Nghị quyết 55-NQ/TW của Bộ Chính trị từ năm 2020 đã xác định điện khí là nguồn năng lượng sạch đóng vai trò điều tiết hệ thống và thay thế dần nhiệt điện than. Theo Quy hoạch điện VIII điều chỉnh, tổng công suất điện khí dùng khí trong nước sẽ tăng từ 7 GW hiện nay lên 16 GW vào năm 2030, còn điện khí LNG nhập khẩu tăng từ 0,8 GW lên 22,5 GW. Điều này có nghĩa, đến năm 2030, nguồn điện khí (truyền thống và LNG) sẽ chiếm gần 40 GW, trở thành trụ cột trong cơ cấu nguồn điện của Việt Nam.
Tuy nhiên, hiện mới chỉ có hai dự án – Nhơn Trạch 3-4 – có khả năng hoàn thành đúng tiến độ, trong khi hàng loạt dự án như LNG Hải Lăng, Quảng Ninh, Thái Bình, Long An, Hiệp Phước, Hải Phòng, Ô Môn 2… đều đang vướng ở khâu đàm phán hợp đồng mua bán điện (PPA), thu xếp vốn hoặc thủ tục đầu tư.
Theo bản kiến nghị của các nhà đầu tư gửi Quốc hội, vướng mắc nằm ở chỗ khung pháp lý về LNG vẫn chưa hoàn thiện, đặc biệt là các quy định về tiêu chuẩn kỹ thuật, hạ tầng lưu trữ và vận hành. Ngoài ra, hợp đồng mua bán điện hiện tại tiềm ẩn nhiều rủi ro, không đủ điều kiện để các ngân hàng quốc tế chấp nhận cho vay.
Các nhà đầu tư phải đối mặt với rủi ro lớn vì không có doanh thu tối thiểu được đảm bảo cho các nhà máy điện, mặc dù các dự án này đòi hỏi vốn đầu tư ban đầu lớn. Do đó, cũng không có bảo đảm về việc hoàn trả cho các bên cho vay. Hiện chưa có quy định áp dụng giá điện hai thành phần cho Dự án IPP; nếu áp dụng riêng lẻ có thể tạo bất bình đẳng giữa các dự án.
Hiện có 11 vướng mắc chính khiến các dự án khó tiếp cận nguồn vốn, gồm: thiếu cơ chế đảm bảo doanh thu tối thiểu (phí công suất), chưa có quy định chuyển nghĩa vụ bao tiêu khí sang EVN, rủi ro ngoại tệ, thiếu phân định rủi ro bất khả kháng, chưa có cơ chế mua lại nhà máy khi dự án bị dừng không do lỗi nhà đầu tư, cũng như chưa có hỗ trợ pháp lý cho việc chuyển đổi nhiên liệu sang năng lượng mới như hydro hoặc amoniac trong tương lai,...
Trong văn bản kiến nghị gửi Quốc hội, nhóm nhà đầu tư LNG đề nghị sửa đổi và bổ sung Điều 9 của dự thảo Nghị quyết về cơ chế tháo gỡ khó khăn cho phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026–2030.
Theo đề xuất, các dự án nhiệt điện khí LNG được vận hành từ 2025 đến trước năm 2031 sẽ được áp dụng sản lượng điện hợp đồng tối thiểu dài hạn không dưới 90% công suất bình quân nhiều năm. Đây là cơ chế bảo đảm doanh thu cho nhà máy, giúp họ có thể hoàn vốn và trả nợ vay.
Ngoài ra, các nhà đầu tư cũng kiến nghị áp dụng “phí công suất” (Capacity Payment) – cơ chế giá điện hai thành phần gồm điện năng và công suất, tương tự như mô hình quốc tế – để bảo đảm chi trả cho các chi phí cố định và chi phí bảo dưỡng, bất kể sản lượng phát điện thực tế.
Một điểm then chốt khác là đề xuất chuyển ngang nghĩa vụ bao tiêu nhiên liệu trong hợp đồng cung cấp khí sang hợp đồng mua bán điện. Theo đó, EVN sẽ gánh nghĩa vụ bao tiêu nếu hệ thống điều độ không huy động đủ sản lượng, giúp loại bỏ rủi ro tài chính cho nhà đầu tư.
Để giảm thiểu biến động ngoại tệ, giá điện trong PPA được tính bằng USD nhưng thanh toán bằng đồng Việt Nam, có điều chỉnh tỷ giá hàng tháng. Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước được kiến nghị ban hành hướng dẫn riêng về thanh toán và chuyển đổi ngoại tệ cho các dự án LNG nhằm bảo đảm ổn định tài chính dài hạn.
Cơ chế xử lý bất khả kháng, theo đề xuất, cũng cần được tách bạch rõ giữa sự kiện tự nhiên và chính trị. Khi có sự kiện chính trị bất khả kháng, nhà đầu tư vẫn được thanh toán phí công suất. Trong trường hợp dự án bị chấm dứt không do lỗi của chủ đầu tư, Chính phủ cần mua lại nhà máy theo giá trị còn lại, bao gồm dư nợ vay, phần vốn chủ sở hữu chưa thu hồi và các chi phí nhiên liệu chưa thanh toán.
Đặc biệt, nhóm nhà đầu tư đề nghị Quốc hội chính thức công nhận các dự án điện khí LNG là “nguồn điện chuyển đổi”, được hỗ trợ khi sử dụng nhiên liệu mới như hydro hoặc amoniac, qua đó giúp Việt Nam đáp ứng mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (Net Zero).
Theo các nhà đầu tư, nguồn điện khí trong nước và LNG đang và sẽ chiếm tỷ trọng rất lớn trong cung ứng điện nên việc chậm trễ dự án sẽ tác động tiêu cực vô cùng lớn đến phát triển kinh tế và thu hút đầu tư ở Việt Nam. Việc Quốc hội sớm thông qua Nghị quyết với Điều 9 quy định các cơ chế cần thiết sẽ giúp tháo gỡ vướng mắc pháp lý, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, thu hút vốn đầu tư quốc tế và thúc đẩy chuyển dịch năng lượng xanh, góp phần vào đảm bảo mục tiêu tăng trưởng kinh tế mà Chính phủ Việt Nam đang đặt ra trong những năm tới.
Các nhà đầu tư dự án điện khí LNG cam kết đầu tư lâu dài, tuân thủ pháp luật Việt Nam, đảm bảo tiến độ và hiệu quả dự án và mong muốn được đóng góp cho phát triển kinh tế của Việt Nam; đồng thời kiến nghị Quốc hội và Chính phủ tổ chức cuộc họp chuyên đề trong tháng 10/2025 để thảo luận cụ thể các đề xuất, nhằm sớm ban hành Nghị quyết, đảm bảo khung pháp lý thống nhất cho các dự án điện khí trong giai đoạn 2026–2030.
Từ góc nhìn dài hạn, việc hoàn thiện cơ chế pháp lý cho điện khí LNG không chỉ giúp bảo đảm an ninh năng lượng, mà còn là bước đi chiến lược để Việt Nam trở thành điểm đến tin cậy trong dòng vốn đầu tư năng lượng xanh toàn cầu.
Tags:
(VNF) - Theo bà Mai Thị Ngọc Thủy, Tổng Giám đốc Công ty TNHH O-DOOR Việt Nam, đã đến lúc Việt Nam phải nhìn xa hơn, hành động quyết liệt hơn để kiến tạo một hệ sinh thái hydro xanh, xem đây như trụ cột không thể thiếu trong chiến lược bảo đảm an ninh năng lượng và hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng xanh, bền vững.
(VNF) - Trung Quốc vừa thử nghiệm thành công tuabin gió trên không mạnh nhất thế giới, đánh dấu bước ngoặt công nghệ có thể viết lại lịch sử ngành điện với nguồn năng lượng xanh rẻ hơn, linh hoạt hơn và bền vững hơn.
(VNF) - Ông Hoàng Hữu Thắng - Nhà sáng lập kiêm Chủ tịch HĐQT Intech Group nhận định, 3 – 5 năm tới, ngành năng lượng xanh sẽ bùng nổ mạnh mẽ tại Việt Nam, mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp biết làm đúng, làm thật, làm chuẩn. Nếu mỗi người trong ngành đều giữ được tinh thần đó, thì không chỉ doanh nghiệp, mà cả đất nước sẽ hưởng lợi từ sự chuyển dịch xanh này.
(VNF) - UBND tỉnh Hà Tĩnh đã ban hành hai quyết định chính thức giao Công ty Cổ phần Năng lượng VinEnergo làm nhà đầu tư của hai dự án điện gió ngoài khơi có tổng mức đầu tư hơn 39.000 tỷ đồng tại khu vực Kỳ Anh. Đây là nhóm dự án điện gió lớn nhất được phê duyệt tại Hà Tĩnh tính đến thời điểm hiện tại.
(VNF) - Việt Nam đang tiến hành một bước rà soát quan trọng trước khi xem xét khởi động dự án điện hạt nhân tại Ninh Thuận và các dự án trong tương lai.
(VNF) - Ngân hàng Chính sách xã hội giảm lãi suất nhiều chương trình tín dụng, hỗ trợ người dân khôi phục sản xuất sau mưa bão, áp dụng từ 1/12/2025.
(VNF) - Đưa ra lời khuyên về việc thực hiện ESG với doanh nghiệp, chuyên gia cho rằng các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, nên bắt đầu thực hiện từ các dự án nhỏ với chi phí thấp.
(VNF) - Việt Nam đang thúc đẩy chuyển đổi số và chuyển đổi xanh nhằm hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững. Đây vừa là cơ hội để đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh và khẳng định vị thế quốc gia trong chuỗi giá trị toàn cầu, vừa là thách thức lớn đối với doanh nghiệp và cơ quan quản lý về thể chế, nguồn lực, hạ tầng công nghệ và năng lực nhân sự.
(VNF) - Theo ông Vũ Thái Trường, Trưởng phòng Biến đổi khí hậu và Môi trường - UNDP Việt Nam, trong việc thúc đẩy kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam, thách thức lớn nhất là khoảng cách giữa chính sách và thực thi. Chính sách đã rất tiến bộ, nhưng doanh nghiệp và địa phương cần thêm công cụ, dữ liệu và hướng dẫn cụ thể để triển khai.
(VNF) - Thay vì tập trung tạo ra lượng lớn tín chỉ carbon giá rẻ, Việt Nam nhấn mạnh việc phát triển tín chỉ chất lượng cao nhằm bảo đảm lợi ích quốc gia và nâng cao vị thế trên thị trường quốc tế.
(VNF) - Khi làn sóng ESG ập đến, phần nổi của tảng băng là những báo cáo đẹp đẽ và các cam kết. Nhưng phần chìm, thứ đang khiến hàng nghìn doanh nghiệp Việt "đau đầu" chính là cuộc khủng hoảng dữ liệu thầm lặng: Số liệu phân mảnh, thu thập thủ công, và không thể chứng minh với đối tác quốc tế.
(VNF) - Hàng loạt quy định về chống phá rừng, minh bạch nguồn gốc và giảm phát thải đang khiến nông sản Việt đối mặt thách thức lớn khi muốn tiếp cận thị trường cao cấp. Trong đó, mắc ca – ngành còn non trẻ đang phải vượt qua yêu cầu khắt khe từ EU và các hệ thống bán lẻ quốc tế.
