Giải cứu doanh nghiệp: Nhìn từ trường hợp Sacombank - Bamboo Airways

Chủ nợ giải cứu con nợ

Chia sẻ tại đại hội đồng cổ đông bất thường ngày 15/9, ông Phan Đình Tuệ, thành viên HĐQT Công ty Cổ phần Hàng không Tre Việt (Bamboo Airways), cho biết Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín (Sacombank: HoSE: STB) đang xúc tiến các thủ tục và xin cơ quan quản lý chấp thuận việc đầu tư vào hãng bay này.

Theo ông Tuệ, Sacombank đang là tổ chức tín dụng tham gia tài trợ cho Bamboo Airways. Vì vậy, ngân hàng này thực sự quan tâm đến quá trình tái cấu trúc Bamboo Airways.

“Sacombank đã có chủ trương đầu tư vào Bamboo Airways. Tuy nhiên, là một tổ chức tín dụng nên việc Sacombank đầu tư vào Bamboo Airways được coi là đầu tư ngoài ngành. Vì vậy, ngân hàng đang phải xúc tiến các thủ tục, xin cơ quan quản lý chấp thuận mới có thể thực hiện được”, ông Phan Đình Tuệ nói.

Trước đó, Thủ tướng đã yêu cầu các bộ gỡ khó cho Bamboo Airways về vấn đề vốn, chuyển nhượng cổ phần cho nhà đầu tư mới, tăng quy mô đội tàu bay.

Thủ tướng chỉ đạo Bộ Tài chính tháo gỡ khó khăn trong việc chuyển nhượng cổ phần cho nhóm nhà đầu tư mới kéo dài do phải phối hợp giải quyết với nhiều bên liên quan như nhà đầu tư cũ, ngân hàng, các cơ quan nhà nước...

Bên cạnh đó, Thủ tướng đề nghị Ngân hàng Nhà nước làm việc với Bamboo Airways để tháo gỡ khó khăn về vốn và tham gia cổ phần của các ngân hàng có đủ điều kiện. Trong trường hợp vượt thẩm quyền, Ngân hàng Nhà nước cần báo cáo để Chính phủ xem xét, quyết định.

Bước đi này của Sacombank khiến không ít nhà đầu tư hoang mang khi năm 2022, Bamboo Airways báo lỗ kỷ lục 17.600 tỷ đồng. Trong khi đó, cổ phiếu STB của Sacombank lại đang “bay cao” khi ghi nhận mức tăng gấp rưỡi trong 1 năm qua và tăng trên 14% trong 3 tháng qua, tích cực hơn hẳn các cổ phiếu ngân hàng khác.

Đà tăng của STB được thúc đẩy bởi 2 yếu tố. Thứ nhất là thương vụ bán 32,5% vốn do VAMC sở hữu, dự kiến diễn ra trong quý IV/2023 với giá bán tối thiểu khoảng 32.000 – 34.000 đồng/cổ phiếu, theo cập nhật từ Công ty Chứng khoán DSC.

Thứ hai là triển vọng lợi nhuận lên một tầm cao mới. Theo dự báo của Công ty Chứng khoán ACB (ACBS), lợi nhuận trước thuế năm 2023 của Sacombank có thể đạt 10.512 tỷ đồng, tăng 67,4% so với năm ngoái. Đáng chú ý, lợi nhuận trước thuế năm 2024 dự báo sẽ tăng mạnh lên mức 20.006 tỷ đồng, tương đương mức tăng 88,5%, sau khi không còn áp lực trích lập dự phòng cho các tài sản tồn đọng.

Trong bối cảnh đẹp như vậy, việc đầu tư vào một doanh nghiệp lỗ hàng chục nghìn tỷ đồng khiến các nhà đầu tư lo lắng cũng là điều dễ hiểu.

Hợp lý hay không hợp lý?

Thông thường, mua bán và sáp nhập (M&A) được đề cập ở khía cạnh tích cực nhưng kể từ khi đại dịch Covid-19 hoành hành và sau đó là suy thoái kinh tế, xuất hiện nhiều hơn các thương vụ M&A để tồn tại, thay vì như thông thường là M&A để tăng trưởng. Thương vụ Sacombank “giải cứu” Bamboo Airways là một trường hợp như thế.

Theo Công ty Chứng khoán SSI, tính đến cuối quý II/2023, Sacombank cho Bamboo Airways vay số tiền lên đến 3.000 tỷ đồng. “Mặc dù đây là khoản vay có tài sản bảo đảm và Bamboo Airways vẫn thực hiện nghĩa vụ trả nợ đúng hạn nhưng vẫn có một số lo ngại về Bamboo Airways. Cụ thể, công ty ghi nhận khoản lỗ lũy kế là 17.600 tỷ đồng trong năm 2022 so với khoản lỗ 2.300 tỷ đồng năm 2021. Ngoài ra, tổng tài sản cuối năm 2022 giảm mạnh 33% so với đầu năm xuống còn 18.000 tỷ đồng, trong khi vốn chủ sở hữu là -836 tỷ đồng”, báo cáo của SSI cho biết.

Không chỉ tại Việt Nam mà trên thế giới, một trong những khía cạnh quan trọng nhất trong các thương vụ giải cứu doanh nghiệp đó là giải cứu các chủ nợ của doanh nghiệp. Các chủ nợ cho rằng làm như vậy, họ sẽ nhận được nhiều lợi ích hơn là thanh lý doanh nghiệp ngay lập tức. Một trong những cách mà các chủ nợ chọn là chuyển nợ thành cổ phần. Điều này sẽ tạo ra sự thay đổi căn bản trong sổ sách kế toán của doanh nghiệp đang gặp khó khăn, nợ thì giảm đi còn vốn chủ sở hữu lại tăng lên.

Những loại giao dịch kiểu này rất lý tưởng khi các chủ nợ xác định rằng doanh nghiệp đang gặp khó khăn tạm thời nhưng vẫn nắm giữ những giá trị lâu dài, chỉ cần vượt qua giai đoạn khó khăn là sẽ có lãi trở lại. Không chỉ vậy, việc cải thiện số liệu tài chính sau khi hoán đổi nợ thành cổ phần cũng khiến cho doanh nghiệp trở nên hấp dẫn hơn trong mắt các nhà đầu tư tiềm năng khác, tạo điều kiện thuận lợi cho các giao dịch huy động vốn của doanh nghiệp hoặc thoái vốn của chủ nợ/cổ đông sau này.

Ngoài ra, trong các thương vụ giải cứu, bên mua thường có lợi thế đàm phán, vì vậy, các chủ nợ nếu hoán đổi nợ thành cổ phần có cơ hội sở hữu tài sản giá trị với giá “hời”.

Tuy nhiên, rõ ràng việc đầu tư vào tài sản “xấu” tiềm ẩn nhiều rủi ro, đòi hỏi bên mua phải có đủ nguồn lực tài chính, nhân lực cũng như kinh nghiệm mới có thể giải cứu doanh nghiệp thành công.

Dù vậy, ngay cả khi thương vụ giải cứu doanh nghiệp thất bại, cũng không có nghĩa rằng hệ quả sẽ tệ hơn nếu không giải cứu.