Mạnh tay thu về trăm triệu USD, sự 'tuỳ tiện' khiến Thủ tướng Trung Quốc phải xử lý

Động vật cũng phải “kêu cứu”

Nền kinh tế Trung Quốc đang phải trải qua cơn bĩ cực khi liên tiếp nhận những “đòn đau”. Chính quyền nhiều địa phương đã phải chi hàng tỷ USD cho việc xét nghiệm hàng loạt và thực hiện chiến dịch Zero-Covid trong những năm trước. Cuộc khủng hoảng trên thị trường bất động sản, một trong những “trụ cột” của nền kinh tế, cũng đã lấy đi nguồn doanh thu lớn của nhiều địa phương.

Nhiều thành phố tại Trung Quốc đang gặp khó khăn đến mức ngay cả cuộc sống của những loài động vật ở trong sở thú cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Tại vườn thú thuộc Công viên Đông Sơn, tỉnh Liêu Ninh, lượng thức ăn của nhiều loài động vật như ngựa vằn, gấu đen, lạc đà, khỉ đã bị cắt giảm một nửa trong khi nhân viên tại đây đã bị chậm lương trong nhiều tháng.

Vườn thú này hoạt động dựa vào quỹ của chính quyền địa phương. Tuy nhiên, trong 6 tháng qua, vườn thú vẫn chưa nhận được bất kỳ khoản trợ cấp nào. Một sở thú khác ở thành phố Ngõa Phòng Điếm thuộc tỉnh Lưu Ninh cũng đã bị hoãn tài trợ do “tình hình tài chính căng thẳng” của thành phố.  

Những khoản phạt vô lý

Khoản nợ của các chính quyền ở địa phương đang mang đến rủi ro ngày càng cao đối với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Ông Willy Lam, một thành viên cấp cao tại tổ chức tư vấn The Jamestown Foundation có trụ sở tại Washington, ước tính khoản vay của các chính quyền địa phương tại Trung Quốc lên tới 9.000 tỷ USD – 12.000 tỷ USD.

Theo phân tích của CNN dựa trên số liệu thống kê từ chính phủ Trung Quốc, tổng thu nhập thuế từ tất cả các cấp chính quyền của quốc gia này trong năm 2022 đã giảm 3,5% so với một năm trước đó. Đây cũng là mức giảm lớn nhất kể từ khi Trung Quốc cải cách chế độ thuế vào năm 1993. Tình hình dường như đang “ngoài tầm kiểm soát”, ông Willy nói với tờ CNN.

“Một nửa thu nhập do chính quyền địa phương tạo ra được dùng để trả lãi cho các khoản nợ của họ”. Chính vì thế, chính quyền địa phương đang tìm mọi cách để có thể kiếm tiền, một trong số đó là áp dụng các biện pháp phạt “khắc nghiệt”, ông Willy nói.

Vào tháng 6, ba nhà hàng ở Thượng Hải đã bị phạt 5.000 NDT (685 USD)/nhà hàng vì cho dưa chuột thái nhỏ vào mỳ lạnh mà không có giấy phép.

Trước đó 1 tháng, các tài xế xe tải ở Hà Nam đã kiến nghị về độ chính xác của cầu cân khi họ liên tục bị phạt vì vượt quá tải trọng. Một tài xế cho biết mình đã nhận tới 58 vé phạt trong vòng 2 năm với tổng tiền phạt lên tới 275.000 NDT (tương đương 37.687 USD).

Ngày càng có nhiều khoản phạt vô lý khiến không ít người dân địa phương bức xúc. “Có vẻ như các thành phố đang làm bất kỳ điều gì có thể để tạo ra thu nhập. Chúng ta có thể sẽ phải chứng kiến nhiều khoản phạt tùy tiện hơn trong thời gian tới”, một nhà kinh tế nhận định.

CNN cho biết, số tiền thu được từ các khoản nộp phạt của người dân đã tăng hơn 100% vào năm 2021 tại ít nhất 15 thành phố của Trung Quốc. Thành phố Nam Xương thậm chí còn ghi nhận mức tăng 151% tiền nộp phạt so với một năm trước đó trong khi thành phố phía Đông Thanh Đảo thu được 4,38 tỷ NDT (600 triệu USD) tiền nộp phạt.

Trước tình trạng đáng báo động này, chính quyền trung ương Trung Quốc đã bắt đầu hành động. Vào năm ngoái, Bắc Kinh đã ban hành chỉ thị cấm các chính quyền địa phương áp dụng những “khoản phạt tùy tiện” để tạo thu nhập. Song song với đó, chính quyền trung ương đã thành lập các đội thanh tra theo dõi sát sao việc thực hiện chỉ thị trên.

Cũng trong năm ngoái, các quan chức tại thành phố Huệ Châu đã bị điều tra với tội danh ngụy tạo bằng chứng nhằm áp dụng hình phạt nặng hơn đối với một tài xế xe tải, người đã đổ chất thải xây dựng sai địa điểm.

Vào tháng 7/2023, thủ tướng Lý Cường tuyên bố sẽ xử lý các cáo buộc về hành vi “tùy tiện phạt” doanh nghiệp tư nhân của các chính quyền địa phương. Việc phạt tiền một cách tùy tiện đối với các doanh nghiệp nhỏ sẽ chỉ gây tổn hại cho nền kinh tế và niềm tin của doanh nghiệp.

Ông Steve Tsang, Giám đốc Viện SOAS Trung Quốc tại Đại học SOAS ở London, cho biết: “Việc áp đặt những khoản tiền phạt tùy tiện đối với các doanh nghiệp nhỏ để bù đắp cho sự thiếu hụt tài chính đáng kể của chính quyền địa phương là không khôn ngoan và có khả năng phản tác dụng”.

Không chỉ làm mất niềm tin của doanh nghiệp và người dân, những khoản phạt vô lý còn có thể gây ra sự bất mãn khiến công chúng chống lại chính quyền, giáo sư Cheng tại Đại học Thành phố Hong Kong nhận định.