Các nước cấp tập bịt 'lỗ hổng' kiểm soát hàng online giá rẻ

Mỹ siết chặt lỗ hổng nhập khẩu

Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 1/2 đã tuyên bố đình chỉ miễn trừ chính sách “de minimis” như một phần của thuế quan mới, bao gồm thuế bổ sung 10% đối với hàng hóa Trung Quốc. Ngoại lệ gần một thế kỷ, “de minimis” đã được nhiều công ty thương mại điện tử sử dụng để gửi hàng hóa có giá trị dưới 800 USD vào Mỹ mà không phải đóng thuế, tạo ra lợi thế cạnh tranh.

Tuy nhiên, chỉ vài ngày sau đó, ông Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp tạm dừng việc đình chỉ quy tắc miễn trừ “de minimis”. Sắc lệnh nêu rõ rằng chính sách “de minimis” vẫn sẽ được áp dụng với các gói hàng nhỏ được vận chuyển từ Trung Quốc “cho tới khi Bộ trưởng Thương mại thông báo cho tổng thống rằng đã có các hệ thống thích hợp để xử lý và thu thuế đầy đủ, nhanh chóng” đối với các sản phẩm này.

Theo đánh giá của các chuyên gia, việc đình chỉ điều khoản “de minimis” lâu đời sẽ gây ra những tác động nghiêm trọng đến các trang thương mại điện tử của Trung Quốc như Shein, Temu, Aliexpress và của Mỹ như Amazon, eBay, Etsy cũng như các nhà bán lẻ khác vận chuyển hàng từ Trung Quốc.

Các trang thương mại điện tử Trung Quốc đã phát triển mô hình kinh doanh khổng lồ của họ dựa trên chính sách “de minimis”. Cục Hải quan và Biên phòng Mỹ (CBP) cho biết họ đã xử lý hơn 1,3 tỷ lô hàng có giá dưới 800 USD vào năm 2024, phần lớn là quần áo và đồ gia dụng.

Một báo cáo năm 2023 từ Ủy ban đặc biệt về Cạnh tranh Chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc phát hiện ra rằng Temu và Shein “có khả năng chịu trách nhiệm” cho hơn 30% các lô hàng giá trị “de minimis” vào Mỹ và “có khả năng gần một nửa” trong số tất cả các lô hàng giá trị “de minimis” có nguồn gốc từ Trung Quốc.

Những người chỉ trích điều khoản “de minimis” cho rằng điều khoản này mang lại lợi thế cho các công ty thương mại điện tử Trung Quốc và tạo ra làn sóng các gói hàng “ít phải kiểm tra và chứng từ”, làm dấy lên mối lo ngại về hàng giả và hàng không an toàn.

Chia sẻ với CNN, các chuyên gia cho biết việc đình chỉ áp dụng “de minimis” sẽ gây áp lực cho Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ. Các chuyên gia cho rằng về mặt hậu cần, sẽ mất ít nhất 1 năm để Mỹ thiết lập một hệ thống vận hành trơn tru, nhưng sự chậm trễ cũng có thể là một chiến thuật để Mỹ và Trung Quốc tiến hành đàm phán thương mại.

Châu Âu cân nhắc áp “phí xử lý”

Lo ngại về việc xói mòn tiêu chuẩn sản phẩm, các cơ quan quản lý châu Âu cũng đang tìm cách giải quyết tình trạng dòng hàng hóa giá rẻ tràn vào khối này. Các nhà lập pháp tại Liên minh châu Âu (EU) đã công bố ý định xóa bỏ miễn trừ “de minimis” của EU đối với hàng hóa có giá trị dưới 150 euro (157 USD) và thay thế bằng “phí xử lý”.

Tuyên bố của Ủy ban châu Âu (EC) nêu rõ: “Trước tình hình khối lượng hàng hóa tăng mạnh trong thời gian ngắn và vẫn tiếp tục tăng mà không có dấu hiệu dừng lại, EC sẵn sàng làm việc với các nhà lập pháp đồng cấp để 'đẩy nhanh' cải cách hải quan vào năm 2026”.

Giống như ở Mỹ, EU đã chứng kiến sự bùng nổ về hàng hóa giá trị thấp, ước tính lên tới 4,6 tỷ USD vào năm ngoái, tương đương 12 triệu USD mỗi ngày. Con số này gần gấp đôi mức 2,4 tỷ USD của năm 2023 và gấp ba lần mức 1,4 tỷ USD được ghi nhận vào năm 2022, trong đó 91% đến từ Trung Quốc, với tổng giá trị lên tới 4,17 tỷ USD vào năm 2024.

“Sự gia tăng nhanh chóng của lượng hàng nhập khẩu được vận chuyển trực tiếp đến người tiêu dùng đặt ra những thách thức đáng kể cần được xem xét khẩn cấp. Khối lượng tăng vọt của các sản phẩm không an toàn, chất lượng thấp và giả mạo dẫn đến rủi ro nghiêm trọng về an toàn và sức khỏe của công dân, tác động không bền vững đến môi trường và thúc đẩy cạnh tranh không lành mạnh”, tuyên bố của EC nêu rõ.

Chi tiết về mức “phí xử lý” được đề xuất vẫn chưa được công bố, nhưng các nhà lập pháp dường như mong muốn đưa ra phản ứng thống nhất trên khắp 27 quốc gia thành viên. Việc thay đổi chính sách này cũng hướng đến việc hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ hiện đang phải vật lộn với sự cạnh tranh từ Trung Quốc.

Một báo cáo của EC ghi nhận: “Các doanh nghiệp tuân thủ pháp luật phải chịu tổn thất trực tiếp. Khi một doanh nghiệp vừa và nhỏ là nạn nhân của, ví dụ, hàng giả hoặc vi phạm bản quyền, thì khả năng tồn tại của doanh nghiệp này thấp hơn 34% so với các doanh nghiệp vừa và nhỏ không gặp phải bất kỳ hành vi vi phạm sở hữu trí tuệ nào”.

Phân tích theo từng lĩnh vực, ngành quần áo của EU mất trung bình 12 tỷ euro doanh thu hàng năm (tương đương 5,2% doanh thu vào tay hàng giả). Tương tự như vậy, ngành công nghiệp mỹ phẩm chứng kiến trung bình 4,8% doanh thu bị mất, tương đương 3 tỷ euro, do hàng nhái xâm nhập thông qua kẽ hở “de minimis”. Đối với ngành đồ chơi, con số mất mát là 1 tỷ euro, chiếm 8,7% doanh thu hàng năm.

Châu Á nỗ lực bảo vệ các nhà sản xuất địa phương

Đối với nhiều quốc gia châu Á, đầu tư và du lịch của Trung Quốc là chìa khóa cho nền kinh tế của họ. Tuy nhiên, các sản phẩm giá rẻ và chất lượng thấp của Trung Quốc đang tràn ngập thị trường trên khắp khu vực đã làm dấy lên mối lo ngại về cách chúng làm suy yếu các doanh nghiệp địa phương.

Ba ngành kinh tế chính của Thái Lan là sản xuất, nông nghiệp và dịch vụ. Nhưng sản xuất đã suy giảm, với 2.000 nhà máy đóng cửa vào năm 2023, dẫn đến hàng nghìn việc làm bị mất, theo dữ liệu từ Bộ Công nghiệp Thái Lan.

Kể từ tháng 2 năm ngoái, tỷ trọng hàng nhập khẩu từ Trung Quốc so với tổng lượng hàng nhập khẩu đã tăng vọt ở Thái Lan, đạt mức cao nhất là 37,4% vào tháng 6. Những mặt hàng nhập khẩu này, phần lớn có giá thành cực thấp, được xem là mối đe dọa kinh tế đối với sự tồn tại của các công ty địa phương. Điều này thúc đẩy các lời kêu gọi chính phủ áp thuế và lệnh cấm nhập khẩu để giải quyết tình trạng này.

Theo người phát ngôn của chính phủ Thái Lan Sasikarn Wattanachan, đã có sự sụt giảm 20% lượng hàng nhập khẩu chất lượng thấp vào Thái Lan kể từ tháng 7/2024. Các nhà chức trách nước này đã đưa ra các biện pháp kiểm tra chặt chẽ hơn đối với hàng nhập khẩu giá rẻ, tập trung vào các mặt hàng nông nghiệp, tiêu dùng và công nghiệp. Thái Lan cũng đã tăng thêm 7% thuế giá trị gia tăng đối với hàng hóa nhập khẩu có giá dưới 1.500 baht (khoảng 43,77 USD).

Không chỉ Thái Lan đang cố gắng giảm nhập khẩu hàng kém chất lượng. Ngày càng nhiều quốc gia trên khắp châu Á cũng đang tìm cách bảo vệ các nhà sản xuất và thương mại địa phương.

Tại Indonesia, các cuộc biểu tình phản đối hàng nhập khẩu từ Trung Quốc đã thúc đẩy Jakarta đề xuất áp thuế 200% đối với một số mặt hàng quần áo và gốm sứ nhập khẩu để bảo vệ các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Tại Ấn Độ, Bộ trưởng Thép Ấn Độ H.D. Kumaraswamy cho hay nước này đang xem xét áp thuế tạm thời từ 15% đến 25% đối với thép nhập khẩu từ Trung Quốc. Thuế tự vệ tiềm năng nhằm hạn chế dòng thép giá rẻ Trung Quốc và có thể được thực thi trong tối đa 2 năm để đảm bảo cạnh tranh công bằng và sân chơi bình đẳng cho các nhà sản xuất Ấn Độ.