'Siết' quy định ngân hàng mua trái phiếu doanh nghiệp vì lo nợ xấu, lách hạn mức tín dụng

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa công bố dự thảo Thông tư Quy định việc tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài mua, bán trái phiếu doanh nghiệp. Thông tư này không áp dụng đối với trái phiếu do tổ chức tín dụng (TCTD), VAMC phát hành, mua bán trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) trên thị trường quốc tế.

Điểm đáng chú ý đầu tiên trong dự thảo thông tư là quy định TCTD chỉ được mua TPDN khi có tỷ lệ nợ xấu dưới 3% theo báo cáo tài chính đã được kiểm toán tại năm liền kề trước năm mua TPDN, trừ trường hợp mua TPDN theo phương án cơ cấu lại được cấp có thẩm quyền phê duyệt theo quy định của pháp luật.

Cùng với đó, TCTD cũng không được mua trái phiếu (bao gồm mua từ phát hành lần đầu và mua lại từ các tổ chức, cá nhân khác) của doanh nghiệp phát hành có phát sinh nợ xấu tại TCTD mua và tại TCTD khác trong vòng 12 tháng gần nhất tính đến thời điểm quyết định phê duyệt mua.

Phía NHNN cho biết quy định này là nhằm hạn chế các TCTD không kiểm soát được tỷ lệ nợ xấu dưới 3% nhưng vẫn thực hiện mua bán TPDN, đồng thời góp phần hạn chế nợ xấu, nâng cao chất lượng tín dụng của các TCTD.

Điểm đáng chú ý thứ hai là quy định “TCTD mua TPDN với mục đích nắm giữ đến ngày đáo hạn, khi chuyển đổi mục đích nắm giữ trái phiếu và thực hiện bán TPDN này cho TCTD khác thì trong vòng 12 tháng không mua lại các TPDN đã bán và/hoặc trái phiếu phát hành cùng lô/cùng đợt phát hành với TPDN đã bán, trừ trường hợp bán TPDN theo phương án cơ cấu lại được cấp có thẩm quyền phê duyệt theo quy định của pháp luật”.

NHNN nhấn mạnh quy định này là để tránh trường hợp các TCTD bán TPDN cho TCTD khác vào cuối năm và mua lại vào đầu năm sau nhằm tìm cách không tuân thủ quy định của NHNN về kiểm soát hạn mức tăng trưởng tín dụng hàng năm.

Dự thảo thông tư mới cũng quy định TCTD không được vay vốn của TCTD khác để mua TPDN. Đặc biệt, TCTD không được mua TPDN phát hành trong đó có mục đích để cơ cấu lại các khoản nợ của chính doanh nghiệp phát hành.

Cơ quan quản lý cho biết thời gian qua đã phát sinh việc TCTD mua TPDN phát hành với mục đích để cơ cấu lại nợ, tiềm ẩn nhiều rủi ro nhất là trong điều kiện doanh nghiệp phát hành trái phiếu tiếp tục gặp khó khăn trong hoạt động sản xuất, kinh doanh và không có khả năng trả nợ gốc và lãi trái phiếu đến hạn, dẫn đến việc phát hành thêm trái phiếu để tiếp tục cơ cấu lại nợ. Theo đó, trường hợp một đợt phát hành TPDN với nhiều mục đích khác nhau, trong đó có mục đích cơ cấu lại khoản nợ, thì TCTD cũng không được mua TPDN.

Bên cạnh đó, theo dự thảo thông tư, TCTD không được mua TPDN phát hành có mục đích để góp vốn, mua cổ phần tại doanh nghiệp khác. Sở dĩ có quy định này là bởi qua công tác kiểm tra hoạt động của TCTD, NHNN đã phát hiện một số trường hợp doanh nghiệp phát hành trái phiếu với mục đích thực hiện các chương trình, dự án đầu tư của doanh nghiệp, tăng quy mô vốn hoạt động, nhưng thực tế huy động vốn để góp vốn, mua cổ phần tại các doanh nghiệp khác, để các doanh nghiệp này thực hiện dự án hoặc tiếp tục thực hiện góp vốn, mua cổ phần...

Ngoài ra, dự thảo thông tư có quy định "mở" rằng “việc mua, bán TPDN của TCTD được thực hiện theo quy định tại Luật các TCTD, Luật chứng khoán, Luật doanh nghiệp, Thông tư này và các quy định của pháp luật có liên quan” nhằm tạo điều kiện cho các TCTD chủ động trong việc mua, bán TPDN như là một hình thức cơ cấu lại danh mục đầu tư, phù hợp với khẩu vị rủi ro của từng TCTD, đồng thời phù hợp với sự biến đổi về khung pháp lý trong tương lai.