Động lực mới cho TP.HCM tăng tốc: 'Chưa thấy gì rõ nét'

Nửa cuối năm có thể đối mặt với nhiều khó khăn

Theo số liệu từ Cổng thông tin quốc gia, TP. HCM hiện có 345.560 doanh nghiệp đang hoạt động. Tính đến cuối tháng 5/2025, số doanh nghiệp thành lập mới tại TP. HCM là 13.894 doanh nghiệp với số vốn đăng ký mới là 79.625 tỷ đồng, giảm 31,4% về số lượng, giảm 54% về số vốn. Tính chung tổng vốn đăng ký và bổ sung trong 5 tháng đầu năm 2025 là 313.756 tỷ đồng, tăng 5,9%.

Số liệu thống kê cũng cho thấy, có 1.534 doanh nghiệp hoàn tất thủ tục giải thể, tăng 8,4%; đồng thời 20.382 doanh nghiệp tạm ngưng hoạt động, tăng 6,7%; trong khi ở chiều ngược lại có 7.583 doanh nghiệp hoạt động trở lại, tương đương so với cùng kỳ.

Theo kết quả khảo sát doanh nghiệp của Chi cục Thống kê TP. HCM, quý I/2025 có nhiều yếu tố gây khó khăn cho doanh nghiệp. Cụ thể, có 37,3% doanh nghiệp cho biết nhu cầu thị trường trong nước là còn thấp; 27,1% doanh nghiệp cho rằng tính cạnh tranh của các ngành hàng trong nước chưa cao; khoảng 18% doanh nghiệp khẳng định nhu cầu thị trường quốc tế thấp.

Ông Nguyễn Khắc Hoàng, Chi cục trưởng Chi cục Thống kê TP. HCM, cho biết tình hình kinh tế - xã hội 6 tháng cuối năm có thể đối mặt với nhiều khó khăn hơn. Theo ông, giải ngân đầu tư công đến cuối tháng 5 mới chỉ đạt hơn 10%, chưa có chuyển biến tích cực. Trong khi đó, vấn đề thuế đối ứng của Mỹ vẫn sẽ là trở ngại cho sản xuất của TP. HCM.

Đánh giá về những điểm sáng kinh tế - xã hội của TP. HCM trong 5 tháng qua, ông Hoàng cho rằng đây mới chỉ là bước "chạy đà" khá tốt so với những năm trước. Nguyên do là chỉ số lạm phát của TP. HCM vẫn đang tăng cao so với cả nước, thậm chí so với Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu. Mặt khác, tỷ lệ giữa số doanh nghiệp thành lập mới với doanh nghiệp rút khỏi thị trường trên địa bàn cũng rất cao, gần như là 1-1.

Nhìn lại các động lực và cú hích để TP. HCM phát triển nhanh trong thời gian qua, ông Hoàng nhận định chưa thấy gì rõ nét, khi tăng trưởng vẫn dựa vào các động lực truyền thống: đầu tư, xuất khẩu, tiêu dùng. Do đó, ông đề xuất TP. HCM cần đánh giá lại chương trình kích cầu tiêu dùng và bình ổn thị trường, đồng thời xem xét lại môi trường đầu tư. Và câu chuyện 6 tháng cuối năm là cần phải tính toán đến số liệu sau khi sáp nhập theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Trước đó, kết quả khảo sát của Hiệp hội Doanh nghiệp TP. HCM (HUBA) nêu rõ các khó khăn của doanh nghiệp quý I/2025 bao gồm nhiều vấn đề: 37% doanh nghiệp thiếu các đơn hàng mới; 38% doanh nghiệp có giá nguyên liệu đầu vào tăng; 50% doanh nghiệp khó do nhu cầu tiêu dùng suy giảm; 39% doanh nghiệp thiếu vốn kinh doanh; 20,7% doanh nghiệp khó tuyển dụng được lao động.

Những áp lực từ trong và ngoài

Ông Lê Trường Sơn, Phó tổng giám đốc Saigon Co.op, lo ngại thời gian tới, hàng hóa ngoại nhập sẽ tác động và ảnh hưởng ngày càng lớn đến các doanh nghiệp trong nước. Hiện nay, đa số các hợp tác xã sản xuất nông sản có quy mô nhỏ, chưa đủ năng lực cung ứng ổn định cho các chuỗi bán lẻ lớn. Song song với đó, danh mục hàng hóa chủ lực của các tỉnh thành hiện còn khá tương đồng, chưa có sự khác biệt rõ nét.

Cũng theo ông Sơn, hàng hóa Trung Quốc có xu hướng tràn vào thị trường Việt Nam. Thời điểm này, có thể thấy rõ mặt hàng phi thực phẩm tràn ngập thị trường. Cộng cả chi phí vận chuyển, giá hàng Trung Quốc cũng chỉ bằng khoảng 1/3 so với việc mua các sản phẩm tương tự tại Việt Nam, chưa kể thời gian giao hàng rất nhanh. Nếu không có những chính sách quản lý hiệu quả vấn đề này, ông Sơn e rằng sẽ rất khó khăn cho cả doanh nghiệp bán lẻ lẫn doanh nghiệp sản xuất trong nước.

Ông Sơn dự báo trong vòng một đến hai năm tới, hàng thực phẩm cũng sẽ thâm nhập mạnh mẽ qua kênh thương mại điện tử, khi đó doanh nghiệp sẽ càng đối mặt với nhiều thách thức hơn. Ông lưu ý thêm, các kênh truyền thống vẫn chiếm khoảng 3/4 thị phần hàng tiêu dùng nhanh FMCG tại Việt Nam. Điều này cho thấy dư địa cho kênh thương mại hiện đại vẫn còn rất lớn. Nếu không có sự hỗ trợ từ chính phủ, việc mở rộng các mô hình thương mại hiện đại đến với người tiêu dùng ở vùng sâu, vùng xa, qua đó góp phần thực hiện các mục tiêu kinh tế - xã hội, sẽ gặp nhiều trở ngại.

Bà Lý Kim Chi, Chủ tịch Tập đoàn Tân Đông Hiệp tại TP. HCM, đánh giá thể chế hiện nay vẫn đang đối mặt với nhiều vấn đề lớn. Trong đó, tình trạng quy định pháp luật chồng chéo, chính sách thay đổi quá đột ngột, cùng với cơ chế thực thi thiếu minh bạch đang trở thành những rào cản nghiêm trọng đối với doanh nghiệp. Ở một số lĩnh vực, doanh nghiệp vẫn cảm nhận được tư duy quản lý theo hướng "không quản được thì cấm", thay vì tư duy kiến tạo. Đây chính là rào cản lớn nhất khiến doanh nghiệp tiếp tục gặp khó khăn trong quá trình thực thi pháp luật và phát triển sản xuất, kinh doanh.

Bà nhấn mạnh cần loại bỏ các điều kiện kinh doanh chồng chéo, bất hợp lý. Việc hỗ trợ doanh nghiệp không chỉ dừng lại ở các khoản vay mà phải mở rộng ra các chính sách đảm bảo quyền bình đẳng trong sản xuất – kinh doanh, tạo điều kiện để doanh nghiệp phát triển ổn định, bền vững và cùng đóng góp vào sự phát triển chung của nền kinh tế.

Theo ông Nguyễn Quốc Kỳ, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Vietravel, có nhiều điểm yếu mang tính "chí tử" đang cản trở sự phát triển bền vững của các doanh nghiệp. Trước hết là tình trạng thiếu vốn và khó tiếp cận các nguồn tài chính, khiến doanh nghiệp không đủ lực để mở rộng quy mô hay đầu tư chiều sâu. Kế đến là năng lực quản trị của nhiều doanh nghiệp còn yếu, chưa theo kịp với yêu cầu hiện đại hóa, dẫn đến hoạt động thiếu hiệu quả và khó thích ứng với thị trường biến động.

Bên cạnh đó, nguồn nhân lực trong khối doanh nghiệp cũng là một điểm yếu đáng kể, khi chất lượng lao động chưa đáp ứng được yêu cầu về chuyên môn, kỹ năng và tác phong công nghiệp. Việc thiếu đầu tư cho đổi mới sáng tạo là yếu tố tiếp theo khiến sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp thiếu sức cạnh tranh, chưa tạo được sự khác biệt trên thị trường.

Ngoài ra, các doanh nghiệp còn thiếu sự liên kết trong chuỗi giá trị, thường hoạt động đơn lẻ, manh mún, dẫn đến hiệu suất thấp và khó vươn ra thị trường rộng lớn.

Tại Diễn đàn CEO 2025 với chủ đề “Giải pháp mở rộng thị phần cho doanh nghiệp trong bối cảnh chiến tranh thương mại”, ông Bùi Tá Hoàng Vũ, Giám đốc Sở Công Thương TP. HCM, cho biết Sở kỳ vọng doanh nghiệp chú trọng thúc đẩy các hoạt động khai thác lợi thế của thị trường nội địa. Với quy mô 100 triệu dân và sức mua ngày càng gia tăng, đây là một thị trường tiềm năng to lớn trong bối cảnh Việt Nam hội nhập kinh tế sâu rộng. Khi TP. HCM được sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, phạm vi phát triển cho doanh nghiệp thành phố sẽ vô cùng lớn.