình ngành.
Ngoài ra, C4G đã phát hành và huy động thành công 1.123 tỷ đồng từ cổ đông hiện hữu trong tháng 4/2023, từ đó giúp vốn chủ sở hữu của công ty tăng 44% so với cuối quý I/2023.
“Chỉ những doanh nghiệp xây dựng với năng lực thi công tốt, khả năng huy động máy móc thiết bị hợp lí và nguồn vốn dồi dào mới có hiệu quả sinh lời tốt tại dự án cao tốc Bắc - Nam do yêu cầu thời gian thi công ngắn và Chính phủ đã ấn định mức biên lợi nhuận cố định so với giá thầu tại các dự án”, nhóm nghiên cứu nhấn mạnh.
Đáng chú ý, mới đây, Bộ Giao thông vận tải đã lần thứ 2 gửi kiến nghị Chính phủ giải pháp xử lý khó khăn tại 8 dự án BOT hạ tầng giao thông. Đây là những dự án đã được hoàn thành, đưa vào khai thác nhưng vẫn chưa được thu phí hoặc không thể thu do mất an ninh trật tự hoặc phương án tài chính bị phá vỡ.
Tổng nguồn vốn được Bộ Giao thông vận tải đề xuất 10.342 tỷ đồng, giảm 21% so với đề xuất hồi tháng 10/2022. Nếu được chấp thuận, nhiều chủ đầu tư các dự án trên sẽ chịu lỗ do các dự án đã không được thu phí cao như phương án tài chính ban đầu và mức đề xuất của Bộ khá sát so với tổng mức đầu tư của các dự án.
Tuy nhiên, việc thu hồi được khoản vốn đầu tư lớn ban đầu đã là thành công của các chủ đầu tư ở thời điểm hiện tại khi nhiều dự án gần như không có khả năng thu hồi vốn nếu tiếp tục duy trì như hiện nay.
Bên cạnh đó, nhu cầu xây dựng hạ tầng tại Việt Nam là rất lớn, Chính phủ đang cần huy động nguồn vốn ngoài nhà nước để phát triển. Do đó, để tạo tiền lệ tốt và tăng hấp dẫn trong thu hút vốn đầu tư tư nhân, Chính phủ cần hỗ trợ các dự án đang không được thu phí như phương án tài chính ban đầu.
Nếu đề xuất trên được chấp thuận, các công ty xây dựng hạ tầng bao gồm C4G, HHV sẽ cải thiện đáng kể năng lực tài chính của mình và tiềm năng nhận được nhiều hơn các gói thầu quy mô lớn tiếp theo.
“Chúng tôi tin rằng các doanh nghiệp xây dựng hạ tầng sẽ được hưởng lợi lớn từ xu hướng đẩy mạnh giải ngân đầu tư công trong giai đoạn 2023 - 2025. Chúng tôi ưa thích các công ty đáp ứng các tiêu chí năng lực thi công tốt; tỷ lệ giá trị backlog/doanh thu lớn và sức khỏe tài chính lành mạnh. Do đó, chúng tôi tin rằng C4G và LCG sẽ là những doanh nghiệp hưởng lợi hàng đầu”, nhóm nghiên cứu VNDirect nhận định.
