Luật Viễn thông (sửa đổi) dự kiến sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến vào kỳ họp thứ 5 diễn ra vào tháng 5-6/2023. Mục tiêu chính của việc sửa đổi Luật Viễn thông lần này nhằm nâng cao hiệu quả khai thác tài nguyên viễn thông, thúc đẩy và huy động các thành phần kinh tế tham gia xây dựng phát triển hạ tầng viễn thông và các hạ tầng khác phục vụ cho chuyển đổi số quốc gia, phát triển nền kinh tế số, phù hợp với xu thế phát triển của công nghệ, và giải quyết các bất cập hạn chế trong thực thi Luật thời gian vừa qua.
Bình luận về các quy định của dự thảo này, ông Vũ Tú Thành, Phó Giám đốc điều hành, Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ - ASEAN (USABC) bày tỏ sự quan ngại về việc phạm vi của dự thảo Luật Viễn thông sửa đổi đã được mở rộng đáng kể để quản lý cả các dịch vụ không phải là dịch vụ viễn thông. Đồng thời, sẽ tạo nên những rào cản đối với đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực điện toán đám mây và dịch vụ trung tâm dữ liệu. Trong khi đó, đây là những dịch vụ vô cùng quan trọng đối với sự phát triển của một nền kinh tế số.
Cụ thể, theo ông Thành các dịch vụ như dịch vụ ứng dụng Internet trong viễn thông (hay còn được gọi là dịch vụ OTT), dịch vụ trung tâm dữ liệu và dịch vụ điện toán đám mây đều khác với dịch vụ viễn thông và không được quy định trong luật viễn thông truyền thống.
“Việc đưa vào quy định về các dịch vụ này theo Luật Viễn thông sửa đổi là không phù hợp và sẽ dẫn đến gánh nặng hành chính và làm tăng chi phí hoạt động không cần thiết cho các nhà cung cấp dịch vụ này”, ông Thành nói.
Cùng với đó, ông Thành cho rằng dự thảo Luật Viễn thông vẫn còn những quy định không hợp lý. Cụ thể, theo dự thảo Luật Viễn thông, một số nhà cung cấp dịch vụ OTT xuyên biên giới có một số lượng người sử dụng và lưu lượng dịch vụ nhất định sẽ phải thành lập văn phòng đại diện hoặc ký kết thỏa thuận thương mại với công ty viễn thông trong nước.
Theo ông Thành, việc áp đặt các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ OTT phải ký kết hợp đồng thương mại trong khi không có giao dịch thương mại nào giữa họ và doanh nghiệp viễn thông là một yêu cầu bất hợp lý.
“Những người sử dụng dịch vụ OTT đã có hợp đồng dịch vụ hoặc thuê bao với các nhà cung cấp dịch vụ viễn thông để có thể truy cập Internet và sử dụng các dich vụ OTT. Vì vậy, sẽ rất bất hợp lý nếu các dịch vụ OTT phải ký thêm hợp đồng dịch vụ với các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ viễn thông”, ông Thành nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, ông Thành cũng nhấn mạnh việc giới hạn sở hữu nước ngoài đối với dịch vụ OTT ở mức 65% sẽ tạo nên những rào cản để các nhà cung cấp dịch vụ OTT đầu tư vào Việt Nam, đồng thời đi ngược lại nguyên tắc cơ bản về đảm bảo môi trường cạnh tranh lành mạnh trong hoạt động viễn thông.
“Các nhà cung cấp OTT nước ngoài đang cung cấp những phương tiện để mọi người có thể trao đổi với nhau dễ dàng và thuận tiện hơn rất nhiều so với trước đây, đồng thời góp phần vào quá trình ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ số tại Việt Nam. Việc tạo nên những hạn chế tiếp cận thị trường đối với các doanh nghiệp này sẽ có ảnh hưởng lớn đến các hoạt động kinh tế, xã hội, trao đổi thông tin. Việc phân biệt đối xử giữa các nhà cung cấp dịch vụ OTT và các doanh nghiệp cung cấp các dịch vụ viễn thông truyền thống thông qua quy định mức trần tỷ lệ sở hữu nước ngoài sẽ khiến các nhà cung cấp dịch vụ OTT trong nước gặp khó khăn trong huy động vốn từ các nhà đầu tư nước ngoài, điều này sẽ cản trở đổi mới công nghệ tại Việt Nam”, ông Thành nói.
Theo quan điểm của ông Thành, các chính sách về quản lý và phát triển dịch vụ viễn thông qua vệ tinh cần được khuyến khích và theo xu thế phát triển chung của thế giới. Việc cung cấp dịch vụ Internet qua vệ tinh đang là một xu thế được triển khai trên thế giới, giúp phủ sóng để cung cấp đường truyền băng rộng với tới tất cả mọi vùng trên toàn cầu.
“Đây là một lựa chọn bổ sung để cung cấp kết nối Internet giúp giảm bớt sự phụ thuộc vào các tuyến cáp quang biển, đồng thời đa dạng kết nối Internet quốc tế cho những nhóm người dùng khác nhau. Trong tương lai sẽ còn có nhiều loại công nghệ và dịch vụ viễn thông qua biên giới được phát triển, đem lại nhiều lựa chọn cho người dùng để đáp ứng tối đa nhu cầu kết nối và liên lạc”, ông Thành khẳng định.
Vì những lý do trên, ông Thành khuyến nghị dự thảo Luật Viễn thông nên được sửa đổi để cho phép các dịch vụ Internet vệ tinh xuyên biên giới có thêm lựa chọn được lập văn phòng đại diện tại Việt Nam hoặc hoặc ký kết hợp đồng thương mại. Sửa đổi này sẽ vẫn đảm bảo khả năng quản lý của các cơ quan nhà nước đối với việc cung cấp các dịch vụ này tại Việt Nam.
“Việc quản lý các dịch vụ OTT, điện toán đám mây hay cơ sở dữ liệu như các dịch vụ Viễn thông đang làm cho Việt Nam trở thành một trường hợp ngoại lệ khác với các thông lệ quốc tế và không phù hợp với xu thế phát triển chung của thế giới bởi không một quốc gia phát triển nào trong khu vực quản lý các dịch vụ OTT, điện toán đám mây và cơ sở dữ liệu như các dịch vụ viễn thông”, ông Thành nói.
Cho ý kiến tại hội thảo, Luật sư điều hành Công ty luật BMVN Trần Mạnh Hùng thì cho rằng việc quản lý các dịch vụ OTT như những dịch vụ viễn thông là bất hợp lý vì các dịch vụ này khác với dịch vụ viễn thông về bản chất.
Cụ thể là các dịch vụ như tin nhắn, hội thoại hay hội họp trên các nền tảng Internet (hay còn được gọi là các dịch vụ OTT) chỉ có thể được cung cấp trên cơ sở người sử dụng dịch vụ đã kết nối Internet, tức là người sử dụng đã sử dụng dịch vụ viễn thông.
Các dịch vụ OTT được cung cấp trên các nền tảng kỹ thuật số mở, không thu phí, không có số thuê bao và không sử dụng các tài nguyên viễn thông như tần số hay kho số viễn thông như các dịch vụ viễn thông. Vì vậy, các nước trong khu vực và trên thế giới cũng không áp dụng các tiêu chuẩn và quy định điều chỉnh dịch vụ OTT giống như đối với dịch vụ viễn thông truyền thống.
Theo luật sư Hùng, dự thảo Luật Viễn thông (sửa đổi) quy định các nhà cung cấp dịch vụ OTT xuyên biên giới phải có hợp đồng thương mại với một nhà cung cấp dịch vụ viễn thông hoặc đặt văn phòng đại diện tại Việt Nam sẽ là những rào cản đối với các dịch vụ OTT hoạt động tại Việt Nam.
Đặc biệt, luật sư này nhấn mạnh rằng những người sử dụng dịch vụ OTT đều đã phải có thuê bao hay quan hệ hợp đồng trực tiếp hoặc gián tiếp với các nhà cung cấp dịch vụ viễn thông rồi nên không có cơ sở pháp lý hay thực tiễn nào để các nhà cung cấp dịch vụ OTT phải ký một hợp đồng thương mại với các nhà cung cấp dịch vụ viễn thông.
