Tất cả trên điện thoại
Theo số liệu mới nhất của NHNN, thanh toán qua Internet, Mobile và phương thức QR Code tăng trưởng nhanh chóng trong năm qua.
Cụ thể, thanh toán qua kênh Internet đạt gần 2 tỷ giao dịch với giá trị đạt trên 52 triệu tỷ đồng (tăng hơn 56% về số lượng và 5,8% về giá trị so với năm 2022); qua kênh Moblie đạt hơn 7 tỷ giao dịch với giá trị đạt hơn 49 triệu tỷ đồng (tăng hơn 61% về số lượng và gần 12% về giá trị) và qua phương thức QR code đạt gần 183 triệu giao dịch với giá trị đạt hơn 116 nghìn tỷ đồng (tăng gần 172% về số lượng và hơn 74% về giá trị so với năm trước).
Đối với mã QR Code, tính từ năm 2018 đến nay, tăng trưởng về số lượng giao dịch qua QR Code bình quân năm đạt 471,13% trong khi giá trị tăng 415,18%.
QR Code cũng đang là hình thức thanh toán không tiền mặt được ưa chuộng nhất tại thị trường Việt dù "sinh sau đẻ muộn" so với các hình thức khác. Trong giai đoạn 2018 đến nay, mức tăng trưởng về cả số lượng lẫn giá trị của phương thức QR Code vượt xa mức tăng trưởng của hình thức thanh toán qua kênh Mobile và Internet, cao hơn khoảng 9 lần về số lượng và khoảng 3 – 5 lần về giá trị.
Trong khi các hình thức thanh toán qua Internet, đặc biệt là thanh toán quét mã QR bùng nổ, giá trị giao dịch qua ATM lại giảm hơn 9% so với năm 2022, đạt khoảng 2,6 triệu tỷ đồng. Số lượng thẻ vật lý cũng đi ngang, với 145,79 triệu thẻ đang được lưu hành tính đến cuối tháng 11/2023 so với 145,19 triệu thẻ trong năm 2022.
Mạng lưới chấp nhận thanh toán QR Code hiện được phủ rộng khắp, từ gánh hàng rong ven đường, sạp bán rau ngoài chợ đến cửa hàng tiện lợi, chuỗi phân phối bán lẻ, nhà hàng, khách sạn... và đang mở rộng dần tới các cơ sở y tế, bệnh viện, trường học. Không chỉ gói gọn trong lãnh thổ Việt Nam, phương thức QR Code cũng đang dần được chấp nhận trong các giao dịch thanh toán xuyên biên giới.
Có thể thấy rằng thói quen thanh toán của người Việt đang thay đổi mạnh mẽ. Thay vì dùng tiền mặt, hay chuyển khoản hoặc dùng thẻ vật lý như trước, người dùng ngày càng ưu tiên thanh toán qua mã QR.
Anh Huy Toàn (Hà Nội) cho biết: “Từ ngày có QR Code, tôi không còn sử dụng nhiều đến thẻ ngân hàng hay tiền mặt. Thậm chí đến cả việc rút tiền tại cây ATM vốn phải dùng đến thẻ vật lý nay cũng được thực hiện qua quét mã QR. Giờ ra đường chỉ có mỗi điện thoại vẫn sống khỏe".
Vì sao thanh toán qua QR Code phổ biến?
Sự tiện lợi là ưu điểm không thể bàn cãi của phương thức QR Code. Thay vì phải mang theo tiền mặt, thẻ ngân hàng hay nhập dãy số thẻ dài ngoằng khi thanh toán thì với mã QR Code, người dùng chỉ cần mở ứng dụng thanh toán trên điện thoại, quét mã QR là có thể thực hiện giao dịch chỉ trong vài giây.
Đơn cử như đối với ngành hàng F&B (Food and Beverage - ăn uống), Báo cáo thị trường kinh doanh ẩm thực tại Việt Nam cho thấy, trong năm 2022, 72,9% khách hàng sử dụng hình thức thanh toán không tiền mặt, cao hơn 12,4% so với thanh toán bằng tiền mặt. Trong đó có gần 30% người lựa chọn chuyển tiền qua mã QR Code.
Bên cạnh sự tiện lợi, nhiều người còn lựa chọn hình thức QR Code như một cách tiết kiệm tiền thông minh. Trên thực tế, các ví điện tử, ngân hàng thường xuyên tung ra các chương trình khuyến mãi, hoàn tiền cho các giao dịch qua QR Code.
Đơn cử như người dùng ví điện tử ShopeePay hiện đang nhận được ưu đãi giảm giá 20% khi thanh toán quét QR tại các cửa hàng tiện lợi. Hay như Ngân hàng MSB cũng có chương trình ưu đãi thanh toán qua QRCode MSB, hoàn tiền tới 250.000 nghìn đồng cho khách hàng.
Chị Ngọc Ánh (Hà Nội) tiết lộ có những tháng mình tiết kiệm được cả triệu đồng nhờ thanh toán qua quét mã QR. “Các ví điện tử rất hay tung ra các chương trình khuyến mại cho thanh toán quét mã QR. Thế nên mỗi lần thanh toán khi mua sắm hay đi cafe với bạn bè, tôi lại tiết kiệm được kha khá tiền. Vừa tiện lợi, vừa được ưu đãi nên đa số các giao dịch của tôi đều thực hiện qua quét QR”, chị Ánh nói.
Thế nhưng ngoài ưu điểm, hình thức thanh toán bằng QR Code cũng tiềm ẩn một số rủi ro. Trong thời gian qua, tình trạng giả mạo mã QR thanh toán, dán đè mã QR hay mã QR độc hại được ghi nhận tăng mạnh. Chính vì thế, để tránh các hành vi lừa đảo, tránh bị trục lợi, người dùng cần xác minh kỹ các thông tin giao dịch trước khi quét mã chuyển tiền trực tuyến.
