'Người trẻ khó mua nhà nếu không có hỗ trợ từ gia đình hoặc vay ưu đãi'

Cần xây thêm khoảng 500.000 căn nhà mỗi năm

Chia sẻ tại hội thảo "Đòn bẩy tài chính hiệu quả – Người trẻ sở hữu nhà" do báo Thanh tra tổ chức, ông Hà Quang Hưng, Phó cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) cho biết Việt Nam đang bước vào giai đoạn đô thị hóa nhanh và cơ cấu dân số trẻ chiếm tỷ trọng lớn, vấn đề nhà ở cho người trẻ trở thành một chủ đề có ý nghĩa kinh tế - xã hội đặc biệt quan trọng.

Nhà ở không chỉ là nhu cầu thiết yếu mà còn là nền tảng để người trẻ "an cư lạc nghiệp", ổn định cuộc sống và đóng góp hiệu quả cho sự phát triển của đất nước. Hiện nay, tốc độ tăng trưởng kinh tế khả quan và quá trình dịch chuyển dân số vào các đô thị đòi hỏi phải đáp ứng một lượng lớn nhu cầu nhà ở hàng năm.

Theo ông Hưng, với quy mô dân số hơn 101 triệu người và tỷ lệ đô thị hóa ước đạt 45%, Việt Nam cần xây thêm khoảng 500.000 đơn vị nhà ở mỗi năm tại các đô thị từ nay đến 2030. "Việc bảo đảm nguồn cung nhà ở đầy đủ và giá cả phù hợp cho thế hệ trẻ có ý nghĩa quyết định đối với mục tiêu phát triển bền vững, bao trùm", ông nhấn mạnh.

Việt Nam hiện có cơ cấu dân số vàng với lực lượng lao động trẻ dồi dào. Theo ước tính của Tổng cục Thống kê và Quỹ dân số Liên hợp quốc (UNFPA), nhóm dân số 18 - 35 tuổi hiện chiếm khoảng 30% – 32% tổng dân số Việt Nam, tương đương trên 30 triệu người. "Đây là lực lượng lao động trẻ năng động, có nhu cầu rất lớn về tạo lập nhà ở tại các khu đô thị và vùng công nghiệp trọng điểm. Tốc độ đô thị hóa và di cư lao động trẻ về thành phố góp phần làm tăng mạnh nhu cầu về chỗ ở ổn định cho nhóm này", ông Hưng chia sẻ.

Các khảo sát thị trường bất động sản gần đây cho thấy người trẻ (khoảng 22–40 tuổi) đang trở thành nhóm khách hàng chủ lực trên thị trường nhà ở, thay thế dần nhóm trung niên. Cụ thể, theo báo cáo của PropertyGuru (chủ quản trang batdongsan.com.vn), trong năm 2023, nhóm tuổi 26 – 42 chiếm tỷ trọng cao nhất trong lượng người tìm mua bất động sản. Tỷ lệ người tìm mua nhà ở độ tuổi 27 – 30 tăng từ 39% năm 2021 lên trên 42% năm 2023, trong khi tỷ lệ ở nhóm trên 42 tuổi giảm từ 22,3% xuống còn khoảng 15,3%. Điều này cho thấy xu hướng người trẻ ngày càng quan tâm đến việc sở hữu nhà sớm hơn trước đây.

Bên cạnh đó, nhóm thế hệ Z (22 – 26 tuổi) tuy còn rất trẻ cũng bắt đầu tham gia thị trường nhiều hơn. Từ mức 13% tổng lượng người tìm kiếm nhà năm 2021, tỷ lệ này đã tăng lên khoảng 19% năm 2022 và duy trì 18,7% năm 2023.

Một thống kê khác của batdongsan.com.vn khẳng định có khoảng 60% khách hàng dưới 30 tuổi được khảo sát bày tỏ nhu cầu mua nhà và tự tin vào khả năng tài chính để sở hữu ít nhất một bất động sản. Theo Phó cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản, những con số này phản ánh mong muốn "an cư" rất lớn của lớp trẻ Việt Nam hiện nay.

Tại các đô thị lớn như TP. HCM và Hà Nội – nơi tập trung đông đảo người lao động trẻ từ khắp cả nước – nhu cầu này càng rõ rệt. TP. HCM với hơn 10 triệu dân, trong đó 55% là dân số trẻ, ước tính có khoảng 30% nhóm này (tương đương 1,6 triệu người) có nhu cầu mua nhà ở. "Đây thực sự là một nguồn cầu khổng lồ đối với thị trường bất động sản. Rõ ràng, nhu cầu sở hữu nhà của người trẻ tại Việt Nam đang ở mức cao chưa từng có, cả về số lượng lẫn tỷ trọng trong cơ cấu người mua nhà", ông Hưng cho hay.

Thu nhập tăng nhưng người trẻ vẫn khó mua nhà

Những năm gần đây, thu nhập của người trẻ Việt Nam có nhiều cải thiện. Ông Hưng cho biết, theo Tổng cục Thống kê, GDP bình quân đầu người năm 2024 đạt khoảng 4.700 USD, tăng 10% so với năm trước. Nhóm lao động chính ở độ tuổi 22–35 đang hưởng lợi từ kinh tế số và các ngành công nghiệp mới, với thu nhập tăng nhanh hơn thế hệ trước. "Tại các đô thị lớn, nhiều người trẻ làm việc trong lĩnh vực công nghệ, tài chính có thu nhập hàng chục triệu đồng mỗi tháng, giúp họ tiến gần hơn tới khả năng mua nhà", ông nói.

Tuy vậy, thực tế cho thấy thu nhập vẫn chưa theo kịp đà tăng của giá bất động sản. Một căn hộ trung bình tại thành phố lớn hiện có giá 3–4 tỷ đồng, tương đương 20–25 năm thu nhập của người trẻ. Tỷ lệ giá nhà/thu nhập tại Việt Nam ở mức rất cao, gây khó khăn lớn cho người mua lần đầu.

Một thực tế đáng lưu ý là theo Tổng điều tra dân số 2019, khoảng 88% hộ gia đình Việt Nam sở hữu nhà ở riêng – thuộc nhóm tỷ lệ cao hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, phần lớn con số này là nhờ thế hệ trước đã có đất và tự xây nhà từ thời điểm giá bất động sản còn thấp. Ngày nay, người trẻ khi tách hộ hoặc di cư đến đô thị hầu như không còn cơ hội “mua đất tự xây” như trước, mà buộc phải tiếp cận nhà ở thương mại với mức giá vượt xa khả năng chi trả.

Điều này tạo nên một nghịch lý Việt Nam là quốc gia có tỷ lệ hộ có nhà ở cao, nhưng lớp trẻ độc lập lại gặp rất nhiều khó khăn trong việc sở hữu chỗ ở riêng. "Thực tế tại các đô thị cho thấy, phần lớn các cặp vợ chồng trẻ có tổng thu nhập khoảng 20–30 triệu đồng/tháng vẫn phải thuê nhà hoặc sống chung với gia đình, khó có khả năng tự mua nhà trước tuổi 30 nếu không nhận được sự hỗ trợ tài chính từ người thân hoặc các chính sách tín dụng ưu đãi", ông Hưng cho hay.

Mở rộng gói vay ưu đãi, kéo dài thời gian vay

Theo ông Hà Quang Hưng, người trẻ hiện đối mặt với nhiều rào cản lớn trong việc tiếp cận nhà ở. Trước hết là giá nhà quá cao so với thu nhập, trong khi nguồn cung lại hạn chế do thủ tục đầu tư chậm, vướng mắc về đất đai và doanh nghiệp thiếu vốn, dẫn đến xu hướng đầu cơ đẩy giá lên.

Bên cạnh đó, các mô hình thuê dài hạn hay thuê mua – vốn có thể là giải pháp phù hợp với người trẻ – vẫn chưa được phát triển. Về tài chính cá nhân, thu nhập và khả năng tích lũy còn thấp; phần lớn các cặp vợ chồng trẻ chỉ tiết kiệm được dưới 20% thu nhập hàng tháng.

Ngoài ra, việc tiếp cận tín dụng vẫn là rào cản đáng kể: lãi suất vay mua nhà còn cao, thời hạn vay ngắn khiến người trẻ khó mạnh dạn vay vốn để mua nhà.

Để tháo gỡ rào cản và hỗ trợ người trẻ sớm an cư, ông Hà Quang Hưng đề xuất một số giải pháp then chốt. Trước hết là tăng nguồn cung nhà ở, nhất là phân khúc vừa túi tiền thông qua việc đơn giản hóa thủ tục đầu tư, tháo gỡ vướng mắc về đất đai và đẩy nhanh tiến độ các dự án nhà ở xã hội theo Nghị quyết 201/2025/QH15.

Thứ hai, ông đề xuất phát triển mạnh mô hình thuê dài hạn, thuê mua, kèm theo việc thành lập Quỹ nhà ở quốc gia để tạo nguồn vốn xây dựng nhà ở giá rẻ cho thuê, không vì lợi nhuận.

Ngoài ra, cần cải thiện khả năng tiếp cận tín dụng bằng cách mở rộng gói vay ưu đãi 145.000 tỷ đồng, kéo dài thời hạn vay lên 15–20 năm, đồng thời thiết kế gói vay riêng cho người trẻ mua nhà lần đầu với lãi suất thấp.

Cuối cùng, ông Hưng nhấn mạnh việc hỗ trợ tài chính gián tiếp như điều chỉnh thuế thu nhập cá nhân và khuyến khích người lao động tích lũy qua các quỹ tiết kiệm nhà ở để tăng cơ hội sở hữu nhà.

Giải quyết vấn đề nhà ở cho người trẻ không chỉ giúp xã hội ổn định mà còn tạo nền tảng cho tăng trưởng bao trùm, hình thành tầng lớp trung lưu vững mạnh. Các chính sách đã được ban hành, vấn đề còn là đồng bộ triển khai đồng thời và hệ thống. Khi người trẻ "an cư", Việt Nam sẽ có được nguồn nhân lực dồi dào và động lực xã hội bền vững trong tương lai.