Nhật Bản: Nghịch lý kinh tế tăng trưởng nhưng lương không tăng
Linh Chi -
05/03/2018 16:21 (GMT+7)
(VNF) - Để khôi phục lại nền kinh tế Nhật Bản, lương tăng là yếu tố quan trọng. Tuy nhiên, các nhà kinh tế nước này chỉ mong đợi mức tăng lương 1% trong năm nay. Đây sẽ là mức tăng lớn nhất kể từ năm 1997, nhưng không đủ thúc đẩy tiêu dùng để duy trì tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ hơn.
Tại sao kinh tế Nhật Bản tăng trưởng nhưng lương không tăng?
Mức tăng lương ở Hoa Kỳ hiện là 2,9% một năm. Con số này ở Khu vực Liên minh Châu Âu là 1,6%. Đạt mức tăng trưởng như vậy đối với Nhật Bản dường như là "chuyện không tưởng" mặc dù kinh tế đã có dấu hiệu khởi sắc. Sau đây là một số lý do.
Tác động từ chương trình Abenomics
Dân số già của Nhật Bản đã "siết chặt" thị trường lao động. Tỷ lệ việc làm trên người tìm việc tương đương với tỷ lệ giữa những năm 1970 và tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 1993. Một thành công đáng chú ý của chương trình Abenomics của Thủ tướng Shinzo Abe đã khuyến khích nhiều phụ nữ làm việc. Trớ trêu thay, điều đó có thể làm giảm mức tăng lương tổng thể, vì lực lượng lao động đang tăng lên ngay cả khi dân số suy yếu. Hơn thế nữa, nhiều lao động nữ làm những công việc có thu nhập thấp hơn, cũng như người Nhật lớn tuổi đang dần trở lại lực lượng lao động.
Lượng người lao động không thường xuyên
Thị trường lao động Nhật Bản được chia thành những người lao động thường xuyên (chịu sự quản lý khắt khe hơn của luật lao động, mức lương và phúc lợi xã hội cao hơn) và những người lao động không thường xuyên (thường là người làm việc bán thời gian với mức lương thấp hơn và ít quyền lợi hơn). Kể từ sự bùng nổ của bong bóng kinh tế Nhật Bản vào những năm 1990, hàng ngũ những người lao động không thường xuyên đã tăng lên khoảng 35% lực lượng lao động. Và trong khi chi trả lương bán thời gian đã tăng lên nhanh hơn so với các loại công việc khác, sự thay đổi này vẫn chưa được áp dụng cho thu nhập của phần lớn người lao động.
Hợp đồng lao động trọn đời
Lịch sử cho thấy các công nhân Nhật Bản thường xuyên có xu hướng chỉ làm việc cho một công ty bởi vì các tập đoàn lớn cung cấp hợp đồng lao động trọn đời. Mặc dù hệ thống này đang sụp đổ, nhưng người Nhật vẫn ít có khả năng thay đổi việc làm trong suốt sự nghiệp của mình. Người nhật làm việc trung bình 12 năm tại một công ty, trong khi đó, con số này ở Hoa Kỳ chỉ là 4,2 năm.
Một sự không sẵn sàng để chuyển đổi công việc làm giảm đòn bẩy trong các cuộc đàm phán tiền lương. Và mặc dù hệ thống này có thể cung cấp việc tăng lương dựa theo thâm niên ở mức độ cá nhân, ảnh hưởng trên tổng thể vẫn làm giảm tiền lương.
Doanh nghiệp trữ tiền mặt chứ nhất quyết không chịu tăng lương
Lợi nhuận có thể đã tăng, nhưng các công ty Nhật Bản hiếm khi sử dụng số tiền đó để tăng lương. Thay vào đó, các tập đoàn đã tích trữ tiền mặt: thu nhập giữ lại đã tăng hơn một nửa trong 5 năm qua và phần lợi nhuận chảy vào túi người lao động, chiếm khoảng 43,9% trong quý 4 của năm 2017 - đã không mấy biến động trong nhiều năm qua.
Để chống lại điều này, chính phủ sẽ cắt giảm thuế cho các công ty nâng chi tiêu cho tiền lương và đầu tư trong khi tăng thuế cho các doanh nghiệp không làm như vậy. Tuy nhiên, các nhà kinh tế cho rằng tác động có thể rất hạn chế.
Mức ảnh hưởng của công đoàn lao động
Các công đoàn lao động đã không thể hoặc không muốn thúc đẩy tăng lương. Lịch sử cho thấy mức ảnh hưởng của những công đoàn này khá nhỏ bé. Đó là bởi vì các tổ chức chủ yếu được hình thành ở cấp độ công ty, chứ không phải ở cấp độ của một ngành công nghiệp, làm suy yếu khả năng thương lượng tập thể.
Tuy nhiên, trong vòng đàm phán lương mùa xuân tới, Công đoàn Nhật Bản, còn gọi là Rengo, cho hay họ đang tìm kiếm mức tăng 4,9% cho 6,9 triệu thành viên của mình.
Vấn đề năng suất
Nếu không tăng năng suất lao động, kinh tế Nhật Bản sẽ phải vật lộn để tăng trưởng khi dân số đang già đi. Và sự tăng trưởng hạn chế có nghĩa là khả năng tăng lương bị giới hạn.
Năng suất trong lĩnh vực dịch vụ, sử dụng gần 70% lượng người lao động, giảm hơn 10% từ năm 2003 đến năm 2016, theo Bloomberg Economics. Mặc dù các nhà sản xuất lớn có thể đầu tư nâng cao sản lượng cho mỗi người lao động nhưng rất nhiều công ty trong lĩnh vực dịch vụ vừa và nhỏ không thể tăng lương cho công nhân.
(VNF) - Năm 2025 chứng kiến chuỗi leo thang thuế quan dữ dội nhất trong quan hệ thương mại Mỹ – Trung. Từ khi Tổng thống Donald Trump trở lại Nhà Trắng, Washington liên tục tung ra các mức thuế mới kéo theo loạt biện pháp đáp trả mạnh mẽ từ Bắc Kinh. Các mốc thời gian dưới đây phác họa toàn bộ căng thẳng, từ những đợt thuế quan đầu tiên cho đến thỏa thuận đình chiến đạt được tại hội nghị APEC cuối tháng 10.
(VNF) - Ngân hàng trung ương Trung Quốc ngày 22/12 đã quyết định giữ nguyên lãi suất cho vay ưu đãi (LPR), bất chấp việc nền kinh tế lớn thứ hai thế giới tiếp tục ghi nhận các dữ liệu kinh tế yếu kém cùng sự suy thoái kéo dài trong lĩnh vực bất động sản.
(VNF) - Năm 2025 là năm đầy biến động với Nvidia. Bất chấp cạnh tranh khốc liệt và "mắc kẹt" trong thương chiến Mỹ - Trung, giá cổ phiếu của hãng vẫn tăng 32% từ đầu năm đến nay. Nvidia hiện là công ty giá trị nhất thế giới, vững vàng với vị thế "ông vua" ngành chip.
(VNF) - Trong những tháng cuối năm 2025, thương mại vàng giữa Nga và Trung Quốc ghi nhận bước nhảy vọt chưa từng có, ghi nhận 961 triệu USD sang Trung Quốc. Diễn biến này phản ánh áp lực tài chính ngày càng lớn đối với Moscow, và chiến lược tích lũy tài sản của Bắc Kinh trong bối cảnh trật tự tiền tệ toàn cầu ngày càng phân mảnh.
(VNF) - Năm 2025 chứng kiến nhiều biến động sâu rộng về địa chính trị, tài chính và kinh tế toàn cầu với hàng loạt sự kiện định hình lại cục diện quan hệ quốc tế và thị trường. Từ việc Mỹ thay đổi chính sách thương mại, căng thẳng khu vực leo thang, đến những dịch chuyển mạnh mẽ trên thị trường hàng hoá và công nghệ, tạo ra một năm đầy biến động và tái cấu trúc sâu rộng.
(VNF) - Tuần qua, tài chính quốc tế chứng kiến nhiều diễn biến đáng chú ý, từ các thương vụ đầu tư xuyên biên giới tại châu Á và Trung Đông, đến tác động từ căng thẳng Mỹ - Trung, phản ánh sự dịch chuyển của dòng vốn toàn cầu trong bối cảnh bất ổn gia tăng.
(VNF) - Tòa án Tối cao bang Delaware (Mỹ) đã ra phán quyết khôi phục gói thù lao mà tỷ phú Elon Musk nhận được từ Tesla vào năm 2018 trị giá 56 tỷ USD -- hiện được ước tính khoảng 139 tỷ USD dựa trên giá cổ phiếu Tesla tại thời điểm đóng cửa phiên giao dịch hôm 20/12. Nếu có hiệu lực, tỷ phú Elon Musk sẽ trở thành người đầu tiên có tài sản ròng vượt 700 tỷ USD.
(VNF) - Tại 1 đại lý du lịch ở Ấn Độ, lực lượng chức năng thu giữ nhiều tài sản giá trị, gồm: 13 tỷ đồng tiền mặt, 313kg bạc, 6kg vàng, tổng trị giá hơn 48 tỷ đồng.
(VNF) - Năm 2025 chứng kiến nhiều dự án công nghệ được kỳ vọng cao nhưng không đạt được kết quả như mong đợi. Từ robot hình người, trí tuệ nhân tạo đến xe điện và tiền điện tử, một số sản phẩm đã gặp khó khăn trong quá trình triển khai, trong khi những dự án khác chịu tác động từ chính trị, thị trường và phản ứng xã hội.
(VNF) - Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa ghi thêm một “chiến thắng” nữa khi hàng loạt tập đoàn dược phẩm hàng đầu chấp nhận hạ giá thuốc tại thị trường Mỹ, đổi lại các ưu đãi về thuế
(VNF) - Sau thời kỳ tăng trưởng nóng, cổ phiếu Pop Mart bất ngờ lao dốc. Nhà đầu tư đang quan ngại về triển vọng của Labubu - nhân vật từng đưa hãng đồ chơi Trung Quốc này trở thành hiện tượng toàn cầu.
(VNF) - Theo công bố mới nhất từ Cơ quan Thể thao Thái Lan, tổng giá trị kinh tế do SEA Games 33 tạo ra đến thời điểm hiện tại dự kiến đạt mốc 12 tỷ baht, tương đương hơn 380 triệu USD (hơn 10 nghìn tỷ Việt Nam đồng).
(VNF) - Trung Quốc vừa phát hiện mỏ vàng dưới đáy biển đầu tiên của nước này, cũng là mỏ vàng dưới biển lớn nhất châu Á, đánh dấu bước đột phá quan trọng trong chiến lược đẩy mạnh thăm dò khoáng sản trên toàn quốc.
(VNF) - Năm 2025 chứng kiến những biến động dồn dập trong chính sách thuế đối ứng của Mỹ, khi các quyết định được ban hành, điều chỉnh rồi tạm hoãn liên tiếp trong thời gian ngắn, tạo nên một chuỗi mốc chính sách dày đặc hiếm thấy.
(VNF) - Trong suốt 2 thập kỷ, Đức và Trung Quốc từng được xem là một “cặp đôi kinh tế hoàn hảo”, cùng hưởng lợi lớn từ làn sóng toàn cầu hóa thương mại. Đức cung cấp máy móc, thiết bị công nghiệp mà Trung Quốc cần để sản xuất hàng tiêu dùng cho phần còn lại của thế giới. Nhưng trật tự đó đang đảo chiều. Trung Quốc ngày nay dường như không còn cần Đức như trước, trong khi Berlin lại muốn chấm dứt mối quan hệ phụ thuộc này.
(VNF) - Các nhà khoa học Trung Quốc vừa công bố một con chip điện toán quang học có hiệu năng vượt trội hơn phần cứng trí tuệ nhân tạo (AI) hàng đầu của Nvidia hơn 100 lần về cả tốc độ xử lý lẫn hiệu quả năng lượng, đặc biệt trong các tác vụ AI tạo sinh như tổng hợp hình ảnh và sản xuất video.
(VNF) - Trung Quốc đã hạ lượng trái phiếu kho bạc Mỹ nắm giữ xuống mức thấp nhất kể từ năm 2008, trong khi tiếp tục gia tăng dự trữ vàng tháng thứ 13 liên tiếp.
(VNF) - Ngày 19/12, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản đã tăng lãi suất chuẩn lên mức cao nhất kể từ năm 1995, trong bối cảnh lạm phát cao và tăng trưởng kinh tế chậm.
(VNF) - Sau khi kế hoạch sử dụng tài sản Nga thất bại, các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) đã thống nhất cho Ukraine vay 90 tỷ euro (xấp xỉ 105 tỷ USD) từ ngân sách chung của khối.
(VNF) - TikTok được cho là đã ký các thỏa thuận ràng buộc để bán hơn 80% tài sản tại Mỹ cho một nhóm nhà đầu tư, nhằm tránh nguy cơ bị cấm hoạt động và chấm dứt tranh chấp kéo dài nhiều năm với chính phủ Mỹ.
(VNF) - Đằng sau danh xưng cổ phiếu có hiệu suất tốt nhất thế giới là một bài học đắt giá cho những nhà đầu tư chạy theo lợi nhuận “nóng” từ làn sóng AI.
(VNF) - Mỹ tiếp tục phê duyệt gói bán vũ khí kỷ lục cho Đài Loan trị giá 11,1 tỷ USD, bao gồm nhiều khí tài tấn công chủ lực. Động thái được xem là thách thức trực diện “lằn ranh đỏ” của Trung Quốc và có nguy cơ thổi bùng căng thẳng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
(VNF) - Tổng thống Mỹ Donald Trump tự hào tuyên bố khoản đầu tư kỷ lục 18 nghìn tỷ USD đang đổ vào nước Mỹ. “Chỉ trong vài tháng, nền kinh tế của chúng ta đã đi từ trạng thái tệ nhất lên tốt nhất”, ông Trump phát biểu.
(VNF) - Khi nhà phát triển bất động sản China Vanke bước vào cuộc họp mang tính sống còn với các chủ sở hữu trái phiếu vào ngày 18/12, giới đầu tư đang chuẩn bị tinh thần cho những biến động tiếp theo của lĩnh vực bất động sản Trung Quốc. Đáng chú ý, cho đến nay vẫn chưa có bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy nhà nước sẽ can thiệp bằng các gói cứu trợ.
(VNF) - Năm 2025 chứng kiến chuỗi leo thang thuế quan dữ dội nhất trong quan hệ thương mại Mỹ – Trung. Từ khi Tổng thống Donald Trump trở lại Nhà Trắng, Washington liên tục tung ra các mức thuế mới kéo theo loạt biện pháp đáp trả mạnh mẽ từ Bắc Kinh. Các mốc thời gian dưới đây phác họa toàn bộ căng thẳng, từ những đợt thuế quan đầu tiên cho đến thỏa thuận đình chiến đạt được tại hội nghị APEC cuối tháng 10.
(VNF) - Cầu Tứ Liên không chỉ là một công trình giao thông đơn thuần mà còn được xác định là mắt xích quan trọng trong quy hoạch mở rộng không gian đô thị Hà Nội về phía Bắc sông Hồng.