Anh nguy cơ thành 'kẻ thua cuộc' trong trật tự kinh tế thế giới mới

Các lĩnh vực sản xuất pin, thiết bị năng lượng mặt trời và công nghệ xanh của Mỹ đang thu hút dòng vốn khổng lồ. Liên minh châu Âu đang chuẩn bị cho gói hỗ trợ năng lượng xanh của riêng mình. Nhật Bản công bố kế hoạch vay 150 tỷ USD để tài trợ cho làn sóng đầu tư vào công nghệ xanh.

Tất cả các nền kinh tế lớn trên thế giới đều đang nỗ lực để ít phụ thuộc hơn vào Trung Quốc, quốc gia đang dẫn đầu trong lĩnh vực pin và chất hiếm để sản xuất pin.

Điều này khiến các nền kinh tế nhỏ hơn bị bỏ lại ở phía sau. Nhiều nền kinh tế nhỏ đang trên đà phát triển trong một thị trường thương mại tự do nhiều thập kỷ qua, nay bị đẩy vào thế bất lợi trước những lệnh hạn chế “kém thân thiện” của các nền kinh tế lớn.

Thậm chí, ngay cả các quốc gia công nghiệp hóa như Anh hay Singapore cũng khó có thể cạnh tranh với các cường quốc ở khía cạnh trợ cấp.

Các nền kinh tế đang lên như Indonesia, quốc gia vốn kỳ vọng sẽ tận dụng nguồn tài nguyên thiên nhiên dồi dào để phát triển kinh tế, nay cũng đang bị đe dọa bởi sự thay đổi trong nền kinh tế toàn cầu.

Intel đã nhận được khoản trợ cấp trị giá 11 tỷ USD từ chính phủ Đức để xây dựng hai nhà máy chất bán dẫn. Thủ tướng Đức Olaf Scholz gọi đây là khoản đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn nhất trong lịch sử nước Đức. Khoản trợ cấp này thậm chí còn nhiều hơn đáng kể so với ngân sách hàng năm của Bộ Thương mại và Công nghiệp Singapore.

Công ty khởi nghiệp về công nghệ pin Nexeon tại Anh đã nhận được khoản trợ cấp 200 triệu USD từ chính phủ vào năm ngoái. Thế nhưng, nhà máy đầu tiên của Nexeon lại sẽ được đặt ở Hàn Quốc và một nhà máy khác sẽ đặt ở Bắc Mỹ.

“Đáng tiếc là những nhà máy này không được đặt ở Anh”, ông Scott Brown, Giám đốc điều hành của Nexeon nói. Nếu như chính phủ không có thêm nhiều trợ cấp cho ngành công nghiệp pin thì Nexeon khó có thể thay đổi ý định của mình.

Arrival, một startup về xe điện, vào năm ngoái đã chia sẻ về kế hoạch tập trung sản xuất tại thị trường Mỹ thay vì Anh với lý do được giảm thuế. AMTE Power, một trong những nhà sản xuất pin nội địa của Anh, cũng cho biết sẽ suy nghĩ lại về kế hoạch xây dựng nhà máy trị giá hơn 200 triệu USD nếu chính phủ có thể cung cấp những khoản trợ cấp giá trị hơn.

Trái lại, Mỹ, quốc gia cung cấp gói trợ cấp 369 tỷ USD cho lĩnh vực năng lượng sạch, đang trở thành điểm đến của nhiều công ty nước ngoài. Hãng xe Đức BMW mới đây đã động thổ nhà máy sản xuất pịn tại phía nam Carolina. Các công ty Hàn Quốc như Hyundai và LG cũng đã thông báo về việc xây dựng nhà máy pin trị giá 4,3 tỷ USD tại Georgia. Trong khi đó, hãng Panasonic của Nhật Bản cũng đặt nhà máy tại Kansas.

Cuộc chạy đua trợ cấp đã phá vỡ hoàn toàn những thành tựu mà một nền kinh tế hội nhập đạt được trong nhiều thập kỷ qua.

Toàn cầu hóa đã giúp các quốc gia như Hàn Quốc, Đài Loan đổi mình từ nghèo khó đi lên nền kinh tế hiện đại, phát triển, giúp hàng triệu người thoát nghèo. Các quốc gia phương Tây cũng có cơ hội tiếp cận với các mặt hàng hóa với giá cả phải chăng, từ đó nâng cao mức sống của mình.

Mặc dù vậy, quá trình toàn cầu hóa cũng khiến nhiều quốc gia phải trả giá đắt. Nhiều quốc gia từng thịnh vượng ở phương Tây và Mỹ phải chứng kiến hàng loạt công việc sản xuất di chuyển đến châu Á và các quốc gia thuộc Liên xô cũ. Nền kinh tế toàn cầu cũng đã khiến nguồn tài nguyên thiên nhiên dần cạn kiệt trong khi các mối quan tâm về môi trường tăng mạnh.

Thế nhưng, việc đảo ngược quá tringh hội nhập, dù là vì lý do an ninh quốc gia, mối lo lắng về chuỗi cung ứng hay cạnh tranh địa chính trị, đều có thể gây ra các hậu quả nghiêm trọng. Các nền kinh tế đang phát triển sẽ dễ bị tổn thương hơn bởi họ cần tiếp cận thị trường toàn cầu để thúc đẩy phát triển thương mại.

Ông David Loevinger, cựu quan chức Bộ Tài chính Mỹ, cho biết: “Toàn thế giới đang trở nên hướng nội hơn và quay lưng với thương mại và đầu tư mở. Châu Âu, Mỹ và Trung Quốc đang cạnh tranh trong cuộc đua trợ cấp và những người thua cuộc trong cuộc cạnh tranh đó là các nền kinh tế nghèo hơn với ít nguồn tài chính hơn”.

Việc phương Tây áp dựng chính sách trợ cấp công nghiệp có thể gây đau đớn cho các quốc gia từng hy vọng sẽ tận dụng được các công nghệ xanh để thúc đẩy sự phát triển kinh tế của đất nước.

Như Indonesia, quốc gia Đông Nam Á với tham vọng dựa vào nguồn tài nguyên niken dồi dào để xây dựng ngành công nghiệp pin hàng đầu thế giới, cũng đang gặp phải nhiều khó khăn. Mặc dù thu hút được nhiều nhà đầu tư Trung Quốc nhưng Indonesia lại gặp khó khi Mỹ từ chối trợ cấp cho pin xe điện chứa một lượng lớn khoảng sản được khai thác và chế biến từ những nền kinh tế không phải là đối tác thương mại tự do của Mỹ, trong đó có Indonesia.

Ông Arsjad Rasjid, người đứng đầu Phòng Thương mại và Công nghiệp Indonesia, chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn: “Chúng tôi có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú. Chúng tôi có nguồn nhân lực dồi dào. Và chúng tôi là một quốc gia dân chủ. Vì thế, xin đừng đóng cửa với chúng tôi”.