Tái cơ cấu ngân hàng sắp bước vào giai đoạn mới

Nợ xấu có nguy cơ tăng, các mục tiêu cơ cấu lại cơ bản vẫn đạt

Covid-19 xảy ra, nợ xấu tăng lên đe dọa việc thực hiện mục tiêu của Quyết định 1058/QĐ-TTg năm 2017 về đề án “Cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2016-2020” đang ở giai đoạn nước rút, đặc biệt là nợ xấu. Tại một số ngân hàng có nợ xấu lớn, xử lý nợ xấu gần như sắp đến “đích”, nay có nguy cơ không đạt được.

TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế trưởng BIDV nhận định, năm 2020, nợ xấu gia tăng khiến quá trình tái cơ cấu của ngân hàng chậm lại.

Ông Trần Đăng Phi, Phó chánh thanh tra Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết, nợ xấu có xu hướng tăng từ tháng 3 đến nay, song nhìn chung vẫn trong tầm kiểm soát. “NHNN đang tập trung rà soát các tổ chức tín dụng có nguy cơ nợ xấu tăng do Covid-19, đồng thời chỉ đạo các tổ chức tín dụng đánh giá toàn diện kết quả thực hiện Quyết định 1058, đồng thời xây dựng đề án mới về tái cơ cấu các tổ chức tín dụng”, ông Phi cho hay.

Theo lãnh đạo NHNN, dù nợ xấu có nguy cơ tăng, song đến giờ phút này, gần như tất cả chỉ tiêu quan trọng của Quyết định 1058 được các tổ chức tín dụng thực hiện khá tốt.

Về nợ xấu, tính đến tháng 6/2020, tỷ lệ nợ xấu nội bảng của hệ thống các tổ chức tín dụng là dưới 2% và nợ xấu cả năm có thể đạt được mục tiêu của Quyết định 1058 là dưới 3%. Tính từ năm 2012 đến cuối tháng 3/2020, toàn hệ thống các tổ chức tín dụng đã xử lý được hơn 1 triệu tỷ đồng nợ xấu

Về thực hiện tiêu chuẩn Basel II, cho đến nay, đã 20 ngân hàng thương mại cổ phần trong nước áp dụng chuẩn mực Basel II, nhiều hơn so với mục tiêu đề án đặt ra là 12-15 ngân hàng đạt chuẩn mực Basel II.

Bên cạnh đó, tình trạng sở hữu chéo cũng được xử lý gần như dứt điểm. Tình trạng sở hữu chéo trực tiếp giữa các cặp tổ chức tín dụng đã được khắc phục hầu hết từ cuối năm 2019. Tình trạng sở hữu cổ phần trực tiếp lẫn nhau giữa ngân hàng và doanh nghiệp chỉ còn 1 cặp, thay vì 56 cặp năm 2012. 

Dù tỷ lệ nợ xấu theo Quyết định 1058 có thể đạt mục tiêu, song giới chuyên gia cảnh báo, nếu không có Thông tư 01/2020-TT-NHNN cho phép ngân hàng thương mại được cơ cấu nợ, giữ nguyên nhóm nợ, tỷ lệ nợ xấu đã vượt 3%. Điều này có nghĩa, rủi ro nợ xấu dồn lại cho những năm tới là khá lớn.

Một hạn chế nữa là xử lý nợ xấu tại các ngân hàng yếu kém vẫn bị kẹt do liên quan đến vụ án, hồ sơ pháp lý chưa hoàn chỉnh… Như vậy, đề án tái cơ cấu hệ thống giai đoạn tới sẽ vẫn còn rất nhiều việc phải làm.

Ngân hàng quốc doanh được gật đầu, VAMC vẫn chờ tăng vốn

Bên cạnh xử lý nợ xấu còn tiềm ẩn rủi ro, một số mục tiêu khác của Quyết định 1058, như tăng vốn cho ngân hàng thương mại nhà nước hay cho Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC), vẫn chưa hoàn tất.

Đầu tuần này, Chính phủ đã đề nghị Quốc hội bổ sung vốn điều lệ cho Agribank số tiền tối đa 3.500 tỷ đồng, bằng đúng lợi nhuận sau thuế mà nhà băng này nộp ngân sách năm 2020. Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế của Quốc hội tán thành đề xuất này, trong bối cảnh Agribank đang trong tình trạng nguy cấp về hệ số an toàn vốn. Như vậy, nhiều khả năng, Agribank sẽ được Quốc hội “gật đầu” tăng vốn. Lãnh đạo Agribank kỳ vọng, việc tăng vốn sẽ được thực hiện ngay trong năm 2020, nếu không, Ngân hàng không thể tăng trưởng tín dụng.

BIDV, Vietcombank và VietinBank cũng đang nóng ruột chờ Bộ Tài chính sửa đổi Nghị định 91 để sớm tăng vốn trong năm nay. NHNN khẳng định, chỉ khi đủ năng lực tài chính, hoạt động an toàn, lành mạnh, các ngân hàng thương mại quốc doanh mới có điều kiện chia sẻ, hỗ trợ các doanh nghiệp khó khăn.

Trong khi đó, VAMC chưa thực hiện được mục tiêu tăng vốn điều lệ lên 10.000 tỷ đồng để bổ sung nguồn vốn mua nợ xấu theo giá thị trường theo mục tiêu của Quyết định 1058.

Gánh nhiệm vụ xử lý hàng trăm ngàn tỷ đồng nợ xấu của cả hệ thống, song đến cuối năm 2019, VAMC mới được chấp thuận tăng vốn lên 5.000 tỷ đồng. Chính vì vốn nhỏ, khả năng mua nợ theo giá thị trường của VAMC rất hạn chế.

Được biết, trong kế hoạch giám sát hoạt động đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp vừa công bố tháng 5/2020, Bộ Tài chính cho biết, sẽ tăng vốn cho VAMC. Tuy nhiên, việc VAMC có được bổ sung ngay 5.000 tỷ đồng trong năm nay hay không vẫn là dấu chấm hỏi.