Vừa qua, Bộ Tài chính đã xây dựng dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt, trong đó đề xuất bổ sung game online vào đối tượng chịu thuế với mức thuế suất hợp lý. Một trong những nguyên nhân là game online có doanh thu lớn, lợi nhuận cao, thu hút dân cư mọi độ tuổi, đặc biệt là giới trẻ. Do vậy, việc đánh thuế nhằm hạn chế tiêu dùng đối với mặt hàng có hại cho sức khỏe con người (trong đó có giới trẻ); góp phần đảm bảo thu ngân sách nhà nước. Dù vậy, đề xuất này không nhận được sự đồng thuận của nhiều chuyên gia, đặc biệt là các doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh game online.
Theo ông Đậu Anh Tuấn, Phó tổng thư ký kiêm Trưởng ban Pháp chế VCCI, trong xã hội có nhiều quan điểm khác nhau về game online, bao gồm những định kiến như mất thời gian, ảnh hưởng đến trẻ em, ít vận động. Tuy nhiên, nhiều trò chơi hiện được xây dựng theo hướng vừa chơi vừa học. Nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra rằng chơi game giúp trẻ em phát triển trí tưởng tượng, kích thích tư duy, khả năng phản xạ. Do vậy, ông Tuấn cho rằng cần có đánh giá nhiều chiều, tác động nhiều mặt khi quyết định đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với game online.
Theo ông Tuấn, Việt Nam được nhận định là quốc gia có tiềm năng xuất khẩu game mạnh nhất thế giới. Thống kê cho thấy trong 10 trò chơi di động phổ biến trên thị trường thì có 5 trò chơi đến từ Việt Nam. Đây là lĩnh vực Việt Nam có thế mạnh cạnh tranh và là sản phẩm có thể mang lại nhiều doanh số, việc làm, đóng góp ngân sách trong thời gian tới.
Tuy vậy ông Tuấn cũng cho rằng để có thể xuất khẩu game thì thị trường trong nước phải phát triển và có hệ sinh thái mạnh. Nếu lĩnh vực này bị áp thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển. Do đó, bất kỳ chính sách nào khi ra đời đều phải cân nhắc đến nhiều yếu tố. Hiện chưa có nước nào đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với game online, thậm chí nhiều quốc gia còn có chính sách khuyến khích phát triển với những ưu đãi về thuế như Singapore, Trung Quốc…
Cũng bày tỏ băn khoăn về quy định đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với game online, TS Phan Đức Hiếu, ủy viên thường trực Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội, cho rằng có rất nhiều bằng chứng cho thấy việc thu được thuế đối với hoạt động này là không dễ, khi nhà cung cấp dịch vụ nằm ngoài biên giới. Như vậy, đối tượng chịu tác động chủ yếu là doanh nghiệp và người chơi ở trong nước. Đối với doanh nghiệp, ông Hiếu cho rằng lợi ích mang lại từ việc thu thuế là quá nhỏ so với tác động tiêu cực lên hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
“Một khi game trong nước bị áp thuế thì người chơi sẽ chọn game của nhà cung cấp ở nước khác với giá rẻ hơn, khiến doanh thu và lợi nhuận của doanh nghiệp trong nước sụt giảm, chi phí đội lên khiến doanh nghiệp không muốn khởi nghiệp, đầu tư phát triển, hoặc tìm cách chuyển hướng ra nước ngoài thành lập doanh nghiệp, khi đó nhà nước sẽ thất thu”, ông Hiếu bày tỏ quan điểm.
Đối với người chơi, ông Hiếu cho rằng việc áp thuế chưa chắc đã làm giảm được sự độc hại của game, nghiện game. Mặt khác, nếu không mua được của nhà sản xuất trong nước thì người chơi có thể chọn cách tiêu dùng khác như mua game của nhà cung cấp ở nước khác. Không những mục tiêu giảm tác hại không đạt được, mà còn làm hạn chế doanh nghiệp khởi nghiệp, gia nhập vào thị trường kinh doanh đầy tiềm năng này.
Là đối tượng chịu ảnh hưởng trực tiếp, các doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh game online đều đồng loạt đề nghị xem xét hủy bỏ việc bổ sung loại hình này vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Theo bà Nguyễn Thùy Dung, Giám đốc SohaGame, việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt chỉ có thể được triển khai đối với các trò chơi có phép thông qua doanh nghiệp trong nước, làm tăng chi phí sử dụng dịch vụ do người dùng chi trả, triệt tiêu sức cạnh tranh của các trò chơi có phép. Nhu cầu giải trí của con người không bao giờ mất đi, mà sẽ dịch chuyển sang các khu vực khác có chi phí sử dụng thấp hơn. Bà Dung cho rằng nếu như chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt được áp dụng, người dùng dịch chuyển sang sử dụng các trò chơi không phép do chi phí tiêu dùng thấp, doanh nghiệp trong nước đang kinh doanh trò chơi có phép sẽ có nguy cơ giảm mạnh doanh thu, giải thể và phá sản. Như vậy, chính sách này đang gián tiếp khuyến khích người dùng sử dụng trò chơi không phép.
Còn ông Lã Xuân Thắng, Giám đốc phát hành trò chơi trực tuyến Công ty Cổ phần VNG, thì cho rằng trong trường hợp bị áp thuế tiêu thụ đặc biệt, những game do các công ty trong nước cung cấp sẽ bị đội giá lên cao. Người chơi sẽ chuyển sang chơi game do các công ty có trụ sở ở nước ngoài cung cấp vì có giá rẻ hơn hẳn. Việc này sẽ có 2 hệ luỵ: thứ nhất là không đạt được mục đích khi áp thuế là hạn chế người chơi game; thứ hai là doanh thu/lợi nhuận của doanh nghiệp trong nước, hoạt động phù hợp với pháp luật Việt Nam sẽ bị giảm mạnh, không thể đóng góp cho nền kinh tế số và ngành công nghiệp phần mềm của Việt Nam như kỳ vọng của Chính phủ. Việc này cũng có thể dẫn đến tình trạng nhiều doanh nghiệp Việt sẽ chuyển hướng thành lập công ty tại các quốc gia khác như Singapore để phát triển và phát hành game, nhằm hưởng các chính sách hỗ trợ, tài trợ, khuyến khích, đặc biệt là về thuế cho doanh nghiệp game.
Cũng chung quan điểm, ông Lê Đức Anh, Phó giám đốc phát triển kinh doanh Công ty Cổ phần Giải trí và thể thao điện tử Việt Nam (Garena), cho rằng việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với game online có thể tạo ra tác dụng định hướng tiêu dùng ngược, thay vì khuyến khích người dùng chơi game online hợp pháp, người dùng sẽ chuyển sang chơi game online không phép, game phát hành xuyên biên giới và đây hiện là vấn đề nan giải về quản lý nội dung.
Trong bối cảnh chung ngành game online trong nước đang gặp nhiều thách thức và khó khăn từ game xuyên biên giới, đại diện Garena cho rằng việc áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với game online không chỉ tác động xấu đến ngành game online trong nước, thúc đẩy xu thế phát hành game xuyên biên giới và không phép, mà còn trực tiếp làm suy giảm doanh số và sự phát triển của ngành nghề liên quan trong nước như marketing, quảng cáo, sự kiện, thiết kế đồ họa, sáng tạo nội dung, hạ tầng công nghệ thông tin máy chủ, lưu trữ dữ liệu trong nước, lập trình viên kỹ thuật cao, kỹ sư dữ liệu và trí tuệ nhân tạo...
