Dự án xây dựng tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân được Chính phủ quyết định chủ trương đầu tư và triển khai từ năm 2005, với chiều dài 131km (43km xây dựng mới và 88km cải tạo, nâng cấp), điểm đầu tại ga Yên Viên, điểm cuối tại cảng Cái Lân. Dự án có tổng mức đầu tư 7.665 tỷ đồng và được chia thành 4 tiểu dự án vận hành độc lập.
Giai đoạn 2008-2011, nền kinh tế Việt Nam gặp nhiều khó khăn do chịu ảnh hưởng cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu nên dự án phải đình hoãn, giãn tiến độ theo Nghị quyết số 11/2011 của Chính phủ về những giải pháp chủ yếu tập trung kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội.
Mặt khác, nguồn vốn trong kế hoạch đầu tư công trung hạn các giai đoạn vừa qua bố trí cho Bộ Giao thông Vận tải hạn chế, phải cân đối, ưu tiên bố trí đầu tư các công trình động lực theo các Nghị quyết của Đảng, Nhà nước, Chính phủ. Do đó chưa thể bố trí nguồn vốn đầu tư hoàn chỉnh tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân.
Tuy nhiên, đến nay sau 17 năm, dự án vẫn chậm tiến độ gây ảnh hưởng lớn đến các hộ dân dọc tuyến đường từ thị xã Đông Triều, TP. Uông Bí, đến TP. Hạ Long. Phần lớn các hộ dân nhà xuống cấp không dám sửa chữa, hoặc không thể thực hiện các giao dịch mua, bán, cho tặng, chuyển nhượng nhà đất hay làm Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, dẫn đến cuộc sống tạm bợ… ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống các hộ dân. Hơn nữa, dự án được phê duyệt đầu tư đã lâu và thực tiễn đã có những thay đổi nhất định về định hướng phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, khu vực triển khai dự án.
Trước tình hình trên, Bộ Giao thông Vận tải đã giao Ban Quản lý dự án đường sắt lựa chọn tư vấn để tiến hành đánh giá tổng thể hiệu quả, phương án đầu tư, lập điều chỉnh Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, làm cơ sở báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét trong năm 2024.
Trong thời gian chưa tiếp tục triển khai đầu tư, Bộ Giao thông Vận tải sẽ phối hợp với địa phương, các bộ, ngành liên quan để tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, nhằm phát triển kinh tế, đảm bảo an toàn trong khu vực dự án. Đồng thời, tiếp tục huy động nguồn vốn để sớm thực hiện đầu tư tuyến đường sắt này.
