Phát biểu tại hội thảo công bố báo cáo nghiên cứu "Đánh giá vai trò của Hiệp hội Lương thực Việt Nam đối với ngành lúa gạo và đề xuất các biện pháp cải tổ Hiệp hội", ông Nguyễn Đình Bích cho biết xét trên bình diện quốc gia, sau 24 năm xuất khẩu gạo với quy mô hầu như ngày càng tăng, Việt Nam đã đạt kỷ lục xuất khẩu gao năm 2012 với hơn 8 triệu tấn. Tuy nhiên, sau mốc kỷ lục đó, lượng gạo xuất khẩu đã liên tục giảm và chạm đáy vào năm 2016 với mức 4,8 triêu tấn.
Theo ông Bích, trong bối cảnh Chính phủ đang "xoay trục" mặt hàng nông nghiệp xuất khẩu, từ lúa gạo – thủy sản – trái cây sang thủy sản – trái cây – lúa gạo thì việc lúa gạo không còn giữ vị trí quan trọng trong rổ hàng xuất khẩu là có thể hiểu được.
Chiến lược xuất khẩu gạo được ban hành tháng 7/2017 cũng nêu rõ mục tiêu xuất khẩu gạo của Việt Nam từ nay đến năm 2020 là 5 triệu tấn. Đến năm 2030, mục tiêu này hạ xuống còn 4 triệu tấn.
Tuy nhiên, xét trên bình diện quốc tế, ông Bích lại thấy có 2 dự báo đáng chú ý. Một là dự báo của FAO và OECD công bố hồi tháng 5/2017, cho biết nhu cầu nhập khẩu gạo của thế giới sẽ tăng trong 10 năm tới. Theo FAO, nhu cầu nhập khẩu gao sẽ vượt qua ngưỡng 50 triệu tấn, còn theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ, nhu cầu này thấp hơn một chút, ở mức gần 50 triệu tấn
Dù vậy, trong 2 dự báo này, cả 2 cơ quan đều đưa ra một quan điểm phát triển: các nước có tiềm năng sản xuất lúa gạo có thể tiếp tục mở rộng thị phần xuất khẩu gạo ra thế giới. FAO dự đoán mức xuất khẩu của Việt Nam sẽ đạt gần 9 triệu tấn vào năm 2020. Còn Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ đưa ra con số thấp hơn rất nhiều, chưa đến 8 triệu tấn vào năm 2026
"Vây trong bối cảnh như thế, quan điểm của tôi là nếu cả 2 chiến lược này đều đúng thì tình trạng sốt nóng giá gạo thế giới sẽ sớm xảy ra chứ không lâu nữa đâu. Vì trong 30 năm qua, lịch sử đã cho thấy mỗi khi cán cân cung cầu trên thị trường thế giới chỉ thiếu 1 - 2 triệu tấn thì lập tức tình trạng sốt nóng giá gạo thế giới xuất hiện. Chúng ta sẽ là nước phải đối diện với thực tế đó", ông Bích nhận định.
Do vậy, ông Bích cho rằng cơ quan quản lý nên xem xét lại chiến lược của mình hoặc chí ít là nâng cao cảnh giác để có những điều chỉnh cần thiết khi thị trường gạo thế giới có biến động.
