Thủ tướng Phạm Minh Chính vừa có văn bản yêu cầu Bộ Giao thông Vận tải khẩn trương đề xuất thành lập ban chỉ đạo xây dựng đề án chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam và các dự án đường sắt quốc gia theo đúng quy định pháp luật.
Thủ tướng yêu cầu ban chỉ đạo trên do Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà làm trưởng ban. Đồng thời, Bộ trưởng 3 Bộ: Giao thông Vận tải, Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính làm phó trưởng ban.
Các ủy viên là Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, các Bộ trưởng các bộ, ngành có liên quan, Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp; đại diện lãnh đạo Ban Kinh tế Trung ương, Ủy ban Kinh tế Quốc hội, Ủy ban Tài chính – Ngân sách Quốc hội.
Tổ giúp việc ban chỉ đạo bao gồm các cán bộ, chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành trong lĩnh vực giao thông vận tải đường sắt và không quá 15 người.
Cuối tháng 6 vừa qua, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà đã yêu cầu Bộ Giao thông Vận tải báo cáo Thủ tướng về việc chuẩn bị đề án chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam trước ngày 20/7.
Liên quan đến đề án chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, kết luận về định hướng phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 của Bộ Chính trị đặt mục tiêu đến năm 2025, phấn đấu hoàn thành phê duyệt chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam; khởi công các đoạn ưu tiên trong giai đoạn 2026-2030 (Hà Nội - Vinh; TP. HCM - Nha Trang).
Bộ Chính trị yêu cầu Ban Cán sự Đảng Bộ Giao thông Vận tải tập trung nghiên cứu, đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện đề án chủ trương đầu tư xây dựng đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, trình Bộ Chính trị xem xét, quyết định theo chương trình làm việc của Bộ Chính trị, Ban Bí thư năm 2023.
Trước đó, Bộ Giao thông Vận tải đã có đề xuất về 2 phương án đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam. Trong đó, phương án 1 là nâng cấp tuyến đường sắt hiện có thành đường đôi khổ 1.435mm (hiện là khổ đơn 1.000mm) để vận tải hành khách và hàng hóa, tốc độ khai thác tàu khách tối đa 180km/h, tàu hàng tối đa 120km/h. Tổng mức đầu tư khoảng 42 tỷ USD.
Phương án 2 là xây dựng đường sắt đôi khổ 1.435mm để vận tải hành khách và hàng hóa, tốc độ khai thác tối đa 180-225km/h, chi phí đầu tư khoảng 64,8 tỷ USD.
Ưu điểm của phương án này là sẽ hình thành tuyến đường sắt mới để vận tải hành khách và hàng hóa có năng lực lớn; không làm gián đoạn vận tải đường sắt khi đầu tư xây dựng tuyến mới... và nhược điểm là chi phí đầu tư cao, thời gian đầu tư dài, khả năng huy động nguồn lực khó khăn.
Đánh giá về 2 phương án này, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng phương án 2 do Bộ Giao thông Vận tải đề xuất là cơ bản phù hợp với dải tốc độ khai thác được đơn vị tư vấn thẩm tra báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam kiến nghị và chỉ đạo của Ban cán sự Đảng Chính phủ.
Tuy nhiên, để bảo đảm chặt chẽ cũng như có đủ thông số, dữ liệu làm sáng tỏ tính khả thi dự án, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề nghị Bộ Giao thông Vận tải tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu các kết quả đánh giá của tư vấn thẩm tra để hoàn thiện.
Về tổng mức đầu tư, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề nghị làm rõ cơ sở xác định và chuẩn xác lại cho phù hợp. Nguồn vốn đầu tư sẽ được huy động từ đấu giá đất tại các khu đô thị xung quanh nhà ga, vốn đầu tư công và vốn đầu tư tư nhân.
Về mô hình thực hiện, Bộ Kế hoạch và Đầu tư kiến nghị triển khai theo hình thức PPP. Trong đó, đối tác công (Công ty Đầu tư và Quản lý hạ tầng đường sắt tốc độ cao) sẽ huy động vốn đầu tư công và quản lý xây dựng hạ tầng; bảo trì và bảo dưỡng kết cấu hạ tầng; điều hành vận tải trên toàn hệ thống. Đối tác tư (Công ty Đầu tư và Quản lý khai thác đường sắt tốc độ cao) có trách nhiệm huy động vốn đầu tư phương tiện vận tải và các nhà ga cao tầng.
