‘Lấy kết quả giải ngân đầu tư công làm tiêu chí đánh giá trách nhiệm người đứng đầu’

Tại Hội thảo chuyên đề về đầu tư công trong khuôn khổ Diễn đàn Phát hiện những nút thắt trong thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế, ông Vũ Thanh Hải, Kiểm toán trưởng, Kiểm toán Nhà nước chuyên ngành IV, Kiểm toán Nhà nước cho biết, trong năm 2022, giải ngân vốn đầu tư công cả nước là 69,7%, trong đó vốn trong nước giải ngân gần 71% và vốn nước ngoài là 34,47%. 9 tháng đầu năm qua, giải ngân vốn đầu tư công mới chỉ đạt 51,3%, trong đó vốn trong nước là 52,3% và vốn nước ngoài là 28,37%.

Theo ông Hải hiện nay có tình trạng bố trí vốn đầu tư còn dàn trải, thiếu tập trung làm ảnh hưởng đến khả năng cân đối vốn của nền kinh tế. Bên cạnh đó, nhiều đơn vị chưa ưu tiên bố trí vốn cho các công trình trọng điểm, cấp bách, có khả năng hoàn thành trong năm; bố trí vốn cho các dự án chưa đủ điều kiện, thủ tục đầu tư.

Đặc biệt, "một số nơi bố trí vốn sai nguồn, không đúng đối tượng, mục tiêu; bố trí vốn cho dự án quá thời gian quy định; bố trí vốn không sát thực tế dẫn đến không sử dụng được hoặc phải điều chỉnh, bổ sung nhiều lần", ông Hải nhấn mạnh.

Đáng chú ý, qua công tác kiểm toán các dự án đầu tư công hàng năm, đại diện Kiểm toán Nhà nước cho biết thực tế tiến độ công tác đền bù, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, tái định cư tại hầu hết các dự án chưa đảm bảo theo kế hoạch làm ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện dự án. Tình trạng thi công chậm tiến độ xảy ra tại hầu hết các gói thầu, dự án. Một số dự án mặc dù chậm tiến độ, kéo dài tuy nhiên chưa có biện pháp khắc phục; chế tài xử lý, xử phạt trách nhiệm các bên liên quan chưa được thực hiện nghiêm túc. 

Ngoài ra, "một số chủ đầu tư, ban quản lý dự án chưa tích cực, thậm chí sợ trách nhiệm khi triển khai, ký duyệt các thủ tục thanh toán, quyết toán; năng lực chuyên môn của một số cán bộ quản lý dự án, tư vấn giám sát, nhà thầu... còn hạn chế", đại diện Kiểm toán Nhà nước cho biết.

Để chấm dứt tình trạng chậm tiến độ, chậm giải ngân vốn đầu tư công, Kiểm toán Nhà nước yêu cầu nhà thầu phải có văn bản cam kết tiến độ thực hiện đối với từng hạng mục công trình, làm cơ sở để kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm việc vi phạm tiến độ. Trường hợp cần thiết, chấm dứt hợp đồng và thay thế ngay các nhà thầu khác để đảm bảo tiến độ.

Xét về trách nhiệm người đứng đầu cơ quan, đơn vị để xảy ra chậm giải ngân vốn, đại diện Kiểm toán Nhà nước cho rằng: Người đứng đầu các cơ quan, tổ chức phải có trách nhiệm cá nhân trong việc lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công và là người chịu trách nhiệm toàn bộ đối với mọi sai phạm trong suốt quá trình thực hiện đầu tư chứ không phải là trách nhiệm tập thể nếu để xảy ra sai phạm.

Cần "kiên quyết xử lý các trường hợp cán bộ liên quan đến dự án có năng lực chuyên môn yếu, có biểu hiện nhũng nhiễu, tiêu cực, lợi ích nhóm làm ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện và giải ngân của dự án. Lấy kết quả giải ngân vốn đầu tư công làm tiêu chí đánh giá năng lực và trách nhiệm của người đứng đầu", ông Hải nhấn mạnh.