Ngân hàng mua lại trái phiếu trước hạn: Giảm mức độ thừa vốn?

Hơn 110.000 tỷ đồng trái phiếu được mua lại

Theo thống kê của Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam (VBMA) tổng hợp từ HNX và SSC, tính đến 30/6, tổng giá trị trái phiếu đã được các doanh nghiệp mua lại trước hạn lũy kế từ đầu năm đến nay đạt 110.448 tỷ đồng (tăng 39% so với cùng kỳ năm 2022). Chỉ riêng trong tháng 6 các doanh nghiệp đã thực hiện mua lại 31.591 tỷ đồng trái phiếu.

Trong phần còn lại của năm 2023, tổng giá trị trái phiếu sẽ đến hạn là 158.500 tỷ đồng. Phần lớn giá trị trái phiếu sắp đáo hạn thuộc nhóm bất động sản với 80.952 tỷ đồng, chiếm 51%; theo sau là nhóm ngân hàng với 27.261 tỷ đồng, chiếm 17,2%.

Trong báo cáo mới đây về thị trường trái phiếu quý II/2023, VNDirect cho biết, tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) được mua lại trước hạn trong quý II/2023 đạt hơn 62.535 tỷ đồng, tăng 76,8% so quý trước và tăng 4,9% so với cùng kỳ. Tốc độ mua lại TPDN trước hạn có xu hướng tăng mạnh kể từ tháng 5.

Trong quý này, nhóm ngân hàng đã mua lại tổng cộng 39.842 tỷ đồng TPDN trước hạn, chiếm 63,7% tổng giá trị TPDN được mua lại trước hạn trong quý. Trong khi ở quý I/2023 nhóm này chỉ mua lại trước hạn 330 tỷ đồng.

Theo ước tính, có 17 ngân hàng đã công bố kết quả mua lại trái phiếu trước hạn trong quý II/2023. Trong đó, các ngân hàng đã mua lại nhiều nhất gồm: Ngân hàng TMCP Tiên Phong đã mua lại 5.500 tỷ đồng, Ngân hàng TMCP Phương Đông đã mua lại 5.500 tỷ đồng, Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam đã mua lại 5.000 tỷ đồng. Ngân hàng TMCP Đầu Tư và Phát Triển Việt Nam mua lại 4.792 tỷ đồng. Ngân hàng TMCP Kỹ Thương Việt Nam đã mua lại 4.500 tỷ đồng …

Kế hoạch mua lại trái phiếu trước hạn trong tháng 7 cũng vừa được hàng loạt nhà băng công bố như: LPBank dự kiến chi 1.000 tỷ đồng mua lại lô trái phiếu. Được biết, lô trái phiếu có kỳ hạn 2 năm, được phát hành vào ngày 21/6/2022 tại thị trường trong nước với lãi suất 4,4%/năm.

Tương tự, ACB vừa có nghị quyết về việc mua lại trước hạn trái phiếu phát hành riêng lẻ lần 4 năm 2021. Thời gian mua lại trái phiếu là ngày 22/6, 23/6, 8/7 và 15/7. Tổng mệnh giá mua lại tối đa 10.000 tỷ đồng. Giá mua thực tế bằng mệnh giá phát hành.

Giảm mức độ thừa vốn?

Việc các doanh nghiệp mua lại trước hạn trái phiếu đã trở thành xu hướng phổ biến kể từ cuối năm ngoái đến nay, khi mà nhiều đợt phát hành trái phiếu trước đây không đảm bảo đủ điều kiện phát hành, cũng như không tuân thủ đúng mục đích sử dụng vốn theo phương án đề ra ban đầu. Việc này nhằm tránh những rủi ro về mặt pháp lý theo các quy định mới.

Tuy nhiên, việc nhóm ngân hàng từ đầu năm đến nay đẩy mạnh mua lại trái phiếu lại là điều nhiều người đáng quan tâm.

Có ý kiến cho rằng, việc giải ngân vốn đầu ra thấp, nhu cầu vay vốn trong nền kinh tế vẫn ì ạch, mua lại trái phiếu dường như là một trong những cách giải quyết vấn đề này. Việc này phần nào làm giảm mức độ thừa vốn.

Các ngân hàng đã tăng vốn ồ ạt thành công trong thời gian gần đây, cũng như có kế hoạch phát hành cổ phiếu tăng vốn điều lệ khủng trong năm nay, giúp tăng hệ số an toàn vốn cũng như cải thiện cơ cấu nguồn vốn kinh doanh dài hạn.

Nhìn vào tốc độ tăng trưởng tín dụng chậm chạp từ đầu năm đến nay, cụ thể đến cuối tháng 5 chỉ mới tăng 3,17% so với đầu năm nay, chỉ tương đương 40% tốc độ tăng của cùng kỳ năm 2022 là 8,04%, trong khi thanh khoản hệ thống quá dồi dào, có lẽ phần nào hiểu được vì sao các ngân hàng tích cực mua lại trước hạn trái phiếu đã phát hành như vậy.

Như vậy, với việc giải ngân vốn đầu ra chưa như kỳ vọng, nhu cầu vay vốn trong nền kinh tế vẫn rất thấp, tình trạng thừa tiền kéo dài, các ngân hàng phải mua lại trái phiếu để giảm mức độ thừa vốn và tối ưu hiệu quả sử dụng vốn.

Hơn nữa, theo quy định hiện hành, với những trái phiếu dài hạn đã phát hành những năm trước và khi không còn đảm bảo điều kiện thời gian còn lại trên 5 năm, thì bắt đầu từ năm thứ 5 trước khi đến hạn thanh toán, mỗi năm tại ngày đầu tiên của năm (tính theo ngày phát hành), giá trị nợ trái phiếu được tính vào vốn cấp 2, chiếm phần lớn là nợ thứ cấp có kỳ hạn với thời hạn gốc tối thiểu là 5 năm trở lên,sẽ phải khấu trừ 20% tổng mệnh giá.

Các ngân hàng sẽ tìm cách mua lại trước hạn các trái phiếu này để có dư địa phát hành trái phiếu mới có kỳ hạn trên năm năm trong thời gian tới, nhằm tăng giá trị được tính vào vốn tự có cấp 2 nhiều hơn.

“Việc mua lại trước hạn các trái phiếu để đảm bảo đủ điều kiện cho kế hoạch phát hành mới là cách mà các ngân hàng tái cơ cấu lại kỳ hạn của trái phiếu theo hướng dài hơn, nhằm duy trì hệ số an toàn vốn luôn ở mức cao, cũng như đảm bảo cho các hệ số khác như tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn”, một số chuyên gia đánh giá.