Tại quận Thủ Đức, về quản lý quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, Thủ Đức lập và trình UBND thành phố duyệt kế hoạch sử dụng đất hàng năm chậm tiến độ theo quy định, dẫn đến kết luận thanh tra số 1661 ngày 5/4/2017 của Bộ Tài nguyên Môi trường kết luận trách nhiệm của UBND thành phố chậm về công tác lập, trình và phê duyệt kế hoạch sử dụng đất năm 2016.
Sau khi có kết luận thanh tra của bộ, năm 2018, Thủ Đức cơ bản đảm bảo tiến độ nhưng đến năm 2019 lại tiếp tục không đảm bảo tiến độ.
UBND quận Thủ Đức đã không thực hiện đúng nguyên tắc thống kê, kiểm kê; chưa thực hiện hết trách nhiệm trong việc thực hiện biểu kiểm kê diện tích đất đã chuyển mục đích sử dụng đất khác với hồ sơ địa chính.
Năm 2016, 2017 còn trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp sang đất phi nông nghiệp (đất ở) nhưng không đăng ký nhu cầu xin chuyển mục đích sử dụng đất là không đúng quy định.
Về tách thửa đất, quận Thủ Đức chưa đảm bảo pháp lý hình thành đường giao thông. Vẫn còn trường hợp không có quyết định thu hồi đất để làm đường giao thông; thu hồi đất để làm đường có diện tích ít hơn so với giấy cam kết hiến đất của người dân. Việc giải quyết hồ sơ tách thửa còn trường hợp không phù hợp quy hoạch đô thị (25 trường hợp); không thực hiện việc xin ý kiến thỏa thuận về quy hoạch kiến trúc đô thị của Sở Quy hoạch Kiến trúc trước khi cho phép tách thửa.
Thanh tra cũng chỉ ra thiếu sót, vi phạm của quận Thủ Đức về quản lý nhà đất thuộc sở hữu Nhà nước và cho thuê đất thuộc quỹ đất công ích, về công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm về đất đai; xử lý, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phản ánh, kiến nghị liên quan lĩnh vực đất đai…
Về công tác quy hoạch xây dựng, UBND quận Thủ Đức chưa chủ động phân loại 20/32 đồ án quy hoạch phân khu cần tiếp tục điều chỉnh theo hướng dẫn của Sở Quy hoạch Kiến trúc tại công văn 5692 ngày 26/11/2018; chưa chủ động xây dựng quy chế quản lý quy hoạch, kiến trúc đô thị riêng hoặc quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 để làm cơ sở cấp phép xây dựng trên địa bàn dẫn đến việc các cơ quan có thẩm quyền kết luận có thiếu sót.
Về công tác cấp giấy phép xây dựng, UBND quận chưa thực hiện xong các kiến nghị tại kết luận thanh tra 170 ngày 24/4/2019 của thanh tra Bộ Xây dựng về những thiếu sót trong trình tự, thủ tục cấp phép xây dựng.
Về quản lý sau cấp phép, còn một số trường hợp chưa tháo dỡ công trình vi phạm xây dựng; không lập biên bản vi phạm hành chính, không đảm bảo thời gian và trình tự, thủ tục theo quy định.
Từ năm 2016 đến năm 2017 số trường hợp xây dựng không phép có giảm. Tuy nhiên số vụ việc xây dựng không phép năm 2018 bắt đầu tăng, đến 2019 lại tăng cao, chiếm hơn 50% tổng số vụ việc của 3 năm.
Tại huyện Củ Chi, Thanh tra TP. HCM xác định có hành vi vi phạm trong chuyển mục đích sử dụng đất đối với 151 trường hợp; trong đó còn 30 trường hợp nợ tiền sử dụng đất hơn 14 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, UBND huyện Củ Chi cũng vi phạm khi cho phép tách thửa đất nông nghiệp thành đất ở có hình thành đường giao thông và hạ tầng kỹ thuật, tách thửa đất ở không phù hợp quy hoạch, không đúng quy chuẩn, tự điều chỉnh phân bổ chỉ tiêu chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp sang đất ở từ xã này sang xã khác nhưng chưa thông qua HĐND huyện.
Trong giai đoạn 2016 - 2019, huyện Củ Chi có 643 trường hợp xây dựng không phép và 46 trường hợp xây dựng sai phép cần phải xử lý nhưng đến thời điểm thanh tra vẫn còn 21 trường hợp không phép và 7 trường hợp sai phép chưa được xử lý dứt điểm. Nhiều trường hợp sau khi hoàn thành thì chuyển mục đích sử dụng, thay đổi công năng thành nhà xưởng, kho hàng hoặc nhà trọ cho thuê. Việc tự ý chuyển mục đích sử dụng đất trái phép chưa được chính quyền địa phương ngăn chặn kịp thời, để người dân tự ý phân lô bán nền trên đất nông nghiệp.
Trước những vi phạm, thiếu sót nêu trên, Thanh tra TP. HCM kiến nghị UBND TP. HCM giao UBND quận Thủ Đức và huyện Củ Chi tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm các tổ chức, cá nhân vi phạm và khẩn trương chấn chỉnh, khắc phục. Các đơn vị liên quan như Sở Xây dựng, Tài nguyên và Môi trường và Quy hoạch-Kiến trúc hướng dẫn, giải quyết các kiến nghị của địa phương.
