Cựu giám đốc quốc gia WB Martin Rama kêu gọi ‘giải cứu’ nhà thờ Bùi Chu

Ông Martin Rama từng là chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam từ năm 2002-2010. Hiện ông là Giám đốc dự án của Trung tâm Phát triển đô thị bền vững thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam. Ông cũng là tác giả của cuốn sách “Hà Nội một chốn rong chơi”, đoạt Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội năm 2014.

Trong lá thư viết ngày 29/4 gửi tới Tổng giám mục Tổng giáo phận Hà Nội, Đức cha Vũ Văn Thiên, và Giám mục Giáo phận Bùi Chu, Đức cha Vũ Đình Hiệu, ông Martin Rama khẳng định ông sẵn lòng được làm việc với các Đức cha, với các linh mục và với giáo dân địa phương, để làm cho các nhà thờ Pháp cổ ở miền Bắc tỏa sáng như một báu vật của Việt Nam.

Trong lá thư ông viết:

“Nhà thờ chính tòa Bùi Chu tráng lệ, thuộc thẩm quyền của các Đức cha, dự kiến sẽ bị phá hủy chỉ trong ít ngày nữa. Sự phá hủy một tòa kiến trúc tuyệt vời như vậy lại đến sau sự việc đáng tiếc phá hủy nhà thờ Trà Cổ vào tháng 3/2017 và nhà thờ Trung Lao bị hủy hoại trong một đám cháy lớn vào tháng 8 cùng năm đó. Các nhà thờ khác thuộc thẩm quyền của các Đức cha, bao gồm nhà thờ Họ Phêrô, cũng được lên kế hoạch phá dỡ.

Tôi hiểu rất rõ lý do để thay thế những tòa nhà cũ này. Cải tạo chúng sẽ rất tốn kém. Với sự lâu đời và tình trạng hư hỏng tồi tệ, có nguy cơ dầm hoặc vữa rơi xuống từ trần nhà có thể khiến hàng loạt giáo dân vô tội cầu nguyện trong nhà thờ bị thương, thậm chí thiệt mạng. Chính phủ thì không cung cấp các nguồn lực để chăm sóc đúng cách cho các tòa kiến trúc già nua này và không có sẵn đất ở gần đó để xây dựng các công trình mới. Bên cạnh đó, hầu hết nhà thờ không có mặt trong danh sách di sản cần được bảo vệ, và do đó, Giáo hội Công giáo có quyền hợp pháp để loại bỏ chúng”.

Tuy nhiên, ông Martin cho rằng Việt Nam rồi sẽ thịnh vượng, các thế hệ sau sẽ đi ra nước ngoài, thưởng ngoạn các thành phố châu Âu, được tiếp xúc với tư duy thế giới... Và sớm muộn họ sẽ nhìn lại, nhớ về đất nước xinh đẹp mà họ đã lớn lên và đặt câu hỏi rằng ai phải chịu trách nhiệm cho sự mất mát những đặc sắc của đất nước. Thỉnh nguyện những giá trị mạnh mẽ tương tự và sự nhạy cảm sâu sắc mà Giáo hội Công giáo là hiện thân, họ có thể buồn bã nghi ngờ những quyết định của cha ông mình.

Ông đã liên hệ tới hậu quả của vụ hỏa hoạn thảm khốc tại nhà thờ Đức Bà ở Paris và bày tỏ lo ngại rằng “việc phá hủy nhà thờ chính tòa Bùi Chu cũng sẽ bị cả thế giới theo dõi với nỗi thống khổ bởi lần này sự mất mát sẽ không phải là một tai nạn bi thảm, mà là một hành động phá hủy có chủ ý. Người dân Việt Nam vẫn còn tức giận nhớ về việc những kẻ thực dân vô cảm đã phá hủy chùa Một Cột. Sẽ thật buồn nếu Giáo hội Công giáo Việt Nam được các thế hệ tương lai nhớ đến theo cách như vậy, liên quan đến các nhà thờ tráng lệ ở miền Bắc của đất nước”.

Đưa ra giải pháp cho việc “giải cứu” nhà thờ Bùi Chu, ông Martin cho rằng các nhà thờ Công giáo ở miền Bắc Việt Nam kết hợp kiến trúc Pháp từ thời Beaux Arts với những nét chạm khắc rõ nét của Việt Nam, bao gồm các cột gỗ và trang trí bằng vữa gợi nhớ đến những ngôi chùa truyền thống. Vì vậy, khi liên kết với nhau thành một mạch, những nhà thờ này có thể là một phần của một mạch du lịch rất thành công, mang lại việc làm và thu nhập cho người dân địa phương, cũng như mang lại nguồn lực cần thiết cho việc duy tu và cải tạo chúng.

“Chỉ mười ngày trước, chính phủ Việt Nam đã có một cử chỉ rất quan trọng đối với Giáo hội Công giáo. Ngay trong Tuần Thánh, chính quyền TP. HCM đã thông báo cho Tổng giám mục TP. HCM rằng nhà thờ Thủ Thiêm sẽ không bị phá hủy và được bảo tồn như một di tích lịch sử và văn hóa. Những tiếng vỗ tay đã vang lên trong nhà thờ khi tin tức được công bố vào cuối buổi lễ.

Chính quyền đã rất sáng suốt trong quyết định ấy của mình, và tất cả chúng ta đều cảm kích vì điều đó. Câu hỏi trân trọng của tôi dành cho các Đức cha, thưa các Đức cha kính mến, là liệu Giáo hội Công giáo Việt Nam có muốn đứng về phía phá hủy sau một cử chỉ đáng khích lệ như vậy từ chính quyền. Việc cứu nhà thờ Bùi Chu sẽ gửi một lời khích lệ mạnh mẽ đến những người trông coi các nhà thờ Công giáo ở các tỉnh khác”, ông Martin viết.

Cuối thư, chuyên gia kinh tế WB khẳng định ông quyết tâm dành thời gian ở Việt Nam và dâng hiến năng lượng của mình cho sự phát triển đô thị bền vững ở Hà Nội và những vùng lân cận.

“Nếu các cha đồng ý, tôi sẽ rất vui khi được làm việc với các Đức cha, với các linh mục và với giáo dân địa phương, để làm cho các nhà thờ Pháp cổ ở miền Bắc tỏa sáng như một báu vật của Việt Nam”, ông Martin viết.

Xem thêm >> Bất chấp phản đối từ Ukraine, Nga tiếp tục mở rộng sắc lệnh cấp hộ chiếu