Nghịch lý: NASA và Bộ Quốc phòng Mỹ tài trợ 1.000 bằng sáng chế của Trung Quốc

Theo Văn phòng Sáng chế và Nhãn hiệu Mỹ, cơ quan này đã cấp 1.020 bằng sáng chế từ năm 2010 đến quý I/2024. Những bằng sáng chế này đều được tài trợ ít nhất một phần bởi chính phủ Mỹ và liên quan đến ít nhất một nhà phát minh cư trú tại Trung Quốc. Dữ liệu không nêu chi tiết liệu các thực thể hoặc cá nhân Mỹ có chia sẻ các bằng sáng chế hay không.

Các bằng sáng chế bao gồm 197 bằng sáng chế về dược phẩm và 154 bằng sáng chế về công nghệ sinh học, cả hai đều là ngành công nghiệp chiến lược của Trung Quốc và Mỹ.

Nguồn tài trợ từ nhiều cơ quan chính phủ Mỹ đã hỗ trợ cho nghiên cứu, dẫn đến 92 bằng sáng chế thông qua nguồn tài trợ của Lầu Năm Góc, 175 bằng sáng chế được tài trợ từ tiền của Bộ Năng lượng và 4 bằng sáng chế từ hỗ trợ tài chính của NASA. Cơ quan vũ trụ Mỹ phải đối mặt với lệnh cấm theo luật pháp Mỹ về việc hợp tác với Trung Quốc hoặc các công ty Trung Quốc.

Nguồn tài trợ từ Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh đã mang lại 356 bằng sáng chế như vậy, nhiều nhất trong số các cơ quan.

Các bằng sáng chế bao gồm những tiến bộ trong các lĩnh vực như chất bán dẫn, hóa học phân tử và polyme, kỹ thuật hóa học, công nghệ nano và công nghệ y tế.

Số lượng bằng sáng chế như vậy đã giảm từ mức cao nhất hằng năm là 99 bằng sáng chế vào năm 2019 xuống còn 61 vào năm 2023. Năm 2024, 16 bằng sáng chế được ghi nhận trong quý đầu tiên mặc dù chính phủ Mỹ ngày càng lo ngại rằng những tiến bộ về khoa học và công nghệ của Trung Quốc gây ra mối đe dọa cho an ninh quốc gia.

Văn phòng Sáng chế và Nhãn hiệu Mỹ đã cung cấp dữ liệu trong tháng này cho ủy ban đặc biệt của Hạ viện về Trung Quốc. Vào tháng 6, họ đã đặt câu hỏi cho cơ quan này rằng liệu nguồn tài trợ của Mỹ có dẫn đến những đột phá của Trung Quốc hay không.

Dữ liệu bằng sáng chế của Mỹ có thể khiến gia tăng các lời kêu gọi hủy bỏ hoặc đàm phán lại Thỏa thuận Khoa học và Công nghệ mang tính bước ngoặt giữa Mỹ và Trung Quốc.

Được ký kết vào năm 1979, thỏa thuận này đã đặt nền tảng cho sự bùng nổ trong trao đổi học thuật và thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc. Tuy nhiên, những người chỉ trích cho rằng thỏa thuận có lợi không cân xứng cho đối thủ địa chính trị hàng đầu của Washington.

"Thật đáng báo động khi người nộp thuế Mỹ đã vô tình tài trợ cho hơn 1.000 bằng sáng chế do các tổ chức Trung Quốc sở hữu, trong đó Bộ Quốc phòng chiếm gần 100 bằng sáng chế này", chủ tịch ủy ban đặc biệt, Đại diện đảng Cộng hòa John Moolenaar, cho biết trong email gửi Reuters.

Bộ Ngoại giao Mỹ, đơn vị chịu trách nhiệm đàm phán lại thỏa thuận với Trung Quốc, cho biết họ vẫn đang trao đổi với Trung Quốc về thỏa thuận này. "Mỹ vẫn cam kết thúc đẩy và bảo vệ lợi ích của Mỹ trong khoa học và công nghệ", một phát ngôn viên của bộ cho biết.

Ông Liu Pengyu, người phát ngôn của đại sứ quán Trung Quốc tại Washington, cho biết khoa học và công nghệ là một "ngành kinh doanh mở".

"Chúng tôi hy vọng rằng một số quan chức ở Mỹ sẽ từ bỏ tư duy Chiến tranh Lạnh", ông Liu cho hay.

Dữ liệu do cơ quan cấp bằng sáng chế cung cấp cho ủy ban Hạ viện trong một lá thư ngày 14/8 không tiết lộ các dự án hoặc bằng sáng chế cụ thể. Không có dấu hiệu nào cho thấy khoản tài trợ là kết quả trực tiếp của thỏa thuận.

Từng được ca ngợi là động lực ổn định trong quan hệ Mỹ - Trung Quốc, thỏa thuận hợp tác này đã bị chỉ trích từ các nhà lập pháp lo ngại về sức mạnh quân sự ngày càng tăng của Bắc Kinh và cáo buộc đánh cắp tài sản trí tuệ của Mỹ.

Những người ủng hộ việc gia hạn thỏa thuận cho rằng việc chấm dứt thỏa thuận sẽ kìm hãm sự hợp tác về học thuật và thương mại, đồng thời ngăn cản Mỹ tìm hiểu về những tiến bộ kỹ thuật của Trung Quốc.

Lần gia hạn 6 tháng thứ hai cho thỏa thuận, hết hạn vào tháng 8/2023, đã kết thúc vào đầu tuần qua. Một lần gia hạn ngắn hạn khác có thể diễn ra trong những ngày tới vì cả hai bên đang tìm cách đàm phán lại các điều khoản của thỏa thuận.

Các bằng sáng chế do văn phòng cấp bằng sáng chế Mỹ xác định chỉ chiếm một phần nhỏ trong số các bằng sáng chế toàn cầu của Trung Quốc. Bằng sáng chế cấp quyền pháp lý độc quyền cho các nhà phát minh nhưng cũng công khai tiết lộ thông tin kỹ thuật về những phát minh đó.

Trong một thước đo về đổi mới toàn cầu, trong những năm gần đây, Trung Quốc đã vượt qua Mỹ để trở thành quốc gia nộp đơn xin cấp bằng sáng chế hàng đầu thế giới.