'Chiến dịch quân sự đặc biệt' của Nga và những hệ lụy kinh tế
Phan Thế Hải -
30/09/2022 08:55 (GMT+7)
(VNF) - “Chiến dịch quân sự đặc biệt” của Nga trên đất Ukraine cách TP. Hà Nội hơn chục giờ bay, không một người dân Việt Nam nào có thể nghe được tiếng gầm của đại bác, tiếng rít của xích xe tăng nhưng những hệ lụy về kinh tế thì mỗi người dân đều có thể cảm nhận được. Mỗi buổi sáng dắt xe vào cây xăng đều thấy giá cả nhảy nhót. Cước vận tải, cước taxi đều đua nhau leo thang.
Lạm phát đang ảnh hưởng đến mức sống và làm giảm chi tiêu của người tiêu dùng trên toàn cầu.
Bất ổn với kinh tế toàn cầu
Hơn 30 năm qua, Nga đóng vai trò tương đối nhỏ trong nền kinh tế toàn cầu, chỉ chiếm 1,7% GDP của thế giới. Tuy vâỵ, đây là nước xuất khẩu năng lượng rất lớn. Hầu hết các nước thuộc Liên minh châu Âu (EU) đều phụ thuộc vào nguồn dầu mỏ và khí đốt nhập từ Nga.
Trong những năm gần đây, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã xây dựng kho dự trữ ngoại hối, giảm nợ quốc gia. Thậm chí cấm nhập khẩu pho mát và thực phẩm khác từ châu Âu. Tuy vậy, ông Putin không thể bỏ qua hệ thống tài chính hiện đại và khổng lồ được kiểm soát phần lớn bởi các chính phủ và những ông chủ ngân hàng bên ngoài nước Nga.
Khi Tổng Thống Putin ra lệnh thực hiện “chiến dịch quân sự đặc biệt” tại Ukraine, lập tức liên minh các chính phủ phương Tây đã huy động sức mạnh tài chính khổng lồ của họ vào cuộc.
Các biện pháp trừng phạt được đưa ra làm gián đoạn hoạt động xuất khẩu năng lượng thiết yếu, đặc biệt là châu Âu - khu vực phải dựa vào nguồn năng lượng Nga.
Từ chối một nguồn cung quan trọng, sự gia tăng giá năng lượng từ những lệnh trừng phạt là tất yếu. Điều này càng làm gia tăng lo lắng về sự gián đoạn dòng chảy của dầu và khí đốt, nguồn năng lượng quan trọng của các nước giàu.
Lo lắng về tình trạng thiếu hụt cũng đẩy giá một số loại ngũ cốc và kim loại lên cao, điều này sẽ làm cho chi phí của người tiêu dùng và doanh nghiệp bị đẩy lên.
Hiện nay, Nga và Ukraine cũng là những nước xuất khẩu lớn lúa mì và ngô, cũng như các kim loại thiết yếu như Palladium, nhôm và niken, được sử dụng trong nhiều ngành công nghiệp, từ điện thoại di động đến ôtô.
Chi phí vận tải và dịch vụ tăng cao
Sự bất ổn của một khu vực nằm bên Biển Đen, nơi có nhiều tuyến đường hàng hải, hàng không đi qua khiến chi phí bảo hiểm tăng chóng mặt. Bởi thế, giá cước vận chuyển hàng hải và hàng không tăng vọt.
Hơn nửa năm qua cho thấy, giá cước vận tải biển có lúc tăng gấp đôi hoặc gấp ba lên 30.000 USD/container từ mức 10.000 USD/container.
Chi phí vận tải hàng không còn tăng cao hơn khi Nga đã đóng cửa không phận của mình đối với 36 quốc gia. Điều đó có nghĩa là các máy bay vận tải sẽ phải chuyển hướng sang các tuyến đường vòng, khiến họ tiêu tốn nhiều nhiên liệu hơn và có thể khuyến khích họ giảm kích thước tải trọng.
Lạm phát vốn đã là một mối lo ngại cho mọi nền kinh tế. Ở Mỹ, lạm phát đang ở mức cao nhất kể từ những năm 1980. Dữ liệu của Bộ Lao động Mỹ công bố ngày 13/7 cho thấy chỉ số giá tiêu dùng (CPI) đã tăng 9,1% trong tháng 6 so với cùng kỳ năm ngoái và là mức tăng nhanh nhất kể từ tháng 11/1981.
Mặc dù CPI tăng đột biến chủ yếu do giá năng lượng và thực phẩm - vốn là những vấn đề toàn cầu, nhưng giá cả nhiều hàng hóa và dịch vụ nội địa cũng tăng, từ nhà ở cho đến ôtô, quần áo và cả thực phẩm…
Không ít các ngân hàng ở châu Âu bị ảnh hưởng bởi mất quyền tiếp cận với hệ thống tài chính Nga và các công ty sân sau của nước này.
Hàng nghìn người đang chạy trốn khỏi Ukraine chuyển sang các nước láng giềng như Ba Lan, Moldova và Romania và cả Mỹ. Điều này có thể làm tăng thêm chi phí xã hội của các nước tiếp nhận.
Nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ vốn đang gặp khó khăn cũng bị ảnh hưởng không nhỏ khi cuộc chiến kéo dài. Oxford Economics hạ dự báo tăng trưởng hàng năm của Thổ Nhĩ Kỳ 0,4% xuống 2,1% do giá năng lượng tăng, thị trường tài chính gián đoạn và du lịch giảm. Năm 2021, 19% du khách đến từ Nga và 8,3% đến từ Ukraine.
Lạm phát ở Thổ Nhĩ Kỳ đã ở mức cao nhất trong hai thập niên, từ chỗ gần 50%, trong suốt cuộc chiến ở Ukraine, lạm phát ở nước này liên tục leo thang, vào cuối tháng 9/2022 đã lên tới 80,21%.
Với Việt Nam, mỗi năm những resort ven biển miền Trung vẫn thường đón hơn nửa triệu khách Nga trong kỳ nghỉ mùa đông. Lượng khách này đóng vai trò rất quan trọng trong việc lấp đầy phòng các resort cao cấp, nhưng năm nay, nguồn khách Nga gần như vắng hẳn.
Tại Mỹ, Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế của chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden, Cecilia Rouse, cho biết tác động lớn nhất đến nền kinh tế Mỹ từ chiến tranh là giá khí đốt tăng.
Cuối tháng 9/2022, giá xăng ở Mỹ đã cao hơn 1 USD so với một năm trước, với mức trung bình trên toàn quốc là 3,725 USD/1 gallon.
Giá năng lượng tăng gây khó khăn cho người tiêu dùng, mặc dù tốt cho các nhà máy lọc dầu và nền kinh tế Mỹ có cả hai điều này.
Các quốc gia sản xuất dầu khác cũng sẽ tăng doanh thu. Nhiều tập đoàn dầu mỏ và khí đốt đang trên đà thua lỗ bỗng thoát hiểm, tiền bạc rủng rỉnh, có của ăn của để.
Với Iran, quốc gia đã đóng cửa nền kinh tế toàn cầu trong nhiều năm, nhu cầu dầu từ các nguồn khác có thể giúp các cuộc đàm phán dỡ bỏ các lệnh trừng phạt diễn ra suôn sẻ.
Hệ lụy trong một thế giới bất ổn
Chiến sự Nga- Ukraine cũng ảnh hưởng đến các quyết định ngân sách trong tương lai của một số quốc gia. Thủ tướng Đức, Olaf Scholz tuyên bố rằng nước Đức sẽ tăng chi tiêu quân sự lên 2% sản lượng kinh tế của nước này.
Chi tiêu quốc phòng đã giảm liên tục trong thế giới sau Thế chiến II. Giờ đây, với sự thay đổi này trong “các mảng kiến tạo địa chính trị”, các ưu tiên đang thay đổi và “các mức đó có thể sẽ tăng lên.
Ở Nga, ngân hàng trung ương và chính phủ đã thực hiện một loạt hành động, bao gồm tăng gấp đôi lãi suất chính lên 20% để tăng sức hấp dẫn của đồng rúp, cấm mọi người chuyển tiền sang tài khoản ở nước ngoài, đồng thời đóng cửa thị trường chứng khoán để kiềm chế thiệt hại và giảm giá trong cơn hoảng loạn.
Tổ chức Hợp tác và Phát triển (OECD- Organization for Economic Cooperation and Development) cho biết nền kinh tế thế giới sẽ phải trả một "cái giá quá đắt" cho cuộc chiến ở Ukraine bao gồm tăng trưởng yếu hơn, lạm phát mạnh hơn và thiệt hại lâu dài có thể xảy ra đối với chuỗi cung ứng.
OECD hôm 26/9 ước tính chiến dịch quân sự của Nga tại Ukraine sẽ khiến GDP toàn cầu mất 2.800 tỷ USD cho đến cuối năm sau. Con số này có thể còn lớn hơn nếu mùa đông khắc nghiệt khiến châu Âu phải phân phối sử dụng năng lượng.
Tổ chức này đã giảm triển vọng tăng trưởng toàn cầu trong năm nay xuống 3% từ mức 4,5% mà họ dự đoán vào tháng 12 và tăng gấp đôi dự báo lạm phát lên gần 9% cho 38 quốc gia thành viên.
Lạm phát đang ảnh hưởng đến mức sống và làm giảm chi tiêu của người tiêu dùng trên toàn cầu, và các doanh nghiệp đang trở nên kém lạc quan hơn về sản xuất trong tương lai. Điều quan trọng là, sự thiếu tự tin đang ngăn cản đầu tư, do đó có nguy cơ làm tổn thương nguồn cung trong nhiều năm tới.
Năm 2023, Kinh tế toàn cầu dự kiến tăng trưởng sẽ chậm lại còn 2,8%. Hầu hết các quốc gia đều phải điều chỉnh lại chiến lược phát triển của mình.
(VNF) - Phố Wall từng kỳ vọng kết quả kinh doanh bùng nổ của Nvidia sẽ giúp xoa dịu nỗi lo ngày càng lớn về nguy cơ bong bóng trong nhóm cổ phiếu trí tuệ nhân tạo (AI). Nhưng thực tế lại không như vậy.
(VNF) - Trong nhiều thập kỷ, Trung Quốc luôn là đối tác kinh tế then chốt đối với doanh nghiệp Đức. Điều này đến nay vẫn không thay đổi, và ngành công nghiệp Đức vẫn chưa sẵn sàng chuyển hướng dù bối cảnh kinh tế - chính trị giữa hai bên đã nhiều biến động.
(VNF) - Giới khảo cổ và tài chính quốc tế đang dồn sự chú ý vào một trong những phát hiện ngoạn mục nhất nhiều thập kỷ qua: Colombia lần đầu trục vớt được hiện vật từ con tàu San José – “Con tàu đắm chứa kho báu khổng lồ nhất lịch sử”, ẩn chứa khối tài sản ước tính hơn 17 tỷ USD.
(VNF) - Tuần qua, kinh tế – tài chính toàn cầu chứng kiến nhiều biến động lớn: Bitcoin rơi mạnh hướng tới tháng thua lỗ nhất trong hai năm; Tổng thống Donald Trump bất ngờ hạ nhiệt thuế quan; Cloudflare gặp sự cố khiến Internet toàn cầu chao đảo; Nhật - Trung bước vào giai đoạn ngoại giao căng thẳng; và làn sóng bán tháo cổ phiếu công nghệ dấy lên nỗi lo bong bóng AI.
(VNF) - Sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) đang khiến nhu cầu xây trung tâm dữ liệu tăng vọt. Thế nhưng, để vận hành một trung tâm dữ liệu đòi hỏi diện tích đất và lượng điện năng khổng lồ. Để giải quyết bài toán này, nhiều “ông lớn” trong ngành AI đang tính tới việc đưa các trung tâm dữ liệu ra ngoài vũ trụ.
(VNF) - Đế chế cho vay của gia tộc Muthoot hiện nắm giữ lượng vàng lớn hơn cả một số ngân hàng trung ương ở Ấn Độ. Khách hàng của họ chủ yếu là người thu nhập thấp, tận dụng thời điểm giá vàng tăng để mang trang sức đi cầm cố lấy tiền mặt chi tiêu.
(VNF) - Mới đây, Thượng nghị sĩ Mỹ Mike Lee đã giới thiệu Dự luật Minh bạch Dự trữ Vàng. Nếu được thông qua, kho vàng dự trữ của Mỹ sẽ được kiểm toán toàn diện lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ.
(VNF) - Đám cưới của một doanh nhân chuỗi trà sữa và nữ thừa kế ngành pin mặt trời đang thu hút sự chú ý, hứa hẹn mang đến góc nhìn hiếm hoi về thế hệ siêu giàu kế tiếp của Trung Quốc.
(VNF) - Sau hơn 60 năm gắn bó và tạo nên giá trị vượt trội tại Berkshire Hathaway, nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffett để lại vô số di sản quý giá thông qua phong cách và chiến lược đầu tư của mình.
(VNF) - Tại Mỹ, nhiều doanh nhân và hộ gia đình đã tìm đến giải pháp độc đáo: tận dụng nhiệt thải từ máy đào Bitcoin để sưởi ấm nhà cửa. Mô hình này được quảng bá như một hình thức “hai trong một”, vừa khai thác tiền số, vừa giảm chi phí năng lượng. Tuy nhiên, tính hiệu quả kinh tế của nó vẫn là chủ đề gây tranh luận mạnh trong giới chuyên gia và các nhà đầu tư tiền mã hóa.
(VNF) - Theo các quan chức và chuyên gia trong ngành, các chính phủ phương Tây đang đẩy nhanh những bước đi nhằm xây dựng một hệ thống phòng thủ chung trước làn sóng thép giá rẻ từ Trung Quốc và nhiều nước châu Á khác. Động thái nà được cho là sẽ làm gia tăng nguy cơ đối đầu thương mại mới với Bắc Kinh.
(VNF) - Ngành công nghiệp hoạt hình trị giá hàng chục tỷ USD của Nhật Bản đang đối mặt nguy cơ khủng hoảng khi bị các công cụ AI sao chép tác phẩm và vi phạm sở hữu trí tuệ.
(VNF) - Giá vàng và bạc liên tục lập các kỷ lục mới trong năm 2025, trở thành tâm điểm quan tâm của giới đầu tư toàn cầu. Trước bối cảnh bất ổn kinh tế, lạm phát gia tăng và biến động tiền tệ, các chuyên gia tài chính nhận định cả hai kim loại quý này có thể tiếp tục duy trì đà tăng giá cho tới năm 2026.
(VNF) - Bitcoin đang hướng tới tháng giảm hiệu suất tồi tệ nhất kể từ khi làn sóng sụp đổ của các công ty tiền điện tử làm chấn động toàn ngành vào năm 2022.
(VNF) - Thị trường công nghệ sinh học Hàn Quốc vừa chứng kiến một hiện tượng hiếm gặp khi cổ phiếu Voronoi tăng vọt nhờ triển vọng từ danh mục thuốc ung thư ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI). Đợt bứt phá 190% không chỉ đưa vốn hóa của doanh nghiệp lên gần 4,3 tỷ USD, mà còn tạo ra một tỷ phú mới. Sự thăng hoa này phản ánh kỳ vọng mạnh mẽ của giới đầu tư vào công nghệ AI trong phát triển dược phẩm, bất chấp công ty vẫn ghi nhận thua lỗ.
(VNF) - Nội các của Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi đã phê duyệt gói kích thích kinh tế trị giá 21,3 nghìn tỷ yên (135,4 tỷ USD) vào ngày 21/11, đánh dấu sáng kiến chính sách lớn đầu tiên dưới thời nhà lãnh đạo mới, người đã cam kết theo đuổi các biện pháp tài khóa mở rộng.
(VNF) - Một báo cáo điều tra quốc tế mới công bố cho thấy ngành tiền điện tử toàn cầu đã trở thành đích đến của hơn 28 tỷ USD dòng tiền phi pháp, bao gồm tiền lừa đảo, đánh cắp, tống tiền và các hoạt động tội phạm có tổ chức. Khi tiền số ngày càng phổ biến và được chấp nhận rộng rãi, những kẽ hở trong hệ thống kiểm soát đã khiến các sàn giao dịch lớn trở thành mắt xích trung tâm trong quá trình hợp thức hóa tài sản bất hợp pháp.
(VNF) - Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 20/11 đã quyết định bãi bỏ thuế quan đối với một loạt mặt hàng nông sản của Brazil. Động thái này diễn ra trong bối cảnh ông đang đối mặt với áp lực từ cử tri về chi phí sinh hoạt tăng cao.
(VNF) - Giá vàng liên tục lập kỷ lục trong năm nay, nhưng thay vì để những thỏi vàng “nghỉ ngơi” trong kho, một nhóm ngày càng đông các nhà đầu tư giàu có và văn phòng quản lý tài sản gia đình đang biến vàng thành nguồn thu nhập thụ động. Họ cho các nhà tinh luyện, thợ kim hoàn và các nhà sản xuất thuê vàng để nhận lãi, phá vỡ quan niệm vàng là tài sản tích trữ.
(VNF) - Bitcoin tiếp tục kéo dài chuỗi điều chỉnh khi đánh mất mốc 87.000 USD, đà giảm diễn ra trong bối cảnh tâm lý “sợ hãi tột độ” bao trùm thị trường. Một số chuyên gia cảnh báo xu hướng giảm có thể còn mạnh hơn, thậm chí đưa Bitcoin lao về vùng 10.000 USD nếu áp lực trên các tài sản rủi ro không sớm hạ nhiệt.
(VNF) - Trung Quốc cân nhắc triển khai các biện pháp mới nhằm vực dậy thị trường bất động sản đang gặp khó khăn, giữa những lo ngại rằng sự suy giảm kéo dài có thể đe dọa ổn định hệ thống tài chính.
(VNF) - Những tháng gần đây, khi các tập đoàn công nghệ đổ hàng trăm tỷ USD vào AI, nhiều người lo ngại về kịch bản bong bóng vỡ giống như dotcom hồi thập niên 1990. Nói về mối lo này, CEO Google nhận định nếu bong bóng AI vỡ, sẽ không có công ty nào thoát khỏi tác động.
(VNF) - Ông Julien Seillan, Giám đốc Cơ quan Phát triển Pháp (AFD) tại Việt Nam cho rằng nền kinh tế Việt Nam đã vươn lên đáng kinh ngạc chỉ sau 30 năm. Bước vào giai đoạn chuyển đổi xanh, theo ông, Việt Nam cần huy động nguồn lực từ nhiều phía, trong đó có sự “vào cuộc” của khu vực kinh tế tư nhân.
(VNF) - Phố Wall từng kỳ vọng kết quả kinh doanh bùng nổ của Nvidia sẽ giúp xoa dịu nỗi lo ngày càng lớn về nguy cơ bong bóng trong nhóm cổ phiếu trí tuệ nhân tạo (AI). Nhưng thực tế lại không như vậy.
(VNF) - Dự án Khu phức hợp công nghiệp – đô thị – dịch vụ Tiên Tiến (Mường Central) do Công ty cổ phần Thương mại Dạ Hợp thực hiện, với quy mô diện tích lên tới 82ha.