Nộp thuế thay người bán: Ba luật vênh nhau, làm khó sàn TMĐT

Cùng quy định một vấn đề, 3 luật quy định khác nhau

Phản ánh đến Đầu Tư Tài chính, Công ty TNHH Grab cho biết, mới đây doanh nghiệp đã có văn bản gửi đến Văn phòng chính phủ và Bộ Tài chính thắc mắc về hiệu lực thi hành của Luật Quản lý thuế, Luật thuế Thu nhập cá nhân, Luật thuế giá trị gia tăng đối với hoạt động thương mại điện tử.

Văn bản nêu quy định nhà quản lý các sàn thương mại điện tử (TMĐT) có trách nhiệm khấu trừ, nộp thuế thay, kê khai số thuế đã khấu trừ cho hộ kinh doanh, tuy nhiên đang có ba thời điểm hiệu lực thi hành khác nhau.

Cụ thể, tại khoản 4a Điều 42 Luật Quản lý thuế 2019 (được sửa đổi, bổ sung năm 2024) có quy định đối với hộ, cá nhân có hoạt động kinh doanh trên nền tảng TMĐT, nền tảng số thì tổ chức là nhà quản lý sàn giao dịch TMĐT, nhà quản lý nền tảng số có chức năng thanh toán (bao gồm cả tổ chức trong nước và nước ngoài) và các tổ chức có hoạt động kinh tế số khác theo quy định của Chính phủ thực hiện khấu trừ, nộp thuế thay, kê khai số thuế đã khấu trừ cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh. Quy định này có hiệu lực từ ngày 1/4/2025.

Tuy nhiên, cũng với nội dung này nhưng tại Luật Thuế thu nhập cá nhân có hiệu lực từ ngày 1/1/2025.

Ngoài ra, tại khoản 5, điều 4, Luật số 48/2024 về thuế Giá trị gia tăng có quy định tổ chức là nhà quản lý sàn giao dịch TMĐT, nhà quản lý nền tảng số có chức năng thanh toán thực hiện khấu trừ, nộp thuế thay, kê khai số thuế đã khấu trừ cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trên sàn TMĐT, nền tảng số. Quy định này có hiệu lực thi hành từ 01/07/2025.

Theo Công ty TNHH Grab, việc ba văn bản Luật đang có ba thời điểm hiệu lực thi hành khác nhau. Điều này khiến doanh nghiệp bối rối và gặp khó khăn trong việc triển khai chính sách pháp luật về Thuế của nhà nước, đặc biệt trong bối cảnh Chính phủ và Bộ Tài chính chưa ban hành các hướng dẫn cụ thể đối với quy định nói trên.

Bên cạnh đó, công ty Grab cũng đã nhiều lần kiến nghị, công tác khấu trừ, nộp thuế thay, kê khai số thuế đã khấu trừ cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trên sàn đòi hỏi nguồn lực và thời gian để doanh nghiệp thực hiện các điều chỉnh, thay đổi hệ thống kỹ thuật và quy trình vận hành. Grab và nhiều DN khác trong ngành cũng đánh giá, phải mất từ một đến hai năm để các DN sẵn sàng thực hiện quy định mới của Luật.

Nhiều khó khăn đối với sàn TMĐT

Trao đổi với VietnamFinance, Luật sư Nguyễn Thanh Hà, chủ tịch công ty SBLAW cho rằng, khi triển khai quy định pháp luật về Thuế các doanh nghiệp TMĐT có thể phải đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức.

Đầu tiên là tăng chi phí vận hành và quản lý bởi việc chuyển giao nghĩa vụ của người bán hàng sang sàn TMĐT cũng đồng thời chuyển nghĩa vụ thu thuế của cơ quan thuế làm phát sinh rất nhiều chi phí tuân thủ cho sàn TMĐT Việt Nam.

Ví dụ như chi phí về đầu tư hạ tầng công nghệ để đáp ứng yêu cầu khấu trừ, nộp thuế thay và kê khai, dẫn đến gia tăng chi phí đầu tư. Một khoản ngân sách tiếp theo có thể kể đến đó là chi phí để bổ sung nhân sự am hiểu về chính sách thuế và công nghệ, đồng thời tổ chức các khóa đào tạo liên tục để đảm bảo tuân thủ quy định.

Để khắc phục bất cập này, các sàn TMĐT sẽ có xu hướng chuyển các chi phí này thành giá dịch vụ của sàn. Khi hàng hóa, dịch vụ của thương nhân lên sàn thì giá thành của hàng hóa, dịch vụ sẽ cao lên.

Vô hình chung điều này trở thành khó khăn đối với các nhà bán hàng nhỏ và vừa, với lượng hàng hóa vốn đã khó cạnh tranh, nay lại càng khó cạnh tranh hơn khi hàng hóa, dịch vụ bị tăng giá.

Tiếp theo, phức tạp trong xác định nghĩa vụ thuế. Khó khăn đầu tiên có thể kể đến đó chính là việc xác minh thông tin. Các sàn TMĐT có phải kiểm tra tính hợp pháp của các hóa đơn hay không, hay họ chỉ là những đơn vị thực hiện nghĩa vụ thu hộ của các đơn vị, cơ quan quản lý thuế và không bị ràng buộc bởi bất kể một trách nhiệm pháp lý nào là câu hỏi cần phải được giải đáp.

Tuy nhiên, trong trường hợp nghĩa vụ xác định tính hợp pháp của các loại hóa đơn, chứng từ trở thành nghĩa vụ ràng buộc đối với các sàn TMĐT thì vô hình chung gánh nặng về mặt trách nhiệm của các sàn TMĐT đã bị gia tăng đáng kể. 

Chưa hết, về việc xác định doanh thu, lợi nhuận và nghĩa vụ thuế của hộ kinh doanh, cá nhân trên nền tảng số không phải lúc nào cũng minh bạch, đặc biệt với các giao dịch không công khai hoặc thanh toán ngoài hệ thống.

Các hộ và cá nhân kinh doanh trong TMĐT lại vô cùng đa dạng có thể hoạt động với quy mô và hình thức khác nhau, gây khó khăn trong việc áp dụng một chính sách thống nhất.

“Một số hộ, cá nhân kinh doanh có thể không cung cấp đầy đủ thông tin hoặc cố tình né tránh nghĩa vụ thuế, khiến sàn TMĐT gặp khó khăn trong việc xác định doanh thu để khấu trừ. Điều này có thể có những rủi ro pháp lý lớn cho các sàn TMĐT vì nguy cơ sai sót khá lớn”, Luật sư Hà lưu ý.

Thứ ba, tác động đến trải nghiệm người dùng khi chi phí bổ sung cho việc khấu trừ và quản lý thuế có thể được chuyển sang giá bán sản phẩm, gây ảnh hưởng tiêu cực đến người tiêu dùng và việc bổ sung các bước liên quan đến thuế trong quá trình giao dịch có thể làm giảm trải nghiệm của cả người bán và người mua trên nền tảng TMĐT.

Cuối cùng, việc quy định ba mốc thời gian có hiệu lực khác nhau không chỉ gây khó khăn cho doanh nghiệp mà còn có thể tạo ra lỗ hổng trong việc quản lý và thu thuế.

Đồng quan điểm, ông Trần Văn Trọng, Tổng thư ký Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) đánh giá, ngoài những khó khăn nêu trên thời gian triển khai cũng khá ngắn nên các doanh nghiệp TMĐT sẽ cần sự hỗ trợ, phối hợp từ các cơ quản lý, đồng thời cần tạo điều kiện và hướng dẫn, bổ sung sung nguồn lực công nghệ cũng như nhân sự để triển khai đúng thời hạn.

“Cần có lộ trình và các bước thử nghiệm để tránh ách tắc hoặc ngừng trệ các hoạt động trong giai đoạn mới triển khai”, ông Trọng nói thêm.