Cuộc chiến đất hiếm: Mỹ có kịp thoát khỏi cái bóng Trung Quốc?
(VNF) - Việc Trung Quốc siết chặt xuất khẩu bảy nguyên tố đất hiếm và nam châm vĩnh cửu, vật liệu then chốt trong quốc phòng và năng lượng tái tạo không chỉ gây xáo trộn chuỗi cung ứng toàn cầu mà còn cho thấy rõ mức độ phụ thuộc đáng lo ngại của Mỹ vào Trung Quốc, quốc gia kiểm soát gần như toàn bộ chuỗi giá trị đất hiếm thế giới.
- Mỹ - Trung 'đình chiến' căng thẳng đất hiếm 11/06/2025 09:28
Khủng hoảng chuỗi cung ứng và áp lực tài chính
Các nguyên tố đất hiếm là thành phần không thể thiếu trong sản xuất máy bay chiến đấu, tên lửa, xe điện, máy bay không người lái, tua-bin gió, và cả trung tâm dữ liệu. Trong bối cảnh Mỹ và nhiều nền kinh tế phương Tây đang thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh và gia tăng chi tiêu quốc phòng, việc thiếu hụt những nguyên liệu này đe dọa nghiêm trọng tính ổn định của chuỗi giá trị toàn cầu và đặt ra rủi ro tài chính đáng kể.
Ví dụ điển hình là Ford Motor đã buộc phải tạm ngừng sản xuất tại nhà máy ở Chicago trong tháng 5/2025 do thiếu hụt nam châm NdFeB hiệu suất cao. Đây là hệ quả trực tiếp từ sự gián đoạn chuỗi cung ứng đất hiếm, cho thấy các cú sốc ngắn hạn có thể gây tổn thất lớn cho hoạt động sản xuất và hiệu quả tài chính của doanh nghiệp.
Washington và Bắc Kinh mới đây đạt được thỏa thuận tạm thời cho phép nối lại xuất khẩu đất hiếm trong vòng 6 tháng. Tuy nhiên, theo Reuters, các chuyên gia cảnh báo đây chỉ là một “khoảng nghỉ” mang tính tạm thời, chưa phải giải pháp dài hạn. Thỏa thuận này thiếu minh bạch về nội dung nhượng bộ từ phía Mỹ, cơ chế giám sát thực thi cũng chưa được công bố đầy đủ.

Trong thời gian chờ đợi, các doanh nghiệp Mỹ và châu Âu tiếp tục đối mặt với quy trình xin cấp phép xuất khẩu được đánh giá là có phần khó khăn từ Trung Quốc. Reuters dẫn lời các doanh nghiệp cho biết họ buộc phải cung cấp dữ liệu sản xuất chi tiết, thông tin khách hàng, mục đích sử dụng cuối cùng và hình ảnh cơ sở. Việc thiếu thông tin có thể dẫn đến trì hoãn vô thời hạn hoặc bị từ chối đơn hàng.
Nhiều chuyên gia tài chính cảnh báo các yêu cầu này không chỉ làm chậm quá trình ra quyết định đầu tư mà còn làm gia tăng chi phí vận hành và nguy cơ rò rỉ dữ liệu thương mại nhạy cảm, đặc biệt đối với các doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng quốc phòng.
Chính sách ứng phó chậm trễ và thiếu đồng bộ
Trung Quốc hiện đang sở hữu 70% sản lượng khai thác đất hiếm toàn cầu và hơn 90% công suất tinh luyện, điều kiện then chốt để sản xuất nam châm NdFeB dùng trong xe điện, tua-bin gió, thiết bị quân sự. Theo South China Morning Post, sự thống trị này là kết quả từ chính sách trợ giá, thâu tóm chuỗi cung ứng toàn cầu và mở rộng năng lực sản xuất vượt xa tốc độ cấp phép của phương Tây.
Tại Mỹ, các mỏ đất hiếm tiềm năng như Mountain Pass (California) và Round Top (Texas) của MP Materials vẫn đang trong quá trình hoàn thiện. Theo báo cáo tài chính của công ty, các dự án này thiếu khâu chế biến trong nước, khiến Mỹ phải tiếp tục gửi đất hiếm thô sang Trung Quốc để tinh luyện, một điểm yếu nghiêm trọng trong chuỗi cung ứng nội địa.
Mặc dù Bộ Quốc phòng và Bộ Năng lượng Mỹ đã triển khai nhiều khoản tài trợ, cùng với kế hoạch tăng ngân sách năm tài khóa 2026 theo đề xuất từ chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump, nhưng theo Reuters, kết quả vẫn còn rất hạn chế. Một phần nguyên nhân đến từ sự chậm trễ trong quy trình phê duyệt, sự mâu thuẫn giữa các nhóm lợi ích và phân hóa chính trị nội bộ.

Trong khi đó, lĩnh vực quốc phòng Mỹ hiện vẫn bị loại khỏi khung cấp phép xuất khẩu đất hiếm từ phía Trung Quốc, càng làm gia tăng lo ngại về khả năng đảm bảo an ninh chiến lược dài hạn.
Tại hội nghị G7 diễn ra tại Canada, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã cáo buộc Trung Quốc “vũ khí hóa” quyền kiểm soát khoáng sản, đồng thời kêu gọi G7 đưa ra phản ứng chung.
Kết quả là sự ra đời của Kế hoạch Hành động Khoáng sản Chiến lược G7 với các mục tiêu nâng tiêu chuẩn ESG, tăng cường truy xuất nguồn gốc và huy động tài chính cho các dự án khai thác và chế biến mới. Phía Trung Quốc lập tức phản ứng mạnh mẽ, gọi đây là biểu hiện của chủ nghĩa bảo hộ thương mại.
Song song, Brussels cũng phát đi tín hiệu các cuộc đàm phán thương mại với Bắc Kinh đang rơi vào bế tắc. Điều này làm gia tăng nguy cơ Bắc Kinh trả đũa thương mại không chỉ với EU mà còn với các liên minh như Nhật Bản, Hàn Quốc và Ấn Độ.
Loạt thách thức cấp thiết và dài hạn
Các nhà hoạch định chính sách tại Mỹ hiện phải đối mặt với thách thức lớn: xây dựng một hệ sinh thái khoáng sản chiến lược vừa hiệu quả vừa bền vững trong thời gian ngắn. Điều này đòi hỏi sự cam kết xuyên suốt qua các nhiệm kỳ tổng thống, đồng thời cần chính sách nhất quán trong nội bộ.
Giới chuyên gia cho biết Mỹ cần sớm cải cách quy trình cấp phép khai thác, đẩy nhanh ưu đãi đầu tư trong nước và thúc đẩy liên minh chuỗi cung ứng chiến lược. Nếu không, các dự án mới tiếp tục bị trì hoãn, đe dọa nghiêm trọng năng lực cạnh tranh dài hạn và làm gia tăng rủi ro tài chính, địa chính trị toàn cầu.

Thỏa thuận sáu tháng giữa Mỹ và Trung Quốc không nên được nhìn nhận như một giải pháp, mà là phép thử cho khả năng tự cường của Washington. Nếu Mỹ không thể chuyển từ thế bị động sang chủ động trong chuỗi cung ứng khoáng sản, nguy cơ phụ thuộc vào Trung Quốc sẽ ngày càng hiện hữu. Đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh công nghệ và chuyển dịch năng lượng toàn cầu đang bước vào giai đoạn quyết liệt.
Vấn đề đất hiếm không đơn thuần là bài toán cung - cầu khoáng sản mà là một chiến lược tài chính, công nghiệp, địa chính trị mang tính sống còn.
Theo các chuyên gia, Washington cần nhanh chóng thay đổi cách tiếp cận, đồng thời bảo đảm sự phối hợp liên ngành và hỗ trợ tài chính mạnh mẽ để xây dựng một chuỗi cung ứng bền vững và độc lập. Khi thời gian đang cạn dần, sự thống nhất chính trị và quyết tâm thực thi chiến lược sẽ là chìa khóa để giảm thiểu rủi ro và duy trì vị thế cạnh tranh toàn cầu.
Nhờ ‘hỏa lực’ từ lòng đất, Trung Quốc xoay chuyển thế trận thương mại với Mỹ
- Trung Quốc bật đèn xanh, giải cứu các ông lớn ô tô Mỹ 07/06/2025 08:15
- Ông Trump và ông Tập điện đàm: 'Nút thắt' đất hiếm đã được nới lỏng 06/06/2025 07:30
- Báo động toàn cầu trước chiến lược siết xuất khẩu đất hiếm của Trung Quốc 05/06/2025 02:30
Elon Musk 'tuyên chiến' TT Trump: Dọa lập đảng mới nếu thông qua ‘dự luật điên rồ’
(VNF) - Sau khi tuyên bố sẽ rút khỏi chính trường, tỷ phú Elon Musk lại một lần nữa trở thành tâm điểm chú ý khi lên tiếng chỉ trích gay gắt "Dự luật lớn và tuyệt vời" của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump, đồng thời đe dọa thành lập một đảng chính trị mới.
Nữ tỷ phú tự thân trẻ nhất thế giới: Làm việc 90 giờ/tuần vì đam mê
(VNF) - Trong thời đại mà “cân bằng công việc – cuộc sống” (work-life balance) trở thành tôn chỉ của thế hệ lao động trẻ, nữ tỷ phú Lucy Guo, đồng sáng lập Scale AI lại chia sẻ quan điểm trái chiều: Yêu công việc thật sự mới là cách duy nhất để đạt được sự cân bằng. Với cô, work-life balance không phải là đếm giờ để được nghỉ, mà là cảm giác không cần nghỉ vì đã được sống trong công việc mình đam mê.
Trung Quốc bán tháo 8 tỷ USD trái phiếu Mỹ, đẩy mạnh gom vàng
(VNF) - Lượng trái phiếu kho bạc Mỹ mà Trung Quốc nắm giữ đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2009, sau khi ngân hàng trung ương nước này bán ra hơn 8 tỷ USD trong tháng 4.
Nhân viên thái rau giả mạo 'giám đốc Xiaomi', ký 200 hợp đồng tình ái
(VNF) - Dư luận Trung Quốc thời gian gần đây xôn xao trước thông tin ông Feng Debing, người được cho là cựu Giám đốc thương hiệu của Tập đoàn Xiaomi, liên quan đến hơn 200 “hợp đồng tình ái” giá trị lớn, làm dấy lên nghi ngờ về tính minh bạch tài chính và kiểm soát nội bộ tại các tập đoàn lớn như Xiaomi.
Kinh tế huyền học Trung Quốc: Mỏ vàng 19 tỷ USD giữa lòng phố thị
(VNF) - Các dịch vụ xem bói, phong thủy, tarot... tại Trung Quốc đang tạo nên "mỏ vàng" trị giá khoảng 19 tỷ USD và đang tăng trưởng 10% mỗi năm. Các dịch vụ huyền học đang âm thầm len lỏi vào các trung tâm thương mại, hàng quán, mạng xã hội...
Trung Quốc xây trung tâm siêu điện toán trên 'nóc nhà thế giới' Tây Tạng
(VNF) - Mới đây, trung tâm siêu điện toán Yajiang-1 của Trung Quốc chính thức đi vào hoạt động tại Tây Tạng - nơi được mệnh danh là “nóc nhà thế giới”. Trung tâm này là một phần trong chiến lược “Dữ liệu miền Đông, Điện toán miền Tây” tham vọng của Trung Quốc.
Cuộc đua tích vàng toàn cầu: Kim loại quý trở thành 'pháo đài tài chính'
(VNF) - Vàng từ lâu đã là biểu tượng của quyền lực và niềm tin tài chính. Dù các kênh đầu tư hiện đại phát triển mạnh, vàng vẫn giữ vai trò là tài sản "trú ẩn an toàn" trong bối cảnh kinh tế bất ổn và địa chính trị căng thẳng.
'Siêu trộm' kim cương đa quốc gia: Một tuần hai vụ, gây thiệt hại hơn 260.000 USD
(VNF) - Một vụ trộm tinh vi với thiệt hại tài chính vượt 260.000 USD đã xảy ra tại hai thương hiệu trang sức xa xỉ toàn cầu là Tiffany & Co và Cartier khiến giới bán lẻ hàng hiệu tiếp tục đối mặt với rủi ro an ninh và tổn thất kinh tế đáng kể. Thủ phạm là Yaorong Wan, 50 tuổi, một đối tượng từng bị Interpol truy nã vì các vụ trộm kim cương tại nhiều quốc gia.
Sa thải cả phòng marketing, CEO Trung Quốc sử dụng AI để tiết kiệm chi phí
(VNF) - Việc ông chủ của một công ty an ninh mạng hàng đầu Trung Quốc tuyên bố sa thải toàn bộ phòng marketing để thay bằng trí tuệ nhân tạo (AI) đã gây xôn xao giới công nghệ và tài chính nước này, đồng thời làm nổi bật xu hướng sử dụng công nghệ để cắt giảm chi phí trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động.
Người Mỹ ‘đổ xô’ mua thiết bị sinh tồn giữa lo ngại bất ổn
(VNF) - Căng thẳng địa chính trị gia tăng cùng những bất ổn trong nước tạo nên làn sóng tiêu dùng mới tại Mỹ: người dân đổ xô mua sắm sản phẩm sinh tồn như mặt nạ khí độc, bộ đồ ăn khẩn cấp, sạc dự phòng và thiết bị chiếu sáng năng lượng mặt trời. Diễn biến này phản ánh tâm lý phòng vệ lan rộng trong xã hội Mỹ, tạo ra tác động nhất định với thị trường bán lẻ, chuỗi cung ứng và ngành sản xuất thiết bị an ninh, sinh tồn.
Trung Quốc tạo điện từ mưa: Bước tiến mới trong cuộc đua năng lượng tái tạo
(VNF) - Với thiết bị biến chuyển động rơi của những giọt mưa thành điện năng, Trung Quốc đang mở ra hướng đi mới trong cuộc đua chuyển đổi năng lượng xanh. Tuy nhiên, công nghệ này vẫn đối mặt không ít thách thức về hiệu suất và tính ứng dụng thực tế.
Triều Tiên khánh thành khu du lịch hạng sang 'tầm cỡ thế giới'
(VNF) - Triều Tiên mới đây đã khánh thành khu du lịch ven biển Wonsan có quy mô đầu tư lớn. Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong Un gọi đây là một trong những thành tựu lớn nhất trong năm của Triều Tiên và là "khu nghỉ dưỡng văn hóa du lịch tầm cỡ thế giới".
Bảy bang và thành phố ở Mỹ phải trả tiền mời dân đến sinh sống
(VNF) - Trước áp lực lạm phát và giá nhà leo thang tại các đô thị lớn, nhiều người Mỹ đang chọn rời thành phố để đến sống tại các thị trấn nhỏ, nơi chi phí thấp hơn, chất lượng sống cao hơn và thậm chí còn được chính quyền trả tiền để chuyển đến. Trước xu hướng này, nhiều bang, thành phố và thị trấn tại Mỹ đã ứng dụng nhiều ưu đãi nhằm thu hút nguồn dân cư chất lượng cao tới sinh sống và làm việc.
TT Trump úp mở gia hạn mốc áp thuế 9/7, tuyên bố ‘có thể làm bất cứ điều gì’
(VNF) - Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 27/6 tuyên bố rằng ông có thể sẽ không tuân thủ thời hạn áp thuế vào đầu tháng 7, khi các mức thuế quan khổng lồ của Mỹ chuẩn bị có hiệu lực trở lại đối với một loạt quốc gia.
Diễn biến chưa từng có: Tổng thống Trump có thể chỉ định ‘chủ tịch Fed trong bóng tối’
(VNF) - Tổng thống Mỹ Donald Trump mới đây cho biết ông sẽ sớm công bố người kế nhiệm Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) Jerome Powell. Vấn đề đáng lưu ý ở chỗ ông Powell vẫn còn 11 tháng nữa mới kết thúc nhiệm kỳ của mình.
Xiaomi gây chấn động thị trường xe điện: Bán 200.000 xe chỉ trong 3 phút
(VNF) - Cổ phiếu của Xiaomi đã tăng vọt lên mức cao nhất mọi thời đại sau khi tập đoàn công nghệ có trụ sở tại Bắc Kinh tuyên bố bán được 200.000 chiếc xe điện chỉ trong vòng 3 phút, đe dọa vị thế của BYD, Tesla và hàng loạt đối thủ khác trên thị trường ô tô điện đang cạnh tranh khốc liệt tại Trung Quốc.
Không cần nhân công, Trung Quốc làm 158km đường cao tốc bằng drone và robot
(VNF) - Trung Quốc mới đây đã nâng cấp một tuyến đường cao tốc dài 158km bằng máy bay không người lái và robot điều khiển bằng trí tuệ nhân tạo (AI).
Trung Quốc muốn 'viết lại' trật tự tiền tệ toàn cầu: Nhân dân tệ có đủ sức?
(VNF) - Thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump làm lung lay vai trò bá chủ của đồng bạc xanh, nhưng giới phân tích cho rằng con đường vươn lên bứt phá của đồng tiền nội tệ Trung Quốc vẫn còn dài với nhiều trở ngại.
Hoàn tất thỏa thuận với Trung Quốc, Mỹ chuẩn bị ký 10 hiệp định với các nước
(VNF) - Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick ngày 26/6 cho biết Mỹ và Trung Quốc đã chính thức hoàn tất thỏa thuận thương mại đạt được vào tháng trước tại Geneva. Đây được xem là bước đi đầu tiên trong kế hoạch của Nhà Trắng nhằm thiết lập thêm 10 thỏa thuận với các đối tác thương mại lớn khác trong thời gian tới.
Những con số gây 'choáng' trong đám cưới thế kỷ của tỷ phú Jeff Bezos
(VNF) - Chi phí lễ cưới ước tính lên tới 55 triệu USD, 250 khách mời thuộc giới "siêu sao", hơn 90 chuyến phi cơ riêng, cùng hợp đồng tiền hôn nhân giá hàng triệu USD là những con số thể hiện sự hoành tráng của đám cưới tỷ phú Jeff Bezos.
Chi 5% GDP cho quốc phòng: Các nước NATO phải 'đổ' thêm bao nhiêu tiền?
(VNF) - Với cam kết tăng chi tiêu quốc phòng lên 5% GDP mỗi năm, các nước Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) có thể phải chi thêm hàng trăm tỷ USD mỗi năm so với mức hiện tại.
Tại sao Mỹ được thế giới 'chọn mặt gửi vàng'?
(VNF) - Từ sau Thế chiến thứ 2, Mỹ luôn được coi là điểm đến hàng đầu để các quốc gia gửi vàng dự trữ. Hầm vàng lớn nhất thế giới hiện nay nằm ở Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York, nơi chứa 6331 tấn vàng, trong đó khoảng 98% là vàng của 36 quốc gia nước ngoài.
NATO tăng chi tiêu quốc phòng lên 5% GDP: ‘Bước nhảy vọt’ hay nhiệm vụ bất khả thi?
(VNF) - Các nước thành viên NATO mới đây đã thông qua mục tiêu tăng chi tiêu quốc phòng lên 5% GDP vào năm 2035. Dù được xem là “bước nhảy vọt” trong củng cố an ninh tập thể, mục tiêu này đang vấp phải nghi ngại lớn từ nhiều nước thành viên.
Người Mỹ sắp được dùng tiền mã hoá để thế chấp vay mua nhà
(VNF) - Cơ quan Tài chính Nhà ở Liên bang Mỹ (FHFA) đang xúc tiến việc công nhận tiền mã hóa là loại tài sản có thể dùng để mua nhà thế chấp.
Elon Musk 'tuyên chiến' TT Trump: Dọa lập đảng mới nếu thông qua ‘dự luật điên rồ’
(VNF) - Sau khi tuyên bố sẽ rút khỏi chính trường, tỷ phú Elon Musk lại một lần nữa trở thành tâm điểm chú ý khi lên tiếng chỉ trích gay gắt "Dự luật lớn và tuyệt vời" của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump, đồng thời đe dọa thành lập một đảng chính trị mới.
'Ngắm' dàn sao huyền thoại Manchester United 'đổ bộ' Đà Nẵng
(VNF) - Trong khuôn khổ Lễ hội bóng đá Việt Nam - Vương quốc Anh 2025, các huyền thoại bóng đá một thời của câu lạc bộ Manchester United (MU) đã có trận bóng giao hữu với cầu thủ Việt Nam, cùng các hoạt động giao lưu sôi động với người hâm mộ và khám phá thành phố Đà Nẵng.