Gửi tiết kiệm thời số hoá: Thay đổi thói quen, chuyển hướng dòng tiền

Kênh đầu tư chủ lực

Thị trường tài chính đang chứng kiến sự phục hồi của nhiều kênh đầu tư như chứng khoán, bất động sản hay quỹ mở, song kênh tiết kiệm ngân hàng vẫn giữ vững vai trò là trụ cột an toàn trong danh mục của phần lớn người dân. Theo số liệu mới nhất từ Ngân hàng Nhà nước, tính đến cuối tháng 2/2025, tổng phương tiện thanh toán toàn thị trường đạt hơn 18,157 triệu tỷ đồng, tăng 1,35% so với cuối năm 2024. Trong đó, tổng tiền gửi của khách hàng tại hệ thống tổ chức tín dụng vượt 14,7 triệu tỷ đồng, tăng thêm 106.520 tỷ đồng chỉ trong tháng 2.

Riêng nhóm khách hàng dân cư – vốn chiếm tỷ trọng lớn – đã tăng gửi hơn 301.000 tỷ đồng trong hai tháng đầu năm, đạt hơn 7,36 triệu tỷ đồng. Trong đó, tính riêng trong tháng 2 vừa qua, mức tăng tiền gửi của dân cư đạt 178.000 tỷ đồng – là mức cao nhất từ trước đến nay, đồng thời đánh dấu tháng tăng trưởng dương thứ 13 liên tiếp của tiền gửi dân cư.

Theo TS. Ngô Minh Vũ, chuyên gia tài chính – ngân hàng, giảng viên Đại học Kinh tế TP. HCM (UEH), kênh tiết kiệm cho thấy tính ổn định qua nhiều năm và vẫn sẽ giữ vai trò chủ lực trong tương lai gần.

Nhiều nguyên nhân có thể lý giải cho việc kênh tiền gửi luôn giữ được sức hút bền vững đối với người dân Việt Nam, trong đó nguyên nhân chính nằm ở mức độ an toàn và bảo đảm của kênh đầu tư này. Với cam kết mạnh mẽ từ Ngân hàng Nhà nước về việc bảo vệ tiền gửi của người dân trong mọi tình huống, cùng sự giám sát chặt chẽ từ hệ thống pháp lý, tiết kiệm ngân hàng trở thành lựa chọn ưu tiên của những nhà đầu tư tìm kiếm sự chắc chắn, đặc biệt là nhóm người lớn tuổi hoặc những người muốn giữ vốn thay vì chấp nhận rủi ro từ các kênh đầu tư mang tính biến động cao như cổ phiếu, bất động sản.

Thêm vào đó, tính linh hoạt ngày càng được cải thiện trong sản phẩm tiết kiệm cũng góp phần củng cố vị thế của kênh này. Việc áp dụng công nghệ trong lĩnh vực ngân hàng – từ mở tài khoản, gửi tiền, tất toán cho đến quản lý tài khoản – đã giúp tiết kiệm ngân hàng không còn gắn liền với thủ tục rườm rà hay sự phụ thuộc vào chi nhánh truyền thống. Gửi tiết kiệm trực tuyến, hay “online saving”, không chỉ mang lại sự tiện lợi mà còn thường đi kèm mức lãi suất nhỉnh hơn, trở thành công cụ thu hút người dùng hiệu quả.

Theo TS. Ngô Minh Vũ, xu hướng phát triển online saving là tất yếu và nằm trong chiến lược phát triển tổng thể của ngân hàng số. “Đây là dịch vụ cơ bản không thể thiếu. Online saving giúp cho việc tiết kiệm trở thành hành vi tài chính bình thường, khi quyết định gửi tiền không còn phải cân nhắc nhiều về chi phí hay thời gian”, ông phân tích.

Cũng theo TS. Vũ, online saving đang thu hút thêm nhiều đối tượng người dùng mới và sẽ ngày càng đóng vai trò quan trọng hơn trong tương lai. “Dân số Việt Nam tham gia thị trường lao động ngày càng lớn, mức độ hiểu biết công nghệ cao hơn, số lượng người sử dụng internet banking sẽ tiếp tục tăng. Người dân sẽ buộc phải sử dụng các dịch vụ cơ bản như tiết kiệm online. Đây sẽ là kênh chính trong thời gian tới, trong khi kênh truyền thống gần như sẽ giảm dần – đó là xu hướng tất yếu”, ông nhận định.

Thực tế, các ngân hàng không còn chạy đua mở rộng mạng lưới chi nhánh như trước đây. Nếu như ở giai đoạn 5-10 năm trước, các ngân hàng mở rộng dịch vụ bằng cách phát triển càng nhiều chi nhánh càng tốt, thì bây giờ xu hướng ngược lại đang diễn ra – cắt giảm nhân sự, giảm bớt chi nhánh vật lý, đồng thời cân nhắc giữ lại những chi nhánh có ứng dụng công nghệ.

Ngoài ra, TS Ngô Minh Vũ cho rằng gửi tiết kiệm online có mức độ an toàn cao hơn so với hình thức truyền thống, nhất là khi các quy định mới của Ngân hàng Nhà nước yêu cầu xác thực danh tính trước khi thực hiện giao dịch. Nhờ đó, mọi giao dịch gửi – rút tiền đều được đảm bảo tính xác thực và an toàn.

Sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng của giới trẻ

Bên cạnh những ưu điểm vốn có, kênh tiền gửi còn đang chứng kiến sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng với sự trẻ hoá rõ rệt. Theo đó, TS Ngô Minh Vũ cho biết, những đối tượng khách hàng của kênh gửi tiết kiệm trước đây thường là những người sau 40-45 tuổi, sau khi có dòng tiền nhàn rỗi để tích luỹ. Nhưng hiện nay, khách hàng của kênh tiền gửi đã mở rộng ra những đối tượng rất trẻ mới tham gia thị trường lao động, mang đến động lực mới cho nền kinh tế Việt Nam.

Giới phân tích cho rằng sự phổ biến của ngân hàng số, internet banking, cùng với việc các ngân hàng liên tục cải thiện trải nghiệm người dùng đã khiến hành vi tài chính của thế hệ trẻ thay đổi rõ nét. Gen Z và Millennials – những người trưởng thành trong thời đại công nghệ – đang hình thành thói quen gửi tiết kiệm từ rất sớm, thông qua các ứng dụng ngân hàng chỉ với vài thao tác chạm. Điều này giúp việc tiết kiệm không còn bị cản trở bởi những rào cản truyền thống như thủ tục giấy tờ, thời gian di chuyển đến quầy giao dịch.

Không chỉ tiền gửi có kỳ hạn với lãi suất hấp dẫn, mà loại hình gửi không kỳ hạn (CASA) – thường gắn với tài khoản thanh toán và ví điện tử – cũng đang được ngân hàng tích cực khai thác. Dù lãi suất không cao, nhưng CASA đóng vai trò quan trọng trong chiến lược mở rộng hệ sinh thái khách hàng, giúp ngân hàng duy trì nguồn vốn giá rẻ, đồng thời tạo điều kiện cho người dùng duy trì tính thanh khoản và linh hoạt trong chi tiêu.

CASA đặc biệt phù hợp với giới trẻ – những người có xu hướng quản lý tài chính linh hoạt, cần sử dụng tiền trong tài khoản thường xuyên nhưng vẫn muốn hưởng lãi suất dù không nhiều. Sự kết hợp giữa thói quen chi tiêu số và tiết kiệm linh hoạt này đang góp phần định hình lại chân dung người dùng dịch vụ ngân hàng tại Việt Nam.

Tuy nhiên, sự dễ dàng và tiện lợi của gửi tiết kiệm online cũng đặt ra một câu hỏi không nhỏ: liệu người dùng có thật sự hiểu rõ nơi mình đang gửi tiền? Trong một thị trường có sự cạnh tranh ngày càng cao giữa các ngân hàng thương mại, không ít tổ chức mới nổi, ngân hàng số hoặc mô hình công nghệ tài chính có thể khiến người tiêu dùng thiếu kinh nghiệm cảm thấy bối rối.

Việc so sánh lãi suất, điều kiện tất toán, thời hạn gửi hay các điều khoản ẩn… vẫn còn là thách thức đối với một bộ phận người dùng, đặc biệt là những người chưa có kiến thức tài chính căn bản. Trong bối cảnh đó, việc nâng cao nhận thức tài chính – cả ở góc độ cá nhân lẫn cộng đồng – là điều không thể thiếu để bảo vệ lợi ích chính đáng của người gửi tiền.

Một số chuyên gia đã đưa ra cảnh báo nhẹ về sự chủ quan của người gửi tiền. TS. Vũ cho rằng đây là vấn đề thông tin và truyền thông tài chính. “Người Việt Nam lâu nay vẫn quen nhìn hệ thống tài chính qua lăng kính của tín dụng và ngân hàng truyền thống. Họ chưa được phổ cập đầy đủ về các kênh đầu tư như chứng chỉ quỹ, quỹ mở hay các công ty fintech. Nhưng với sự phát triển của internet và nền tảng số, những hạn chế này sẽ sớm được khắc phục trong tương lai gần”, vị chuyên gia này cho biết.