Năm thách thức hàng đầu cho kinh tế toàn cầu 2025

Dưới đây là 5 thách thức lớn nhất được dự báo sẽ tác động mạnh mẽ đến nền kinh tế toàn cầu trong năm 2025:

1. Donald Trump 2.0 bắt đầu vào tháng 1

Sự bất định có thể sẽ là động lực dẫn dắt cho năm 2025 và những năm sau đó. Và hầu hết những sự bất định này sẽ nằm trong tay một người chính là Donald Trump, Tổng thống đắc cử của nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Cách tiếp cận được gọi là "Nước Mỹ trên hết" của ông Trump được cho là sẽ vượt xa biên giới nước Mỹ. Những quan điểm và chỉ đạo của ông Trump sẽ định hình lại trật tự toàn cầu như những gì đã diễn ra trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông.

Sự thịnh vượng, toàn cầu hóa và các cuộc chiến tranh xa xôi sẽ được quyết định phần lớn ở Washington, DC. Đây không phải là điều gì mới mẻ, điều mới mẻ là sự không chắc chắn của tất cả những điều này và những ảnh hưởng có thể bao quanh những quyết định như vậy.

2. Thuế quan, chiến tranh thương mại và giá cả tăng cao

Các doanh nghiệp thích lập kế hoạch trước, đó là lý do tại sao mối đe dọa về thuế quan lại đáng sợ đến vậy. Ông Trump ca ngợi ý tưởng này như một cách trừng phạt các quốc gia vì thâm hụt thương mại. "Từ thuế quan là từ đẹp nhất trong từ điển", ông nói vào tháng 10.

Trong chiến dịch tranh cử năm 2024, ông Trump đã đe dọa áp thuế toàn diện từ 10-20% đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ và lên tới 60% đối với hàng hóa Trung Quốc kể từ ngày đầu tiên nhậm chức.

Gần đây hơn, ông đã tinh chỉnh mức thuế đó thành mức thuế 25% đối với tất cả hàng hóa từ Mexico và Canada. Hàng hóa Trung Quốc sẽ chỉ bị đánh thuế 10%. Mexico đã hứa sẽ áp thuế trả đũa. Trung Quốc cũng có thể làm như vậy. Thủ tướng Canada, Justin Trudeau đã đến thăm ông Trump ở Florida vào đầu tháng này với kỳ vọng thay đổi quan điểm của ông.

Đối với các doanh nghiệp có chuỗi cung ứng toàn cầu, việc tăng thuế quan sẽ là tin xấu. Những khoản thuế này sẽ gây tổn hại đến các nước láng giềng của Mỹ và có khả năng phá vỡ Hiệp định Mỹ - Mexico - Canada (USMCA), một thỏa thuận thương mại tự do được thực hiện trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump.

Hiện nay, khoảng 80% hàng xuất khẩu của Mexico và hơn 75% hàng xuất khẩu của Canada là sang Mỹ. Hơn một nửa lượng trái cây và rau quả nhập khẩu của Mỹ đến từ Mexico. Mỹ nhập khẩu gỗ xẻ và hàng triệu thùng dầu thô mỗi ngày từ Canada.

Một số người cho rằng ông Trump đang sử dụng mối đe dọa về thuế quan như một công cụ đàm phán, nhưng một lời đe dọa như vậy có thể dẫn đến sự trả đũa và nhanh chóng leo thang thành một cuộc chiến thương mại toàn cầu.

3. Vấn đề nhập cư đang bị chỉ trích trên toàn thế giới

Không chỉ hàng hóa mới có thể gặp phải những "bức tường". Di cư toàn cầu sẽ ngày càng gặp phải những "bức tường" thực sự. Các nhà lãnh đạo trên toàn thế giới đang cảm thấy cần phải tăng cường kiểm soát biên giới của mình bằng cách cứng rắn hơn với người nhập cư.

Trong chiến dịch tranh cử của Mỹ, đảng Cộng hòa đã hứa sẽ "thực hiện chiến dịch trục xuất lớn nhất trong lịch sử Mỹ" trong Cương lĩnh GOP năm 2024. Đây là một ý tưởng mà ông Trump đã nắm bắt được.

Bên cạnh việc trục xuất và hành động cứng rắn hơn dọc biên giới với Mexico, trong một cuộc phỏng vấn vào đầu tháng 12, ông Trump đã tuyên bố sẽ chấm dứt quyền công dân tự động đối với bất kỳ ai sinh ra tại Mỹ.

Biên giới Mexico chặt chẽ hơn sẽ ảnh hưởng đến người dân ở Mỹ Latinh, đặc biệt là các quốc gia như Cuba, Haiti và Venezuela.

Mỹ không phải là nước duy nhất phản đối vấn đề nhập cư. Liên minh châu Âu đã hứa sẽ siết chặt vấn đề di cư bất hợp pháp. Ý đang cố gắng xử lý người tị nạn ở Albania và nhập cư sẽ là vấn đề lớn trong cuộc bầu cử sắp tới của Đức.

4. Xung đột ở Ukraine, Trung Đông và xa hơn nữa

Bước sang năm 2025, thế giới đang trải qua một số cuộc xung đột vũ trang. Những cuộc chiến này đã gây ra sự tàn phá, gây thiệt hại về người và của.

Ông Trump tuyên bố ông sẽ chấm dứt cuộc chiến của Nga ở Ukraine trong vòng 24 giờ. Ông có thể cắt nguồn tài trợ của Mỹ đã giúp đất nước này tồn tại trong 3 năm kể từ khi bùng nổ chiến sự với Nga. Vì Mỹ là nước hậu thuẫn lớn nhất của Ukraine, điều này có thể gây áp lực buộc Ukraine phải ngồi vào bàn đàm phán.

Cuộc chiến của Israel chống lại Hamas đang diễn ra ở Gaza và gần đây hơn là ở Lebanon cũng đang diễn ra và có thể mở rộng trong tương lai. Ở châu Á, lãnh đạo Trung Quốc nhiều lần khẳng định không loại trừ biện pháp vũ lực để thu hồi Đài Loan, dù chủ trương chung vẫn là đối thoại và thống nhất trong hòa bình.

Trong nhiều thập kỷ, sự lãnh đạo của Mỹ đã giúp cân bằng cán cân toàn cầu. Nhưng ông Trump đã đặt câu hỏi về điều đó. Nếu Mỹ không giúp bảo vệ các đồng minh, thì nhiều thập kỷ chính sách sẽ tan thành mây khói. Một trật tự thế giới mới như vậy có thể khuyến khích Iran hoặc Bắc Triều Tiên thử nghiệm giới hạn của các hành động quân sự của chính họ.

5. Liệu sự bùng nổ của AI có thực sự diễn ra?

Việc ra mắt ChatGPT của OpenAI vào cuối tháng 11/2022 là bước khởi đầu cho việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) rộng rãi hơn. Chỉ trong vài tuần, nó đã có 100 triệu người dùng.

Tuy nhiên, AI được đánh giá là có tác động "chậm chạp" trong thay đổi cuộc sống của người lao động và doanh nghiệp bình thường. Tuy nhiên, sử dụng công nghệ để tạo ra thuốc hoặc hỗ trợ quốc phòng là một nhiệm vụ khó khăn. Các công ty phải thiết kế chính sách về cách thức và thời điểm sử dụng AI, và khuyến khích nhân viên sử dụng AI.

Để theo kịp, các nhà cung cấp AI đang đầu tư mạnh vào các trung tâm dữ liệu lớn. Để duy trì hoạt động và làm mát cho các trung tâm này, cần phải có lượng điện lớn. Microsoft đang có kế hoạch khởi động lại một nhà máy điện hạt nhân ở Pennsylvania và Google đang đặt cược vào các lò phản ứng hạt nhân nhỏ để cung cấp năng lượng cho các trung tâm dữ liệu của họ.

Liệu năm 2025 có phải là năm AI cuối cùng trở thành nhân tố thay đổi cuộc chơi mà những người ủng hộ đã hứa hẹn không? Các nhà đầu tư, người sáng tạo và người dùng sẽ phải chờ xem liệu tất cả điện năng đó có xứng đáng hay không, hoặc họ có thể chỉ cần hỏi ChatGPT.