Dùng kinh phí còn dư sau đấu thầu để thưởng cho nhà thầu cao tốc vượt tiến độ

Bộ Kế hoạch và Đầu tư vừa có công văn gửi Thủ tướng Chính phủ về việc xây dựng quy định chế độ thưởng, phạt đối với các chủ thể có liên quan đến triển khai đầu tư xây dựng dự án hạ tầng giao thông thuộc chương trình phục hồi phát triển kinh tế - xã hội.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, Luật Xây dựng và các nghị định hướng dẫn chỉ quy định chung về thưởng, phạt hợp đồng xây dựng, chưa quy định cụ thể về mức thưởng, cũng như chi phí thưởng hợp đồng chưa được quy định trong tổng mức đầu tư xây dựng của một dự án.

Vì vậy, việc ban hành quy định này theo hình thức nghị định của Chính phủ sẽ đáp ứng 3 tiêu chí: các biện pháp cụ thể để tổ chức thi hành Luật (Điều 146 Luật Xây dựng); các biện pháp để thực hiện chính sách kinh tế - xã hội (khuyến khích, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án trọng điểm ngành giao thông vận tải); những vấn đề liên quan tới nhiệm vụ, quyền hạn của từ hai bộ, cơ quan ngang bộ trở lên (Bộ Xây dựng, Bộ GTVT, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư). 

Do đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư kiến nghị Chính phủ xây dựng quy định chế độ thưởng, phạt theo hình thức Nghị định của Chính phủ và thực hiện theo quy trình, thủ tục rút gọn. 

Về phạm vi điều chỉnh, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, theo quy định của Luật Xây dựng (Điều 146) và Nghị định số 37, việc phạt hợp đồng đã có quy định tương đối cụ thể và trên thực tế đã được áp dụng phổ biến thông qua việc giảm trừ giá trị thanh toán gói thầu. Trong khi đó, quy định cụ thể về nguồn tiền thưởng trong tổng mức đầu tư chưa có nên việc thưởng hợp đồng dự án sử dụng vốn đầu tư công chưa được áp dụng.

Vì vậy, Bộ Kế hoạch và Đầu tư kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chấp thuận phạm vi điều chỉnh của Nghị định chỉ bao gồm nội dung về thưởng hợp đồng xây dựng (không quy định về phạt hợp đồng). 

Để thực hiện mục tiêu phục hồi và phát triển nhanh hoạt động, sản xuất kinh doanh, thúc đẩy các động lực tăng trưởng theo Nghị quyết số 43 của Quốc hội, căn cứ kết luận của Thủ tướng Chính phủ tại Thông báo số 46 của Văn phòng Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chấp thuận Nghị định này áp dụng cho các gói thầu xây lắp của các công trình, dự án sử dụng vốn đầu tư công trong chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và một số dự án trọng điểm ngành giao thông vận tải. 

Về nguồn tiền thưởng hợp đồng, theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tại Nghị định số 10 của Chính phủ không quy định chi phí thường hợp đồng trong tổng mức đầu tư xây dựng. Vì vậy, để có nguồn tiền thưởng hợp đồng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư dự kiến đề xuất sử dụng số tiền dư sau đấu thầu để thưởng hợp đồng (trong phạm vi giá gói thầu).

Tuy nhiên, tại văn bản ngày 6/4/2022, Bộ GTVT lại dự kiến sử dụng số tiền dư sau đấu thầu (tiết kiệm 5% dự toán khi chỉ định thầu) để bố trí cho 3 dự án cao tốc quan trọng quốc gia, gồm: Biên Hòa - Vũng Tàu, Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng, Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột.

Do phần lớn các dự án này đang thực hiện bước chuẩn bị đầu tư, đã lựa chọn tư vấn lập dự án, tư vấn thiết kế nên nếu thực hiện theo phương án này sẽ không còn nguồn để thực hiện việc thưởng hợp đồng như dự thảo Nghị định đang xây dựng. 

Vì vậy, Bộ Kế hoạch và Đầu tư kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép giữ lại kinh phí còn dư sau đấu thầu (bao gồm chỉ định thầu) của các dự án trong chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và các công trình, dự án trọng điểm ngành GTVT để có nguồn thưởng hợp đồng. 

Trước đó, theo kết luận của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính trong chuyến công tác kiểm tra và làm việc về tình hình triển khai các công trình, dự án trọng điểm ngành, Thủ tướng đã giao Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính, Bộ GTVT và các cơ quan có liên quan cân đối, bố trí đủ vốn Nhà nước trong nhiệm kỳ này cho các dự án theo đúng mục tiêu đề ra và quy định của pháp luật.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng được giao chủ trì xây dựng quy định chế độ thưởng, phạt đối với các chủ thể có liên quan đến triển khai đầu tư xây dựng dự án (trong đó có dự án đường cao tốc) theo quy trình rút gọn; bảo đảm vừa khuyến khích sáng tạo và nâng cao tinh thần trách nhiệm, vừa phòng ngừa các vi phạm trong quá trình xây dựng và vận hành công trình, dự án.

Sớm nghiên cứu, đề xuất sửa đổi Luật Đầu tư theo phương thức PPP theo hướng quy định phù hợp tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia dự án PPP, tạo điều kiện thu hút tối đa các nguồn lực xã hội tham gia đầu tư phát triển kinh tế - xã hội, nhất là kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ nói chung và đường cao tốc nói riêng; nghiên cứu kỹ, kiên trì đề xuất tách các dự án giải phóng mặt bằng, tái định cư thành dự án riêng để góp phần thúc đẩy các dự án đầu tư, trong đó có việc thực hiện các dự án từ nguồn vốn đầu tư công.