Quan hệ Trung - Mỹ là một quan hệ quốc tế quan trọng nhất, phức tạp nhất, nhạy cảm nhất trên thế giới hiện nay. Mỹ là quốc gia có sức mạnh lớn nhất sau thế chiến thứ hai, đứng đầu thế giới phương tây nên chính sách đối ngoại của Mỹ nhất định sẽ gây ra ảnh hưởng quan trọng đối với Trung Quốc.
Sự phát triển đến hôm nay về tương quan giữa hai nước Trung - Mỹ, Trung Quốc là nước đang phát triển lớn nhất, Mỹ là nước đã phát triển lớn nhất, 2 nước đều là thành viên thường trực Hội đồng bảo an Liên Hợp Quốc (LHQ), quan hệ hai nước quyết định lộ trình của sự nghiệp hòa bình và phát triển thế giới. Tính phức tạp của quan hệ Trung - Mỹ thể hiện trên các mặt văn hóa truyền thống, quan niệm giá trị, chế độ xã hội, phương thức hành vi của hai nước hoàn toàn khác nhau. Trong lịch sử, hai nước có những ân oán khó bỏ qua.
Nguyên nhân căn bản của cuộc chiến thương mại là: (i) Khoảng cách sức mạnh tổng hợp giữa Trung Quốc và Mỹ thu hẹp nhanh chóng, vượt qua “khoảng cách an toàn” mà Mỹ có thể “chấp nhận”, trong khi đó Trung Quốc đang phấn đấu tiếp tục thu hẹp khoảng cách này. Nhận thức chiến lược của Mỹ đối với Trung Quốc có sự thay đổi lớn. GDP của Trung Quốc vượt qua 2/3 GDP của Mỹ, ngành chế tạo Trung Quốc vượt qua Mỹ, trở thành nước công nghiệp lớn nhất, Mỹ đã bị “kích động”, lo ngại khả năng tăng trưởng nhanh chóng của Trung Quốc;
(ii) Trong lịch sử cho thấy Mỹ luôn muốn nắm giữ vị trí bá quyền và vốn có truyền thống chiến lược là “đánh” và gây sức ép cho nước lớn thứ hai sau Mỹ (như đối với Nhật bản trước đây). Hiện nay, sức mạnh tổng hợp của Trung Quốc lên được vị trí thứ hai, không tránh khỏi gây ra “lo ngại bá quyền” của Mỹ. Mỹ lo ngại kế hoạch “Chế tạo Trung Quốc 2025” thông qua việc sử dụng lực lượng chính phủ để “cướp đoạt” ưu thế kỹ thuật của Mỹ, để Trung Quốc xưng bá với thế giới.
Báo cáo chính trị Đại hội XIX (giấc mơ Trung Quốc phục hưng vĩ đại) bị Mỹ cho là “Kế hoạch thống trị bá quyền toàn cầu của Trung Quốc trong tương lai”; (iii) Mỹ cho rằng không thể thông qua “tiếp xúc” để cải tạo và thay đổi sự phát triển của Trung Quốc. Mỹ vốn không ưa mô hình quốc gia có duy nhất một đảng cầm quyền, nhưng ý đồ thông qua phát triển kinh tế, dân chủ hóa sẽ dần dần phát triển và đưa Trung Quốc phát triển theo mô hình của Mỹ đã thất bại mà ngược lại Trung Quốc đang kiên trì con đường của mình và “xuất khẩu” mô hình Trung Quốc ra thế giới.
Tổng thống Trump đã thực hiện điều chỉnh chính sách chiến lược toàn cầu với mục tiêu lấy lợi ích của Mỹ lên vị trí hàng đầu, chấn hưng kinh tế Mỹ; đưa ra Chiến lược “Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương”, tăng cường chi phí quân sự nhằm bảo vệ vị thế thống lĩnh của Mỹ; thực hiện chủ nghĩa đơn phương, rút khỏi Hiệp định Paris, Hiệp định hạt nhân Iran, chống toàn cầu hóa, thực hiện chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch, đẩy mạnh cọ xát thương mại với Trung Quốc, gây sức ép cho đồng NDT. Ngày 22/3/2018, Tổng thống Trump đã ký văn bản quyết định áp thuế đối với hàng hóa Trung Quôc căn cứ theo báo cáo của Điều tra “Điều khoản 301”.
Bộ Thương mại Mỹ tuyên bố cấm Tập đoàn ZTE mua sản phẩm nhạy cảm từ doanh nghiệp Mỹ; Ngày 15/6/2018, Mỹ áp đặt thuế quan trị giá 50 tỷ USD. Cuộc chiến thương mại chính thức bắt đầu. Ngày 3/8/2018, Trung Quốc buộc phải đáp trả lại Mỹ. Căn cứ theo Luật Thương mại đối ngoại, Điều lệ thuế quan xuất nhập khẩu và những nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế, Ủy ban quy tắc thuế quan của Quốc Vụ Viện Trung Quốc quyết tăng thuế quan 25%, 20%, 10%, 5% đối với 5.207 loại hàng hóa sản xuất tại Mỹ (trị giá khoảng 60 tỷ USD). Nếu Mỹ thực hiện các quyết định này thì Trung Quốc sẽ thực hiện những biện pháp đáp trả ngay lập tức.
Phương pháp ứng phó của Trung Quốc theo nguyên tắc “lễ trước binh sau”. Trung Quốc không có ý định gây chiến, nhưng quyết không sợ và sẵn sàng “dùng cuộc chiến để ngừng cuộc chiến”. Trung Quốc sẽ luôn chủ động kiểm soát “biên giới tranh chấp thương mại”, tránh tình trạng lan truyền sang các lĩnh vực khác như tài chính tiền tệ, đầu tư, ngành dịch vụ… tránh dẫn đến đối đầu toàn diện giữa các bên.
Các biện pháp đáp trả của Trung Quốc phải được nghiên cứu kỹ lưỡng, chuẩn xác và tập trung vào những lĩnh vực ảnh hưởng đến phiếu bầu của Trump, ảnh hưởng nền tảng dân ý như đậu nành, dầu mỏ, khí thiên nhiên, ô tô, công ty Boeing…
Áp dụng biện pháp kết hợp số lượng và chất lượng, vừa đáp trả vừa đàm phán, kiên trì nguyên tắc nhưng đồng thời để lại chỗ trống để có thể tranh thủ thương lượng khi có điều kiện (tương tự như Tổng thống Trum vẫn tuyên bố ông Tập là bạn trong khi thực hiện áp đặt mức thuế lên hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc).
Đồng thời tiếp tục duy trì thể chế thương mại đa phương WTO, kiên trì đạo đức và chính nghĩa, tranh thủ sự đồng tình và ủng hộ của cộng đồng quốc tế (là điều Trung Quốc thì luôn cố gắng bảo vệ trong khi Mỹ lại muốn phá vỡ). Đi sâu vào cải cách mở cửa, tạo ra một môi trường thị trường mà cạnh tranh công bằng, xây dựng kinh tế mô hình mở cửa, tạo ra môi trường quốc tế có lợi.
Nguyên tắc ứng phó của Trung Quốc là có thể mở rộng nhập khẩu, làm dịu đi mức nhập siêu của Mỹ, nhưng không thể hạn chế Trung Quốc xuất khẩu hàng hóa. Bảo vệ lợi ích công ty ZTE vì liên quan đến an ninh kinh tế của doanh nghiệp và quốc gia. Có thể giảm thuế quan, nới lỏng quy định cho phép mở rộng thị trường, nhưng tạo sức ép đối với kế hoạch Chế tạo Trung Quốc 2025. Luôn ghi nhớ những bài học của Nhật Bản, không thể hy sinh lợi ích hạt nhân để mà tự mình chịu nhận tổn thương.
Theo đánh giá của Trung Quốc, cho dù tất cả hàng hóa Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ đều bị áp đặt thuế quan, kể cả về những ảnh hưởng gián tiếp thì mức độ ảnh hưởng đến sự tăng trưởng kinh tế hai nước là dưới 1%. Kinh tế Trung Quốc sẽ bước vào trạng thái bình thường mới và nhất định sẽ không xuất hiện trường hợp sụt giảm kinh tế.
Trung Quốc nhận định quan hệ kinh tế Trung - Mỹ sẽ tiếp tục phát triển vì Mỹ không dễ bỏ qua thị trường mới nổi lớn nhất với dân số 1,4 tỷ, sản phẩm Trung Quốc giá rẻ chất lượng tốt, đã trở thành sản phẩm không thể thiếu trong cuộc sống người Mỹ và rất khó bị thay thế.
Từ cuộc chiến tranh thương mại này Trung Quốc rút ra bài học nhất định phải nắm giữ kỹ thuật then chốt và hạt nhân, không dựa vào người khác, đặc biệt không dựa vào Mỹ và phương Tây. Kinh tế thương mại phải phát triển theo hướng đa phương, tìm những lĩnh vực tăng trưởng mới, “không cho trứng vào một rổ” và luôn phải tuân thủ quy tắc, pháp luật, tôn trọng và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, tạo lập ra môi trường kinh doanh tốt nhất. Luôn tăng cường lực lượng chiến lược của mình, đi theo con đường của mình, làm tốt công việc của mình, là câu trả lời tốt nhất cho cuộc chiến.
Đánh giá về Triển vọng chiến lược của quan hệ Trung - Mỹ, các nhà nghiên cứu cho rằng chiến lược mới của Mỹ đang trong giai đoạn điều chỉnh, chưa định hình cụ thể, cạnh tranh sẽ xem xét lại sức mạnh, ý chí, lực lượng của hai bên và cuối cùng sẽ quyết định hai bên chung sống như thế nào. Đồng thời, động lực nội sinh giữa hai bên vẫn tồn tại. Hai bên vẫn có không gian hợp tác trong các lĩnh vực như là chống lan truyền vũ khí hạt nhân, chống chủ nghĩa khủng bố, ứng phó với các vấn đề toàn cầu, vì vậy cũng sẽ hợp tác trong lĩnh vực kinh tế.
Mặt khác, tranh chấp cũng sẽ xảy ra liên quan đến vấn đề thương mại, vấn đề Đài Loan, vấn đề trên biển, “vừa cọ xát vừa tiến bước” sẽ trở thành trạng thái bình thường trong quan hệ Trung - Mỹ. Mỹ vẫn còn phải quan tâm đến khu vực Trung Đông và cuộc khủng hoảng Ukraina, quan hệ Trung - Mỹ sẽ còn có không gian xoay xở, nhưng cạnh tranh chiến lược dài hạn sẽ thử thách quan hệ hai bên.
Mâu thuẫn chiều sâu sẽ không có sự thay đổi căn bản (đó là mâu thuẫn giữa hai chế độ), nhưng hai bên có thể tránh khỏi những đối đầu chiến lược, đặc biệt là đối đầu mang tính toàn cục. Mỹ vẫn phải hợp tác với Trung Quốc, nhưng liên minh Mỹ - Nhật, Mỹ - Hàn Quốc sẽ tiếp tục đe dọa an ninh Trung Quốc.Trên tổng thể, xu thế đấu tranh tăng lên mà hợp tác giảm xuống, Trung Quốc sẽ kiên trì nguyên tắc đấu tranh nhưng không phá vỡ quan hệ, tránh các yếu tố tiêu cực lan rộng, dẫn đến đối đầu toàn diện như là quan hệ Mỹ - Nga.
Tags:
(VNF) - Thiên tai, bất ổn xã hội, tội phạm mạng và những cú xoay trục kinh tế đã đan xen, khiến năm 2025 trở thành một trong những giai đoạn nhiều biến động nhất đối với châu Á trong bối cảnh trật tự toàn cầu đang dịch chuyển nhanh chóng.
(VNF) - Năm 2025 chứng kiến chuỗi leo thang thuế quan dữ dội nhất trong quan hệ thương mại Mỹ – Trung. Từ khi Tổng thống Donald Trump trở lại Nhà Trắng, Washington liên tục tung ra các mức thuế mới kéo theo loạt biện pháp đáp trả mạnh mẽ từ Bắc Kinh. Các mốc thời gian dưới đây phác họa toàn bộ căng thẳng, từ những đợt thuế quan đầu tiên cho đến thỏa thuận đình chiến đạt được tại hội nghị APEC cuối tháng 10.
(VNF) - Hàn Quốc vừa công bố hoàn tất phát triển công nghệ lõi cho tàu cao tốc thế hệ mới có tốc độ tối đa 370km/h, mức cao thứ hai thế giới hiện nay, chỉ sau Trung Quốc. Dự án mang ý nghĩa đột phá về mặt kỹ thuật, đồng thới phản ánh chiến lược dài hạn của Seoul - coi hạ tầng giao thông cao cấp là trụ cột tăng trưởng kinh tế.
(VNF) - Kim chi, biểu tượng ẩm thực và văn hóa của Hàn Quốc, đang phải đối mặt với sức ép ngày càng lớn ngay trên “sân nhà” khi các sản phẩm giá rẻ sản xuất tại Trung Quốc chiếm lĩnh thị trường. Chênh lệch chi phí, thay đổi cấu trúc tiêu dùng và tác động của biến đổi khí hậu đẩy kim chi Hàn Quốc vào thế yếu, làm dấy lên lo ngại kinh tế và nỗi trăn trở về bản sắc văn hóa trong bối cảnh toàn cầu hóa.
(VNF) - Giá vàng thế giới tăng lên ngưỡng 4.489,5 USD/ounce, đánh dấu mức cao nhất mọi thời đại.
(VNF) - Năm 2025 chứng kiến những bước ngoặt khó lường của thị trường tài chính toàn cầu, khi các trụ cột quen thuộc suy yếu, dòng tiền dịch chuyển và những khu vực từng bị xem là “bên” lề bất ngờ vươn lên dẫn dắt.
(VNF) - Chính quyền tỉnh Niigata của Nhật Bản dự kiến sẽ thông qua quyết định khởi động lại nhà máy điện hạt nhân lớn nhất thế giới vào ngày 22/12, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong nỗ lực quay trở lại với năng lượng hạt nhân của nước này kể từ sau thảm họa Fukushima năm 2011.
(VNF) - Ngân hàng trung ương Trung Quốc ngày 22/12 đã quyết định giữ nguyên lãi suất cho vay ưu đãi (LPR), bất chấp việc nền kinh tế lớn thứ hai thế giới tiếp tục ghi nhận các dữ liệu kinh tế yếu kém cùng sự suy thoái kéo dài trong lĩnh vực bất động sản.
(VNF) - Năm 2025 là năm đầy biến động với Nvidia. Bất chấp cạnh tranh khốc liệt và "mắc kẹt" trong thương chiến Mỹ - Trung, giá cổ phiếu của hãng vẫn tăng 32% từ đầu năm đến nay. Nvidia hiện là công ty giá trị nhất thế giới, vững vàng với vị thế "ông vua" ngành chip.
(VNF) - Trong những tháng cuối năm 2025, thương mại vàng giữa Nga và Trung Quốc ghi nhận bước nhảy vọt chưa từng có, ghi nhận 961 triệu USD sang Trung Quốc. Diễn biến này phản ánh áp lực tài chính ngày càng lớn đối với Moscow, và chiến lược tích lũy tài sản của Bắc Kinh trong bối cảnh trật tự tiền tệ toàn cầu ngày càng phân mảnh.
(VNF) - Năm 2025 chứng kiến nhiều biến động sâu rộng về địa chính trị, tài chính và kinh tế toàn cầu với hàng loạt sự kiện định hình lại cục diện quan hệ quốc tế và thị trường. Từ việc Mỹ thay đổi chính sách thương mại, căng thẳng khu vực leo thang, đến những dịch chuyển mạnh mẽ trên thị trường hàng hoá và công nghệ, tạo ra một năm đầy biến động và tái cấu trúc sâu rộng.
(VNF) - Tuần qua, tài chính quốc tế chứng kiến nhiều diễn biến đáng chú ý, từ các thương vụ đầu tư xuyên biên giới tại châu Á và Trung Đông, đến tác động từ căng thẳng Mỹ - Trung, phản ánh sự dịch chuyển của dòng vốn toàn cầu trong bối cảnh bất ổn gia tăng.
(VNF) - Tòa án Tối cao bang Delaware (Mỹ) đã ra phán quyết khôi phục gói thù lao mà tỷ phú Elon Musk nhận được từ Tesla vào năm 2018 trị giá 56 tỷ USD -- hiện được ước tính khoảng 139 tỷ USD dựa trên giá cổ phiếu Tesla tại thời điểm đóng cửa phiên giao dịch hôm 20/12. Nếu có hiệu lực, tỷ phú Elon Musk sẽ trở thành người đầu tiên có tài sản ròng vượt 700 tỷ USD.
(VNF) - Tại 1 đại lý du lịch ở Ấn Độ, lực lượng chức năng thu giữ nhiều tài sản giá trị, gồm: 13 tỷ đồng tiền mặt, 313kg bạc, 6kg vàng, tổng trị giá hơn 48 tỷ đồng.
(VNF) - Năm 2025 chứng kiến nhiều dự án công nghệ được kỳ vọng cao nhưng không đạt được kết quả như mong đợi. Từ robot hình người, trí tuệ nhân tạo đến xe điện và tiền điện tử, một số sản phẩm đã gặp khó khăn trong quá trình triển khai, trong khi những dự án khác chịu tác động từ chính trị, thị trường và phản ứng xã hội.
(VNF) - Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa ghi thêm một “chiến thắng” nữa khi hàng loạt tập đoàn dược phẩm hàng đầu chấp nhận hạ giá thuốc tại thị trường Mỹ, đổi lại các ưu đãi về thuế
(VNF) - Sau thời kỳ tăng trưởng nóng, cổ phiếu Pop Mart bất ngờ lao dốc. Nhà đầu tư đang quan ngại về triển vọng của Labubu - nhân vật từng đưa hãng đồ chơi Trung Quốc này trở thành hiện tượng toàn cầu.
(VNF) - Theo công bố mới nhất từ Cơ quan Thể thao Thái Lan, tổng giá trị kinh tế do SEA Games 33 tạo ra đến thời điểm hiện tại dự kiến đạt mốc 12 tỷ baht, tương đương hơn 380 triệu USD (hơn 10 nghìn tỷ Việt Nam đồng).
(VNF) - Trung Quốc vừa phát hiện mỏ vàng dưới đáy biển đầu tiên của nước này, cũng là mỏ vàng dưới biển lớn nhất châu Á, đánh dấu bước đột phá quan trọng trong chiến lược đẩy mạnh thăm dò khoáng sản trên toàn quốc.
(VNF) - Năm 2025 chứng kiến những biến động dồn dập trong chính sách thuế đối ứng của Mỹ, khi các quyết định được ban hành, điều chỉnh rồi tạm hoãn liên tiếp trong thời gian ngắn, tạo nên một chuỗi mốc chính sách dày đặc hiếm thấy.
(VNF) - Trong suốt 2 thập kỷ, Đức và Trung Quốc từng được xem là một “cặp đôi kinh tế hoàn hảo”, cùng hưởng lợi lớn từ làn sóng toàn cầu hóa thương mại. Đức cung cấp máy móc, thiết bị công nghiệp mà Trung Quốc cần để sản xuất hàng tiêu dùng cho phần còn lại của thế giới. Nhưng trật tự đó đang đảo chiều. Trung Quốc ngày nay dường như không còn cần Đức như trước, trong khi Berlin lại muốn chấm dứt mối quan hệ phụ thuộc này.
(VNF) - Các nhà khoa học Trung Quốc vừa công bố một con chip điện toán quang học có hiệu năng vượt trội hơn phần cứng trí tuệ nhân tạo (AI) hàng đầu của Nvidia hơn 100 lần về cả tốc độ xử lý lẫn hiệu quả năng lượng, đặc biệt trong các tác vụ AI tạo sinh như tổng hợp hình ảnh và sản xuất video.
(VNF) - Trung Quốc đã hạ lượng trái phiếu kho bạc Mỹ nắm giữ xuống mức thấp nhất kể từ năm 2008, trong khi tiếp tục gia tăng dự trữ vàng tháng thứ 13 liên tiếp.
(VNF) - Ngày 19/12, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản đã tăng lãi suất chuẩn lên mức cao nhất kể từ năm 1995, trong bối cảnh lạm phát cao và tăng trưởng kinh tế chậm.
(VNF) - Sau khi kế hoạch sử dụng tài sản Nga thất bại, các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) đã thống nhất cho Ukraine vay 90 tỷ euro (xấp xỉ 105 tỷ USD) từ ngân sách chung của khối.
(VNF) - Thiên tai, bất ổn xã hội, tội phạm mạng và những cú xoay trục kinh tế đã đan xen, khiến năm 2025 trở thành một trong những giai đoạn nhiều biến động nhất đối với châu Á trong bối cảnh trật tự toàn cầu đang dịch chuyển nhanh chóng.
(VNF) - Cuối năm – mùa cam chín rộ ở Hà Tĩnh, những vườn cam trên nhiều vùng đồi như Thượng Lộc, Hương Khê, Vũ Quang, Mai Hoa… đang tạo nên những khoảnh khắc rộn ràng của thu hoạch. Đây là thời điểm chứng kiến sự hội tụ của nắng gió, đất đỏ và bàn tay nông dân, tạo ra những cây cam “siêu quả” độc đáo, không chỉ là đặc sản vùng miền mà còn là sản phẩm của mô hình liên kết nông nghiệp, góp phần thực hiện mục tiêu quốc gia về xóa đói giảm nghèo tại Hà Tĩnh trong những năm qua.
