Tại Diễn đàn “Phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp hiệu quả, bền vững”, các chuyên gia đều đồng thuận với quan điểm không nên cứng nhắc về mục đích sử dụng vốn trong phát hành trái phiếu.
Theo đó, dự thảo Nghị định sửa đổi 153/2020/NĐ-CP quy định doanh nghiệp không được phát hành trái phiếu để góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp của doanh nghiệp khác và cho doanh nghiệp khác vay vốn.
Ông Đậu Anh Tuấn, Phó tổng thư ký, Trưởng ban Pháp chế VCCI cho rằng những quy định này là bất cập vì sẽ hạn chế quyền tiếp cận vốn của doanh nghiệp và cản trở M&A. Những quy định này không phù hợp với nguyên tắc quản trị tập đoàn (công ty mẹ có uy tín đảm nhận việc phát hành trái phiếu sau cho công ty con – công ty dự án vay lại).
Đồng quan điểm, ông Phạm Xuân Hoè, Nguyên Phó Viện trưởng viện chiến lược, Ngân hàng Nhà nước cũng cho rằng việc kiểm soát quá chặt chẽ dòng vốn và mục đích sử dụng vốn của doanh nghiệp phát hành trái phiếu là không khả thi. Theo ông, tiền đã vào trong túi doanh nghiệp thì không thể phân biệt được “đồng này mua mắm, đồng này mua tương”, nên cần có sự thông thoáng, cởi mở nhất định.
Ông Phạm Xuân Hoè cũng cho biết thêm, ở dòng đời thứ hai của dòng tiền thì không thể kiểm soát được mục đích sử dụng.
“Cần có lộ trình để các doanh nghiệp phát hành trái phiếu áp dụng theo chuẩn mực kế toán quốc tế, nhà đầu tư chỉ cần nhìn vào báo cáo tài chính để biết được dòng tiền đã đi về đâu”, ông Hoè nói.
Từ góc độ bất động sản, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP. HCM cho biết tiến độ thực hiện một dự án có thể kéo dài 3-5 năm, nên cần hiểu thấu đáo vấn đề sử dụng vốn sau phát hành trái phiếu doanh nghiệp. Theo ông, việc sử dụng vốn từ huy động trái phiếu của doanh nghiệp không nhất thiết phải cứng nhắc, đúng mục đích cụ thể vào dự án được đưa ra khi thực hiện phát hành.
Tại diễn đàn, TS. Cấn Văn Lực, thành viên hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia, đã nêu 7 giải pháp để lành mạnh hoá thị trường trái phiếu doanh nghiệp.
Thứ nhất là cách tiếp cận thị trường phải vừa kiến tạo phát triển, vừa kiểm soát được rủi ro, cần giải quyết dứt điểm các vụ việc lùm xùm xảy ra mới đây để củng cổ niềm tin nhà đầu tư cũng như tránh tạo tiền lệ xấu.
Thứ hai là sớm hoàn thiện hành lang pháp lý, cụ thể là Nghị định 153 về phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, Nghị định 156 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán, rà soát Luật Chứng khoán 2019 tiến tới sửa đổi, trong đó nâng chuẩn nhà đầu tư chuyên nghiệp. Đồng thời, cần cân nhắc mức độ phù hợp về quy định tài sản đảm bảo, bảo lãnh phát hành, phân phối trái phiếu,…
Thứ ba là cần có quy định về định hạng tín nhiệm nhằm giúp nhà đầu tư dễ dàng xác định chất lượng doanh nghiệp, mức độ rủi ro của trái phiếu phát hành. Theo đó, cần xác định những trường hợp bắt buộc, trường hợp khuyến khích xếp hạng tín nhiệm; cần có quy định đảm bảo các công ty định hạng tín nhiệm có đủ năng lực chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp; nên xem xét cấp phép thành lập thêm 2-3 công ty định hạng khác, ngoài 2 công ty đã có. Làm rõ vai trò, trách nhiệm của tổ chức xếp hạng tín nhiệm và các trung gian tài chính liên quan.
Thứ tư là cần có giải pháp tăng chất lượng trái phiếu doanh nghiệp được phát hành, xem xét quy định cụ thể hơn về quy mô, tần suất, điều kiện phát hành; hoạt động phát hành ra công chúng cần được hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi hơn (đơn giản hóa quy trình, rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ…).
Thứ năm là hoàn thiện hạ tầng của thị trường trái phiếu doanh nghiệp như thiết lập thị trường thứ cấp tập trung, quy định áp dụng chuẩn mực kế toán quốc tế; nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin, cơ sở dữ liệu, tiếp tục phát triển thị trường trái phiếu Chính phủ như là một chuẩn định hạng đối với trái phiếu doanh nghiệp.
Thứ sáu là phát triển nền tảng nhà đầu tư chứng khoán đa dạng, chuyên nghiệp; khuyến khích phát triển các nhà đầu tư tổ chức như quỹ đầu tư, quỹ mở, quỹ hưu trí; khuyến khích hình thức ủy thác đầu tư; cải thiện chất lượng nhà đầu tư cá nhân thông qua tăng cường giáo dục tài chính cho người dân và những nhà đầu tư mới; yêu cầu minh bạch thông tin cho nhà đầu tư, đưa ra các sản phẩm phù hợp với nhà đầu tư cá nhân để nhận diện các rủi ro, có thêm các lựa chọn đầu tư tùy vào khẩu vị rủi ro, từ đó tránh những hệ lụy không đáng có.
Cuối cùng là hoàn thiện cơ chế và nâng cao chất lượng quản lý và giám sát thị trường, đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát trên cơ sở rủi ro, chứ không chỉ là hành chính.
