Tìm giải pháp ngăn chặn vi phạm bản quyền trực tuyến

Các hình thức vi phạm bản quyền phổ biến

Theo ông Lê Quang Tự Do, Phó Cục trưởng Cục Phát thanh truyền hình và Thông tin điện tử, trên môi trường internet hiện nay có hàng nghìn trang thông tin điện tử tổng hợp và mạng xã hội đang hoạt động, trong đó có các mạng xã hội xuyên biên giới như Facebook, YouTube. Các trang thông tin và mạng xã hội này hằng ngày truyền tải lượng thông tin báo chí, nội dung số, video clip khổng lồ tới hàng triệu người dùng internet.

Trong đó, có nhiều nội dung thông tin được lưu trữ, đăng tải trái phép, không thực hiện đúng quy định về trao đổi bản quyền với các chủ sở hữu bản quyền nội dung, gây thiệt hại tới quyền lợi và uy tín của các đơn vị chủ sở hữu nội dung.

Thời gian vừa qua, Cục Phát thanh truyền hình và Thông tin điện tử đã nhận được rất nhiều yêu cầu xử lý vi phạm bản quyền nội dung, đa số là các nội dung về giải trí như bóng đá, phim, game show, ca nhạc... Các hình thức, phương pháp vi phạm bản quyền rất tinh vi và biến đổi liên tục, luôn che giấu thông tin chi tiết và thực hiện xuyên biên giới từ nước ngoài cung cấp dịch vụ vào Việt Nam.

Thậm chí, nhiều trang web bị chặn nhiều lần nhưng vẫn tồn tại theo nhiều tên khác và rất khó chứng minh các web này có liên quan với nhau, tức là sự "phát sinh" các trang này nhanh hơn nhiều so với các giải pháp ngăn chặn.

Tương tự, ông Phạm Hoàng Hải, Giám đốc Trung tâm Bản quyền nội dung số Việt Nam cũng cho biết, các hành vi vi phạm bản quyền phổ biến hiện nay như livestream, phát trực tiếp trên các mạng xã hội hoặc website; copy nguyên trạng các nội dung đã phát hoặc cắt ghép, chỉnh sửa các video, sau đó đăng tải trái phép lên Internet.

Nội dung vi phạm được sử dụng ở nhiều nền tảng như các website, ứng dụng (app) OTT được cấp phép; các website đăng ký tên miền và đặt máy chủ ở nước ngoài; các app OTT lậu được chia sẻ trên Internet hoặc được cài đặt qua các thiết bị Android TV Box; các mạng xã hội phổ biến như Facebook, YouTube, TikTok, Gapo, TalkTV, Instagram, Twitch; các nhà cung cấp nội dung trên mạng di động...

Tính đến tháng 6/2022, Trung tâm Bản quyền nội dung số Việt Nam đã phối hợp cùng các cơ quan chức năng chặn truy cập của người dùng tại Việt Nam trên 500 website vi phạm bản quyền.

Theo báo cáo của Media Partners Asia, ngành công nghiệp video trực tuyến của Việt Nam được dự báo là sẽ tạo ra doanh thu 249 triệu USD năm 2022, trong đó doanh thu từ lượng thuê bao chiếm 15% và video theo yêu cầu (AVOD) chiếm 85%. Tình trạng vi phạm bản quyền video trực tuyến đang ngày càng phổ biến, số lượng người dùng trái phép tăng lên 15,5 triệu năm 2022, làm thất thoát 348 triệu USD, chiếm 18% doanh thu của toàn ngành video hợp pháp. 

Do đó, nếu không kiểm soát được tình hình, đến năm 2027, số người dùng vi phạm bản quyền có thể tăng tới 19,5 triệu, dẫn tới lượng doanh thu bị thất thoát ở mức 456 triệu USD.

Cũng theo báo cáo này, nếu kiểm soát tình trạng vi phạm bản quyền sẽ giúp gia tăng giá trị nhờ vào việc tăng lượng khách hàng hợp pháp và tăng doanh thu của lĩnh vực video trực tuyến cao cấp, có thể tăng gấp đôi giá trị đầu tư cho các nội dung video trực tuyến trong nước lên mức 150 triệu USD vào năm 2027 so với con số hiện tại ước tính là 75 triệu USD. Các biện pháp gia tăng kiểm soát tình trạng vi phạm bản quyền sẽ làm cho khoảng 60% hoặc nhiều hơn số thuê bao trái phép phải chuyển đổi sang các dịch vụ SVOD chi phí thấp và phổ biến ở Việt Nam.

Báo cáo cũng chỉ ra rằng, đẩy mạnh nỗ lực chống vi phạm bản quyền các nội dung video trực tuyến sẽ giúp tăng 3 lần doanh thu video trực tuyến với cấp số nhân đáng kể trong quá trình này. Kiểm soát được tình trạng vi phạm bản quyền sẽ tạo thêm 4.870 việc làm mới cho thị trường lao động nhờ sản lượng lao động trong lĩnh vực video tăng lên 351 triệu USD vào năm 2027, một mức tăng đáng kể so với con số 134 triệu USD hiện nay.

Giải pháp ngăn chặn vi phạm bản quyền trực tuyến

Chia sẻ về giải pháp ngăn chặn vi phạm bản quyền trực tuyến, bà Celine Boyer, Trưởng Phòng An ninh mạng của Tập đoàn Canal+ cho biết tại Pháp, tất cả các trang web lậu có thể truy cập được từ Pháp, bất kể nguồn phát là ở Pháp hay ở các nước khác đều bị chặn. Việc cho phép chặn các trang web từ nước ngoài có lượng truy cập lớn có thể đem lại những tác động to lớn tới tình trạng vi phạm bản quyền (lượng truy cập có thể được đo bởi những công cụ như Similarweb...)

Một điểm quan trọng khác mà bà Celine Boyer chỉ ra là cần phải rút ngắn thời gian tiến hành chặn thông qua việc Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch có thể thiết lập một công cụ để kết nối giữa đơn vị phát sóng/chủ sở hữu quyền, vừa để thu thập các trang web cần phải chặn cùng với các bằng chứng, vừa kết nối với các ISP để việc chặn truy cập có thể được thực thi một cách gần như tự động bởi các ISP.

Ngoài ra, việc chặn các máy chủ phát lậu cũng vô cùng quan trọng, vì vậy cần phải chặn các địa chỉ IP bởi các máy chủ không có DNS.

Song song với những giải pháp trên, cần phải tăng cường nhận thức của cộng đồng, đồng thời cần nêu rõ rằng trang web họ đang cố truy cập là trang web lậu và hướng họ tới những dịch vụ hợp pháp.

Ông Nguyễn Ngọc Hân, Tổng giám đốc Thủ đô Multimedia cũng đã đưa ra giải pháp công nghệ để chủ động ngăn chặn vi phạm bản quyền trực tuyến hiệu quả. Đó là sử dụng Sigma DRM để khóa mã các nội dung có bản quyền khi phân phối trên môi trường Internet kết hợp với Finger Print, để loại bỏ ngay lập tức các luồng phát lậu trực tiếp. 

Theo ông Lê Quang Tự Do, để xử lý được tình trạng này sẽ phải mất nhiều công sức và thời gian, vì các đối tượng có nhiều biện pháp lách luật, thậm chí qua mặt cả AI để người kiểm soát không phát hiện được.

"Hiện nay, Bộ TT&TT đang làm việc khá chặt chẽ với Hiệp hội Điện ảnh Hoa Kỳ, Truyền hình Việt Nam và các nhà cung cấp nội dung số. Mới đây, nhóm bảo vệ bản quyền báo chí trên không gian mạng cũng đã được thành lập nhưng tất cả mới chỉ là khởi đầu hợp tác. Chúng tôi mong muốn sâu xa hơn là phải đưa ra được giải pháp hiệu quả cụ thể, đó là việc vi phạm bản quyền phải được hạn chế tối đa", ông Lê Quang Tự Do cho biết.