Trạm thu phí BOT sai vị trí, dự kiến dùng vốn nhà nước thanh toán cho nhà đầu tư

Đó là hướng giải quyết với trạm thu phí BOT Bỉm Sơn, được Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) nêu tại báo cáo mới gửi đến Quốc hội.

Rà soát tổng thể vị trí đặt trạm thu phí, chính sách miễn, giảm giá dịch vụ sử dụng đường bộ là yêu cầu được Quốc hội đặt ra sau chất vấn, giám sát lĩnh vực giao thông.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, việc rà soát, xử lý các tồn tại, bất cập, vướng mắc về vị trí trạm BOT đã được Bộ GTVT thực hiện và báo cáo Thường trực Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tại nhiều báo cáo từ năm 2015 đến nay. Thủ tướng Chính phủ và Thường trực Chính phủ đã tổ chức nhiều cuộc họp để xem xét một cách cẩn trọng và có nhiều chỉ đạo cụ thể và kịp thời.

Thời gian qua, Bộ GTVT đã nỗ lực phối hợp với các bộ, ngành tổ chức đánh giá, đưa ra các giải pháp nhằm khắc phục bất cập tại các trạm BOT trên các tuyến quốc lộ. Đến nay, 15/19 trạm đã được khắc phục, tình hình an ninh trật tự, an toàn giao thông đến nay đã ổn định. Đối với 4/19 trạm bất cập còn lại, do tính chất đặc thù nên việc triển khai các giải pháp xử lý gặp nhiều vướng mắc.

Vướng mắc đầu tiên được bộ trưởng nêu là ở trạm Bỉm Sơn (thu phí hoàn vốn cho tuyến tránh phía Tây thành phố Thanh Hóa đoạn Km0 - Km6). Do trạm nằm ngoài phạm vi dự án, nếu tiếp tục thu phí để hoàn vốn cho tuyến tránh phía Tây thành phố Thanh Hóa sẽ phát sinh nguy cơ mất an ninh trật tự, an toàn giao thông. Thực hiện kết luận của Chính phủ tại Tổng cục Đường bộ Việt Nam đã phối hợp với các cơ quan chức năng của tỉnh Thanh Hóa và Nhà đầu tư nghiên cứu phương án di dời trạm Bỉm Sơn về tuyến tránh phía Tây để hoàn vốn.

Tuy nhiên, do hiện tại có 3 tuyến song hành (gồm Quốc lộ 1 qua thành phố Thanh Hóa, tuyến tránh phía Đông và tuyến tránh phía Tây), đồng thời trên tuyến có nhiều vị trí giao cắt nên các xe có thể tránh trạm, nên việc đặt trạm thu phí trên tuyến tránh phía Tây không thể bảo đảm hoàn vốn cho dự án.

Do vậy, dự kiến sẽ báo cáo cấp có thẩm quyền bố trí vốn nhà nước để thanh toán cho nhà đầu tư, bộ trưởng báo cáo Quốc hội.

Khó khăn quá sẽ xoá trạm

Về trạm thu phí trên Quốc lộ 3 (thu phí hoàn vốn cho dự án BOT xây dựng đường Thái Nguyên - Chợ Mới và cải tạo nâng cấp Quốc lộ 3 đoạn Km75 - Km100, Bộ GTVT đã làm việc với Tỉnh ủy, UBND tỉnh Thái Nguyên để thống nhất về phương án giảm giá.

Đến nay, phương án giảm giá đã được thống nhất, các cơ quan chức năng của Bộ GTVT và tỉnh Thái Nguyên đã tổ chức tuyên truyền rộng rãi dưới nhiều hình thức đến các tầng lớp nhân dân. Tuy nhiên, theo ý kiến của UBND tỉnh Thái Nguyên, còn một bộ phận nhân dân chưa đồng tình, thường xuyên tụ tập phản đối tại trạm thu phí, ban tiếp công dân của tỉnh, yêu cầu dỡ bỏ trạm thu phí và được đối thoại với cấp có thẩm quyền.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ GTVT đã làm việc với Ủy ban nhân dân tỉnh Thái Nguyên để thống nhất phương án bảo đảm an ninh trật tự, an toàn giao thông trước khi cho phép nhà đầu tư tổ chức thu phí tại trạm Quốc lộ 3 theo phương án miễn, giảm giá đã thống nhất.

Tuy nhiên, theo ý kiến của UBND tỉnh Thái Nguyên sẽ có thể phát sinh các tình huống phức tạp về an ninh trật tự, an toàn giao thông khi triển khai thu phí; Bộ GTVT và UBND tỉnh Thái Nguyên sẽ chỉ đạo các cơ quan liên quan có giải pháp để hạn chế tối đa phát sinh các tình huống phức tạp.

Trường hợp quá khó khăn, Bộ GTVT sẽ dừng thu phí và báo cáo Thủ tướng Chính phủ bố trí nguồn vốn nhà nước thanh toán cho nhà đầu tư và xóa trạm trên Quốc lộ 3, Bộ trưởng nêu hướng giải quyết.

Vẫn phải bố trí vốn ngân sách

Với trạm thu phí T2 (hoàn vốn cho dự án BOT cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 91 và Quốc lộ 91B), Bộ GTVT đã làm việc với UBND TP. Cần Thơ và tỉnh An Giang để xem xét các phương án xử lý vướng mắc. Trên cơ sở đánh giá tình hình an ninh, trật tự, Bộ GTVT thống nhất với kiến nghị của các địa phương lựa chọn phương án không tiếp tục thu phí tại trạm T2, báo cáo cấp có thẩm quyền bố trí vốn ngân sách nhà nước hỗ trợ cho phần đầu tư Quốc lộ 91B, giao UBND TP. Cần Thơ tiếp nhận, quản lý bảo trì đoạn tuyến Quốc lộ 91B đã đầu tư nêu trên.

Còn với trạm thu phí La Sơn - Túy Loan, Bộ Tài chính đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ và đề xuất phương án không sử dụng trạm thu phí La Sơn - Túy Loan để hoàn vốn, bổ sung vốn nhà nước để hỗ trợ nhằm bảo đảm hiệu quả tài chính. Quan điểm của Bộ GTVT, Bộ Tư pháp thì cơ chế thu phí trạm La Sơn - Túy Loan không chịu tác động của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công nên vẫn có thể xem xét tiếp tục cho thu phí.

Đánh giá chung, bộ trưởng lo ngại, do có những khó khăn, vướng mắc về giải pháp xử lý các trạm bất cập nêu trên nên đến nay các trạm vẫn chưa được thu phí, gây sụt giảm doanh thu tại các dự án. Trường hợp không được khắc phục sớm, sẽ phá vỡ phương án tài chính, phát sinh nợ xấu, ảnh hưởng đến chính sách điều hành tiền tệ của quốc gia cũng như môi trường thu hút đầu tư tư nhân, tạo áp lực về ngân sách nhà nước trong các giai đoạn tiếp theo.