Tại Hội nghị COP26, Việt Nam đã đặt ra cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Để hiện thực hóa mục tiêu này, không chỉ ngành năng lượng hay sản xuất công nghiệp cần thay đổi, mà hệ thống tài chính – nơi định hướng dòng vốn – cũng phải chuyển mình, đóng vai trò là “trái tim xanh” của nền kinh tế.
Việc tích hợp ESG vào hệ thống tài chính không còn là lựa chọn, mà là đòi hỏi cấp thiết. ESG – viết tắt của Environmental (Môi trường), Social (Xã hội) và Governance (Quản trị) – là bộ tiêu chí để đánh giá không chỉ hiệu quả tài chính, mà còn là độ bền vững của các khoản đầu tư.
Trên thế giới, ESG đã trở thành một phần không thể thiếu trong định hướng chiến lược của nhiều quốc gia và doanh nghiệp.
Liên minh châu Âu (EU) đã triển khai kế hoạch hành động tài chính bền vững từ năm 2018, trong đó yêu cầu các định chế tài chính công bố minh bạch thông tin ESG, đánh giá rủi ro khí hậu và phân bổ vốn theo hướng bền vững. Nhật Bản, Hàn Quốc và Singapore cũng đã xây dựng khung ESG riêng biệt cho thị trường tài chính.
Các tổ chức quốc tế như IFC hay UNEP FI đã ban hành các bộ nguyên tắc về ngân hàng bền vững, hướng dẫn cụ thể cho việc áp dụng ESG.
Việt Nam tuy đã có những bước đầu nhưng vẫn đang trong giai đoạn hoàn thiện thể chế. Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021–2030, Thông tư 17/2022/TT-NHNN về quản lý rủi ro môi trường – xã hội trong cấp tín dụng, hay các quy định về trái phiếu xanh, là những văn bản chính sách quan trọng thể hiện quyết tâm của Chính phủ.
Trong bối cảnh chuyển đổi xanh đang trở thành xu thế tất yếu toàn cầu, Việt Nam đã có những bước đi đầu tiên trong việc xây dựng nền tảng chính sách nhằm tích hợp các yếu tố môi trường, xã hội và quản trị (ESG) vào hệ thống tài chính.
Đặc biệt, sau cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 tại COP26, Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản quan trọng như Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030 (QĐ 1658/QĐ-TTg), Quyết định 167/QĐ-TTg (2022) về phát triển thị trường trái phiếu xanh và Thông tư 17/2022/TT-NHNN hướng dẫn quản lý rủi ro môi trường - xã hội trong hoạt động cấp tín dụng.
Tuy nhiên, theo chuyên gia tài chính Nguyễn Hoàng Hà, thực tế triển khai ESG tại Việt Nam vẫn gặp nhiều trở ngại lớn.
Thứ nhất là khoảng trống thể chế. Dù đã có các văn bản định hướng, Việt Nam vẫn chưa ban hành hệ thống tiêu chuẩn ESG quốc gia, cũng như thiếu một bộ phân loại xanh (green taxonomy) chính thức. Điều này khiến các tổ chức tài chính phải tự xây dựng hệ thống đánh giá riêng, gây ra sự thiếu nhất quán, khó so sánh và khó giám sát.
Thứ hai là hạn chế về năng lực thực thi. Theo khảo sát của IFC (2022), chỉ khoảng 15% ngân hàng Việt Nam có hệ thống quản lý rủi ro môi trường – xã hội một cách độc lập. Nhiều tổ chức tài chính chưa có đội ngũ chuyên trách ESG, chưa tích hợp ESG vào các quy trình cốt lõi như phê duyệt tín dụng, quản lý danh mục đầu tư hay xác định chi phí vốn. Phần lớn mới triển khai ở mức độ thử nghiệm hoặc nhằm phục vụ yêu cầu từ các tổ chức tài trợ quốc tế.
Thứ ba là sự thiếu đồng bộ của thị trường. Doanh nghiệp – đối tượng cung cấp dữ liệu đầu vào cho hệ thống tài chính – hiện vẫn chưa có nghĩa vụ bắt buộc công bố thông tin ESG. Báo cáo không thống nhất, thiếu tính xác thực và chuẩn hóa khiến ngân hàng và nhà đầu tư không có cơ sở đáng tin cậy để lồng ghép ESG vào mô hình đánh giá. Ngoài ra, thị trường tài chính xanh tại Việt Nam còn nhỏ, chủ yếu ở quy mô thí điểm, thiếu các sản phẩm đa dạng như quỹ ESG, bảo hiểm khí hậu hay tín dụng chuyển đổi.
Nhiều doanh nghiệp vẫn coi ESG là gánh nặng chi phí thay vì là chiến lược giá trịTheo UNDP (2023), một rào cản quan trọng là nhận thức chưa đầy đủ của các bên liên quan. Chỉ khoảng 30% lãnh đạo các ngân hàng xem ESG là ưu tiên dài hạn. Nhiều doanh nghiệp vẫn coi ESG là gánh nặng chi phí thay vì là chiến lược giá trị.
Để ESG thực sự trở thành động lực thúc đẩy Net-Zero, ông Hà cho rằng, Việt Nam cần chuyển từ tư duy khuyến khích sang một chiến lược tích hợp toàn diện và ràng buộc hơn. Giải pháp có thể chia làm ba nhóm:
1. Hoàn thiện thể chế và tiêu chuẩn. Cần sớm ban hành khung pháp lý quốc gia về ESG, xây dựng bộ tiêu chí đánh giá ESG thống nhất theo ngành nghề và phù hợp với chuẩn mực quốc tế. Bên cạnh đó, thiết lập hệ thống xếp hạng tín nhiệm ESG quốc gia sẽ giúp minh bạch hóa rủi ro, tạo nền tảng cho đánh giá và định giá tài sản tài chính.
2. Xây dựng hạ tầng dữ liệu và công cụ số hóa. Việc xây dựng một cơ sở dữ liệu ESG quốc gia – với khả năng truy cập công khai – là điều kiện tiên quyết để tăng tính minh bạch và giảm bất cân xứng thông tin. Hệ thống này cần tích hợp dữ liệu từ doanh nghiệp, cơ quan nhà nước và các tổ chức trung gian. Các công cụ số hóa giúp theo dõi, đo lường, báo cáo ESG cũng cần được đầu tư phát triển.
3. Tạo động lực thị trường. Chính sách ưu đãi về tín dụng, thuế, chi phí tài chính cần được áp dụng cho các doanh nghiệp và tổ chức tài chính có hiệu quả ESG tốt. Đồng thời, thị trường sản phẩm tài chính xanh cần được mở rộng: từ trái phiếu bền vững, quỹ ESG, đến các sản phẩm bảo hiểm khí hậu và đầu tư chuyển đổi. Nhà nước có thể giữ vai trò “người dẫn dắt thị trường” thông qua tài trợ công, định hướng tín dụng hoặc phát hành trái phiếu chính phủ xanh.
"Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, suy giảm tài nguyên và dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu, ESG không chỉ là trách nhiệm – mà còn là cơ hội để Việt Nam tái cấu trúc hệ thống tài chính và nâng cao năng lực cạnh tranh dài hạn.
Việc sớm tích hợp ESG vào hệ thống tài chính sẽ giúp Việt Nam không chỉ giữ vững cam kết Net-Zero mà còn tiếp cận tốt hơn với các dòng vốn quốc tế, đặc biệt là từ các nhà đầu tư có yêu cầu cao về tính bền vững. Đây cũng là con đường để nâng cao sức chống chịu của nền tài chính trước các rủi ro phi truyền thống – từ thiên tai, dịch bệnh đến các cú sốc địa chính trị" - ông Hà cho biết.
Tags:
(VNF) - Việc tích hợp các yếu tố môi trường, xã hội và quản trị (ESG) vào hoạt động ngân hàng không còn là xu hướng mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc trong bối cảnh phát triển bền vững. Tuy nhiên, để ESG thực sự đi vào chiều sâu, ngành ngân hàng Việt Nam cần một hành lang pháp lý riêng, bộ máy chuyên trách, chiến lược đào tạo bài bản và hệ sinh thái hỗ trợ đồng bộ.
(VNF) - G (Governance – Quản trị) trong ESG, tuy đứng cuối trong bộ ba tiêu chí nhưng lại chính là chìa khóa đảm bảo việc thực hiện các chiến lược về phát triển bền vững (PTBV) nói chung và giảm phát thải khí nhà kính, hướng đến Net Zero nói riêng tại các doanh nghiệp.
(VNF) - Chuyển đổi sang mô hình phát triển xanh và phát thải thấp là xu thế tất yếu toàn cầu nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu. Việt Nam đã cam kết mạnh mẽ tại COP26 với mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Trong lộ trình này, tài chính xanh đóng vai trò then chốt, đặc biệt là sự tham gia của khu vực tư nhân – nguồn lực được kỳ vọng chiếm tới 70% tổng vốn đầu tư xanh.
(VNF) - Ông Jinki Ham - Chủ tịch và CEO công ty Glassdome cho rằng, việc doanh nghiệp chủ động quản lý và số hóa dữ liệu carbon sẽ quyết định khả năng xuất khẩu, đáp ứng yêu cầu của đối tác quốc tế, tối ưu vận hành, và phát triển bền vững.
(VNF) - Hải Phòng có thể thu về 120-250 triệu USD/ năm,với giá tín chỉ carbon trung bình 40 - 50 USD/tấn CO2 trên thị trường quốc tế.
(VNF) - Bổ sung rong biển vào khẩu phần thức ăn có thể giúp vật nuôi giảm tới 90% khí metan tạo ra, mở hướng đi đầy tiềm năng để chăn nuôi tiến vào nền kinh tế carbon thấp. Đây là một trong những vấn đề được các chuyên gia nhấn mạnh tại tọa đàm “Đổi mới trong nông nghiệp và thực phẩm” thuộc Tuần lễ Khoa học và Công nghệ VinFuture 2025.
(VNF) - UBND tỉnh Hà Tĩnh đã ban hành hai quyết định chính thức giao Công ty Cổ phần Năng lượng VinEnergo làm nhà đầu tư của hai dự án điện gió ngoài khơi có tổng mức đầu tư hơn 39.000 tỷ đồng tại khu vực Kỳ Anh. Đây là nhóm dự án điện gió lớn nhất được phê duyệt tại Hà Tĩnh tính đến thời điểm hiện tại.
(VNF) - Việt Nam đang tiến hành một bước rà soát quan trọng trước khi xem xét khởi động dự án điện hạt nhân tại Ninh Thuận và các dự án trong tương lai.
(VNF) - Ngân hàng Chính sách xã hội giảm lãi suất nhiều chương trình tín dụng, hỗ trợ người dân khôi phục sản xuất sau mưa bão, áp dụng từ 1/12/2025.
(VNF) - Đưa ra lời khuyên về việc thực hiện ESG với doanh nghiệp, chuyên gia cho rằng các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, nên bắt đầu thực hiện từ các dự án nhỏ với chi phí thấp.
(VNF) - Việt Nam đang thúc đẩy chuyển đổi số và chuyển đổi xanh nhằm hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững. Đây vừa là cơ hội để đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh và khẳng định vị thế quốc gia trong chuỗi giá trị toàn cầu, vừa là thách thức lớn đối với doanh nghiệp và cơ quan quản lý về thể chế, nguồn lực, hạ tầng công nghệ và năng lực nhân sự.
(VNF) - Theo ông Vũ Thái Trường, Trưởng phòng Biến đổi khí hậu và Môi trường - UNDP Việt Nam, trong việc thúc đẩy kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam, thách thức lớn nhất là khoảng cách giữa chính sách và thực thi. Chính sách đã rất tiến bộ, nhưng doanh nghiệp và địa phương cần thêm công cụ, dữ liệu và hướng dẫn cụ thể để triển khai.
