Broadcom muốn thâu tóm Qualcomm: Sự tàn nhẫn của ngành công nghiệp bán dẫn

Theo Economist, thương vụ lớn nhất trong thế giới công nghệ sẽ phải đối mặt với sự giám sát chống độc quyền trên phạm vi toàn cầu.

Thoạt nhìn, kinh doanh chip và Serengeti dường như không có điểm chung. Nhưng cả hai đều là những nơi mà những đối thủ lớn thường cạnh tranh với nhau rất quyết liệt. Vào ngày 6/11, Broadcom đã thông báo ý định mua đối thủ Qualcomm, với giá khoảng 130 tỷ USD (tính luôn cả khoản nợ của Qualcomm). 

Mặc dù đã có thông tin về việc Qualcomm có thể từ chối thỏa thuận này, nhưng nếu thành công, nó sẽ là thỏa thuận lớn nhất trong lịch sử kinh doanh công nghệ.

Dưới đây là bảng thống kê những thương vụ đình đám nhất trong giới công nghệ từ trước tới nay:

Và giống như vùng đồng bằng châu Phi, ngành công nghiệp bán dẫn giống như một chuỗi cung ứng thực phẩm phức tạp với các nhà sản xuất chip luôn sẵn sàng "săn bắt và thôn tính nhau". Qualcomm đang cố "nuốt" một công ty chip khác, NXP, từ Hà Lan, trong một hợp đồng trị giá 47 tỷ USD. Năm 2015, NXP, hãng sản xuất chip cho ô tô và các thị trường khác, đã hoàn tất việc sáp nhập với Freescale, một công ty chip lớn khác.

Trong khi đó, Broadcom đã trở thành công ty bán dẫn lớn thứ 5 trên thế giới bằng cách mua lại các đối thủ của mình. Họ đã thực hiện 5 vụ mua lại lớn kể từ năm 2013 và đang tìm kiếm sự chấp thuận cho gói thầu trị giá 5,9 tỷ USD để mua lại Brocade, một công ty bán dẫn khác. 

Nếu thành công trong việc tiếp nhận Qualcomm thì liên doanh này sẽ trở thành nhà sản xuất chip đứng thứ 3 thế giới, chỉ sau Intel và Samsung Electronics và Broadcom sẽ trở thành nhà cung cấp nhiều thành phần trong điện thoại thông minh.

Việc sáp nhập trong ngành công nghiệp bán dẫn đang có dấu hiệu tăng tốc, kể cả trong lĩnh vực chip nhớ và vi xử lí (như mục tiêu của thương vụ Broadcom và Qualcomm). Trong khoảng thời gian từ năm 2006 đến năm 2016, giá trị ngành công nghiệp bán dẫn đã vượt quá 566 tỷ USD khi các nhà sản xuất chip muốn mở rộng quy mô để đáp ứng một thị trường đang phát triển nhanh chóng. Các nguồn tăng trưởng nhanh như trước đây, như sự lây lan của máy tính cá nhân, máy tính bảng và điện thoại thông minh, đã khô cạn. Doanh thu toàn cầu của các loại chip đạt tới 344 tỷ USD vào năm 2016.

Trong bối cảnh này, Hock Tan, giám đốc điều hành của Broadcom, tiếp tục việc "săn bắn" các mục tiêu mới. Công ty của ông đổi tên thành Broadcom sau khi công ty mà ông từng điều hành, Avago, đã mua lại nó (Broadcom) vào năm 2015 với giá 37 tỷ USD. 

Ông cũng cho thấy sự ủng hộ với chính sách của tổng thống Donald Trump khi tuyên bố sẽ đưa trụ sở pháp lý của Broadcom từ Singapore về Mỹ. Đây là một động thái nhằm tìm kiếm sự chấp thuận của các nhà quản lý Mỹ đối với việc ông mua lại Brocade và đề nghị tiếp theo cho Qualcomm.

Ông Tan và công ty của ông hiếm khi được biết đến bên ngoài ngành công nghiệp bán dẫn nhưng những người trong ngành đều biết đến người đàn ông này và những thương vụ của ông. Ông có những mối quan hệ đặc biệt tốt trong giới tài chính. Silver Lake, một công ty mua lại có tiếng hiện sở hữu cổ phần của Broadcom, đang cung cấp 5 tỷ USD cho kế hoạch mua lại, cùng với đó là sự hỗ trợ của nhiều ngân hàng danh tiếng.

Hầu hết các công ty bán dẫn được điều hành bởi các kỹ sư điện tử, những người coi kỹ thuật là giải pháp cho các vấn đề của họ. Ông Tan, người sinh ra ở Malaysia, đã học ngành kỹ thuật tại Học viện Công nghệ Massachusetts và sau đó là Trường Kinh doanh của Harvard. Ông có cách giải quyết vấn đề giống theo hướng tài chính, tìm kiếm các doanh nghiệp đang kinh doanh không hiệu quả và phải cắt giảm chi phí. 

Theo Linley Gwennap thuộc Tập đoàn Linley, một công ty tư vấn chuyên về chất bán dẫn, ông Tan đã loại bỏ toàn bộ một tầng quản lý tại Broadcom và hiện có khoảng 20 đơn vị kinh doanh trực tiếp báo cáo với ông.

Đối với các công ty bán dẫn, quy mô càng lớn thì càng có lợi vì hoạt động kinh doanh cần nhiều vốn. Broadcom cũng nhận thấy lợi ích của các lĩnh vực mà Qualcomm đang có lợi thế như công nghệ 5G. Nếu việc mua lại NXP được chấp thuận, ông Tan sẽ được tiếp xúc với thị trường ô tô và tự lái xe, một lĩnh vực hứa hẹn cho các nhà sản xuất chip.

Qualcomm gần đây phải chịu nhiều tổn thất do các cuộc chiến pháp lý và điều này tạo cơ hội cho Broadcom thâu tóm. Phần lớn doanh thu của Qualcomm có được từ việc cấp phép bằng sáng chế nhưng vào tháng 1 vừa qua, Cơ quan giám sát tiêu dùng của Mỹ, Ủy ban Thương mại Liên bang đã cáo buộc công ty lợi dụng vị thế của mình để nâng giá cấp phép cho các chip baseband, được sử dụng trong điện thoại thông minh.

Cơ quan quản lý ở Trung Quốc, Hàn Quốc và Đài Loan đã áp dụng các khoản phạt nặng đối với Qualcomm vì hành vi chống cạnh tranh. Một trong những khách hàng lớn nhất của ngành công nghiệp bán dẫn là Apple cũng đã kiện Qualcomm về các điều khoản cấp phép, và nhà sản xuất iPhone đã bắt đầu khấu trừ tiền thanh toán bản quyền, làm cho Qualcomm mất hàng tỷ doanh thu khi vụ tranh chấp diễn ra. Vụ kiện này vẫn chưa kết thúc.

Ông Tan cho rằng những nhà lãnh đạo mới có thể dẫn đến một mối quan hệ tốt đẹp hơn giữa Qualcomm và khách hàng như Apple (dù có rất ít bằng chứng cho quan điểm này). Trong một số lĩnh vực, bao gồm các chip kết nối cho phép Wi-Fi và chip tần số vô tuyến, Broadcom và Qualcomm đang cạnh tranh với nhau; việc có một công ty khổng lồ không hẳn là điều khách hàng mong muốn. 

Nếu họ kết hợp, Qualcomm và Broadcom sẽ kiểm soát từ 50% -60% thị trường cho các chip Wi-Fi và 27% số chip tần số vô tuyến cho các thiết bị di động. Theo ông Gwennap, Broadcom đã tăng giá ở một số lĩnh vực mà họ chiếm ưu thế, chẳng hạn như thiết bị chuyển mạch Ethernet cho các trung tâm dữ liệu và điều này làm cho khách hàng không hài lòng.

Hội đồng quản trị của Qualcomm đang chuẩn bị từ chối lời đề nghị mà họ cho là quá thấp. Broadcom có thể tăng giá để đạt được mục tiêu mua lại Qualcomm. Nhưng ngay cả khi Broadcom giành được sự ủng hộ của các ông chủ và cổ đông của Qualcomm thì vẫn sẽ có nhiều rủi ro cho thương vụ. 

Với quyết định mua NXP của Qualcomm và Brocade của Broadcom thì xét cho cùng đây không phải là sự sáp nhập giữa 2 gã khổng lồ bán dẫn mà có đến 4 công ty được quy về một mối. Sẽ rất khó kết hợp rất nhiều đơn vị kinh doanh khác nhau cùng một lúc.

Nguy cơ thứ hai là sự kiểm soát của luật pháp. Cuộc điều tra liên tục của Ủy ban châu Âu về đề xuất mua lại NXP của Qualcomm có thể dẫn đến một sự kiểm soát chặt chẽ hơn đối với thỏa thuận này. Các nhà quản lý chống độc quyền của Trung Quốc cũng có thể không ủng hộ thương vụ này vì họ muốn bảo vệ các nhà sản xuất chip trong nước.

Một số người cho rằng lời đề nghị như là một nỗ lực của Broadcom để xâm nhập vào các lĩnh vực phát triển nhanh trong tương lai, chẳng hạn như chip cho các thiết bị được kết nối, gọi chung là "Internet of Things" và trí tuệ nhân tạo, lĩnh vực mà Nvidia, một nhà sản xuất chip khác đang thống trị. 

Nhưng thực tế, bằng cách "nuốt chửng" Qualcomm, Broadcom sẽ cho thấy sự đầu tư lớn hơn vào mảng điện thoại thông minh chứ không phải đa dạng hoá các lĩnh vực kinh doanh.

Tuy nhiên, ông Tan cho rằng đây là một điều tốt. "Tập trung là chìa khoá thành công khi ngành này hợp nhất. Chúng tôi cố gắng để tiến bộ trong những lĩnh vực mà chúng tôi đã làm tốt".