Trung Quốc công bố chương trình cải cách thể chế lớn nhất kể từ năm 2018

Ngày 8/3, Trung Quốc đã công bố một kế hoạch cải cách sâu rộng đối với một loạt các tổ chức nhà nước, tập trung vào việc tái cơ cấu Bộ Khoa học và Công nghệ (MST) và thành lập một cơ quan quản lý tài chính quốc gia, nhấn mạnh những nỗ lực tăng cường của đất nước nhằm tăng cường năng lực khoa học và công nghệ, đảm bảo an ninh kinh tế và tài chính trong bối cảnh bất ổn bên ngoài ngày càng tăng. 

Kế hoạch cải cách thể chế, cũng bao gồm các lĩnh vực từ quản lý dữ liệu và chăm sóc người cao tuổi đến quyền sở hữu trí tuệ và lĩnh vực nông nghiệp và nông thôn, phù hợp với mục tiêu của Chủ tịch Tập Cận Bình là nâng cao hiệu quả quản trị để giải quyết rủi ro và thách thức và theo đuổi chất lượng cao phát triển, các chuyên gia cho biết. 

Kế hoạch này đã được đệ trình vào thứ Ba tới Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc (NPC), cơ quan lập pháp hàng đầu của Trung Quốc, để thảo luận. Đây cũng là một phần trong những thỏa thuận quan trọng được đưa ra tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XX của Đảng Cộng sản Trung Quốc (CPC) nhằm cải cách sâu sắc các thể chế của Đảng và nhà nước, và đã được thông qua tại phiên họp toàn thể lần thứ hai của Ủy ban Trung ương CPC khóa XX vào tuần trước. 

Kể từ khi Chủ tịch Tập Cận Bình nhậm chức vào năm 2012, đã có 2 cuộc cải cách sâu rộng về cấu trúc và thể chế nhà nước. Lần cải cách lớn gần nhất là năm 2018, dẫn đến việc thành lập Ủy ban Phát triển và Ổn định Tài chính và Bộ các vấn đề cựu chiến binh. Khi được triển khai, đây sẽ là kế hoạch cải cách lớn nhất của các thể chế nhà nước kể từ năm 2018, và là lần cải cách lớn thứ 3 trong nhiệm kỳ của ông Tập.

Nâng cao năng lực công nghệ dù bị Mỹ hạn chế

Một trong những phần chính của kế hoạch được công bố là tái cấu trúc Bộ Khoa học và Công nghệ (MST). Với việc chuyển giao các chức năng như hoạch định chính sách công nghệ cho ngành nông nghiệp cho các bộ khác, MST sẽ nắm vai trò lớn hơn trong việc cải thiện một hệ thống mới để tạo ra những đột phá về công nghệ.

Đặc biệt, một ủy ban khoa học và công nghệ trung ương sẽ được thành lập để tăng cường sự lãnh đạo tập trung và thống nhất của Ủy ban Trung ương CPC đối với các công việc liên quan đến khoa học và công nghệ.

Giải thích về kế hoạch này với các nhà lập pháp quốc gia, Ủy viên Quốc vụ kiêm Tổng thư ký của Hội đồng Nhà nước Xiao Jie cho biết MST sẽ được cơ cấu lại để phân bổ nguồn lực tốt hơn nhằm vượt qua những thách thức trong các công nghệ then chốt và cốt lõi, đồng thời tiến nhanh hơn tới sự tự lực lớn hơn về khoa học và công nghệ, theo Tân Hoa Xã.

Kế hoạch này được đẩy mạnh trong bối cảnh Mỹ không ngừng tăng cường ngăn chặn sự phát triển của Trung Quốc, đặc biệt là thông qua việc cắt giảm nguồn cung cấp các thành phần công nghệ cốt lõi cho Trung Quốc. Chỉ trong vài ngày qua, Mỹ đã thực hiện hoặc đang cân nhắc các biện pháp nhằm xiết chặt hơn bao giờ hết đối với các công ty Trung Quốc, bao gồm lệnh cấm xuất khẩu đối với hàng chục thực thể Trung Quốc.

Do đó, Trung Quốc cần huy động mọi nguồn lực để xây dựng năng lực và tối ưu hóa hiệu quả hệ thống quản trị để đối phó tốt hơn với các thách thức bên ngoài, Zhang Shuhua, giám đốc viện khoa học chính trị tại Học viện Xã hội Trung Quốc Science, nói với Global Times hôm 7/3.

Dong Shaopeng, nghiên cứu viên cấp cao tại Viện Nghiên cứu Tài chính Chongyang tại Đại học Nhân dân Trung Quốc, cho biết cải cách MST có lợi cho việc cải thiện hệ thống toàn quốc, thúc đẩy đổi mới khoa học và công nghệ, đồng thời sẽ phá vỡ "nút thắt cổ chai" trong lĩnh vực công nghệ.

Cải cách lĩnh vực tài chính

Trong một nỗ lực quan trọng khác nhằm cải thiện năng lực quản lý và hiệu quả để giải quyết rủi ro tài chính, kế hoạch cải cách bao gồm những cải cách rộng rãi đối với cơ chế quản lý tài chính ở cả cấp quốc gia và địa phương.

Theo đó, Trung Quốc sẽ thành lập một cơ quan quản lý tài chính quốc gia để giám sát lĩnh vực tài sản ngân hàng và bảo hiểm trị giá 400.000 tỷ NDT (57.700 tỷ USD) của nước này. Trực thuộc Hội đồng Nhà nước, cơ quan mới sẽ chịu trách nhiệm điều chỉnh ngành tài chính ngoại trừ lĩnh vực chứng khoán, và được thành lập trên cơ sở Ủy ban Điều tiết Ngân hàng và Bảo hiểm Trung Quốc.

Cong Yi, giáo sư tại Đại học Tài chính và Kinh tế Thiên Tân, nói với Global Times: “Đợt cải cách thể chế này nhấn mạnh tầm quan trọng của đất nước đối với việc phòng ngừa rủi ro trong lĩnh vực tài chính trực tuyến, đòi hỏi một hệ thống và cơ chế quản lý được nâng cấp".

Các chuyên gia lưu ý, ngoài sự tăng trưởng nhanh chóng của thị trường vốn Trung Quốc, tình hình địa kinh tế toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng đòi hỏi phải tăng cường khả năng ngăn chặn và xoa dịu rủi ro để đảm bảo an ninh kinh tế và tài chính. Theo Báo cáo công tác của Chính phủ, ngăn ngừa và xoa dịu hiệu quả các rủi ro lớn là một trong những ưu tiên hàng đầu của năm 2023.

Theo Tian Yun, một nhà quan sát kinh tế vĩ mô kỳ cựu, kế hoạch cải cách phù hợp với những cải cách thị trường đang diễn ra, nhằm thu hẹp khoảng cách pháp lý trong một số lĩnh vực như vấn đề nợ trong lĩnh vực bất động sản và đối phó với những rủi ro mới khi mở cửa tài chính tiếp tục mở rộng.

"Tăng cường giám sát tài chính và ngăn ngừa rủi ro tài chính là yêu cầu tất yếu của sự phát triển kinh tế hiện nay", ông Tian nói chia sẻ với Global Times.

Nhiều biện pháp cải cách khác trong nhiều lĩnh vực

Nhằm mục đích cải thiện các quy định trong các lĩnh vực quan trọng khác, kế hoạch cải cách mới cũng bao gồm việc thành lập một văn phòng dữ liệu quốc gia, do Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia (NDRC) quản lý.

Cơ quan này chịu trách nhiệm thúc đẩy sự phát triển của các thể chế cơ bản liên quan đến dữ liệu, điều phối việc tích hợp, chia sẻ, phát triển và ứng dụng các nguồn dữ liệu, đồng thời thúc đẩy quá trình lập kế hoạch và xây dựng một Trung Quốc với nền kinh tế kỹ thuật số và xã hội kỹ thuật số, theo Tân Hoa xã.

Các chuyên gia lưu ý rằng dữ liệu đã trở thành một lĩnh vực quan trọng khác liên quan đến hầu hết mọi khía cạnh của sự phát triển kinh tế và xã hội của Trung Quốc, cũng như một lĩnh vực mà sự cạnh tranh quốc tế đang nóng lên.

"Dữ liệu ngày càng trở thành một tài sản quan trọng và là con bài thương lượng trong cuộc cạnh tranh giữa các cường quốc. Trong trường hợp này, Trung Quốc đã tiến hành cải cách thể chế để tăng cường quản lý dữ liệu", Tian nói, lưu ý rằng văn phòng mới có thể đóng một vai trò quan trọng trong cạnh tranh như vậy.

Nhìn chung, kế hoạch cải cách là một nỗ lực rộng lớn của giới lãnh đạo cao nhất của Trung Quốc nhằm giải quyết những thách thức cả ngắn hạn và dài hạn mà nền kinh tế Trung Quốc phải đối mặt, bao gồm cả những thay đổi về nhân khẩu học.

Kế hoạch cải cách bao gồm những cải tiến đối với cơ chế chăm sóc người cao tuổi nhằm thực hiện chiến lược quốc gia chủ động đối phó với tình trạng già hóa dân số và mở rộng các dịch vụ chăm sóc người cao tuổi cơ bản để bao phủ tất cả người cao tuổi, theo Tân Hoa Xã.

Trung Quốc cũng sẽ cải thiện cơ chế quản lý quyền sở hữu trí tuệ (IPR) để nâng cấp việc tạo, áp dụng, bảo vệ và quản lý IPR.

Xem thêm >> Thế giới tuần qua: Bắc Kinh họp Lưỡng hội, Mỹ áp lệnh trừng phạt Trung Quốc