Chưa từng có: Trung Quốc ‘ngập’ trong sữa vì ít trẻ sơ sinh

Trong khi đó, sản lượng sữa tại Trung Quốc - quốc gia sản xuất sữa lớn thứ ba thế giới, đã tăng vọt lên gần 42 triệu tấn vào năm ngoái, từ mức 30,39 triệu tấn vào năm 2017.

Giá sữa ở Trung Quốc đã giảm từ năm 2022 xuống dưới mức chi phí sản xuất trung bình khoảng 3,8 nhân dân tệ (0,5352 USD)/kg, khiến nhiều trang trại thua lỗ phải đóng cửa và các trang trại khác phải thu hẹp đàn gia súc bằng cách bán gia súc để lấy thịt. Điều này tạo ra thêm một thị trường cung vượt cầu khác.

Modern Dairy, một trong những nhà sản xuất sữa lớn của Trung Quốc, cho hay đàn bò sữa của công ty đã giảm một nửa trong 6 tháng đầu năm nay. Công ty cũng báo cáo mức lỗ ròng là 207 triệu nhân dân tệ (29,07 triệu USD) trong giai đoạn này.

"Các công ty chăn nuôi bò sữa đang thua lỗ khi bán sữa và bán thịt", ông Li Yifan, Giám đốc bộ phận sữa châu Á tại công ty dịch vụ tài chính hàng hóa StoneX, cho biết.

Nhập khẩu sữa của Trung Quốc, chủ yếu từ New Zealand, Hà Lan và Đức, trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 8 năm nay đã giảm 13% so với cùng kỳ năm ngoái xuống còn 1,75 triệu tấn. Mặt hàng sữa nhập khẩu hàng đầu là sữa bột cũng đã giảm 21% xuống còn 620.000 tấn, theo dữ liệu hải quan Trung Quốc.

Rabobank Research cho biết trong một lưu ý vào tháng trước rằng "khối lượng nhập khẩu sản phẩm từ sữa vào năm 2024 có khả năng giảm 12% so với năm trước và chu kỳ suy thoái kéo dài của ngành sữa có thể tiếp tục tác động đến khối lượng nhập khẩu vào năm 2025".

Ngành công nghiệp sữa của Trung Quốc phát triển mạnh mẽ sau lời kêu gọi của Bắc Kinh vào năm 2018 về việc xây dựng thêm nhiều trang trại và nâng cao sản lượng, một phần trong nỗ lực rộng lớn hơn nhằm tự cung tự cấp lương thực. Điều này đã thúc đẩy sự phát triển của các trang trại và hàng trăm nghìn con bò Holstein đã được nhập khẩu để chăn nuôi.

Nhưng ngoài nền kinh tế chậm lại, tỷ lệ sinh giảm cũng có nghĩa là ít trẻ sơ sinh cần sữa công thức hơn. Tỷ lệ sinh năm 2023 của Trung Quốc đã giảm xuống mức thấp kỷ lục là 6,39 trên 1.000 người, giảm so với mức 12,43 vào năm 2017, theo dữ liệu của chính phủ.

Thị trường sữa công thức dành cho trẻ sơ sinh của Trung Quốc đã giảm 8,6% về khối lượng và 10,7% về giá trị trong năm tài chính 2024 kết thúc vào tháng 6 và có thể tiếp tục giảm vào năm 2025, theo A2 Milk Company của New Zealand - công ty bán sữa bột trẻ em tại Trung Quốc.

Ngành công nghiệp sữa của Trung Quốc cũng đang phải vật lộn để thực hiện lời kêu gọi của Bắc Kinh vào năm 2018 về việc khuyến khích người tiêu dùng chuyển từ uống sữa sang "ăn sữa" để tăng lượng tiêu thụ sữa.

Sữa nước chiếm 80% lượng tiêu thụ sữa của Trung Quốc và những nỗ lực phát triển thị trường cho phô mai, kem và bơ, biến sữa thành những sản phẩm có giá trị cao hơn với thời hạn sử dụng dài hơn, điều này đã bị cản trở bởi người tiêu dùng thắt lưng buộc bụng.

Để quản lý sản lượng dư thừa, các nhà sản xuất Trung Quốc đang chế biến sữa thô thành sữa bột, tạo ra lượng thặng dư vào cuối tháng 6 lên tới hơn 300.000 tấn, gấp đôi mức của năm trước, theo Hiệp hội Sữa Trung Quốc.

Ông Li của StoneX cho biết Trung Quốc cũng đang cố gắng xuất khẩu sữa bột nguyên chất nhưng tiềm năng đó bị hạn chế bởi "vết đen" về vụ bê bối pha trộn sữa vào năm 2008 khiến ít nhất 6 trẻ em tử vong và hàng nghìn trẻ em phải nhập viện. Thậm chí nhiều người tiêu dùng Trung Quốc hiện nay vẫn ưu tiên lựa chọn các thương hiệu nước ngoài mặc dù chính phủ đã nỗ lực cải thiện quy định về thực phẩm và tăng cường lòng tin.

Trung Quốc đã xuất khẩu 55.100 tấn sản phẩm từ sữa trong nửa đầu năm 2024, tăng 8,9% so với cùng kỳ năm ngoái nhưng chỉ chiếm một phần nhỏ trong thặng dư.

Theo tính toán của StoneX, việc nông dân chăn nuôi bò sữa Trung Quốc phụ thuộc vào thức ăn chăn nuôi đắt tiền có nghĩa là chi phí sản xuất của họ cao gần gấp đôi so với New Zealand, quốc gia xuất khẩu sữa hàng đầu, nơi gia súc gặm cỏ trên đồng cỏ.

Tình trạng cung vượt cầu trong nước đã giúp Bắc Kinh dễ dàng hơn trong việc nhắm mục tiêu vào các loại pho mát, sữa và kem nhập khẩu từ Liên minh châu Âu trong tranh chấp thương mại với khối này, mặc dù đó là những sản phẩm ngách và biện pháp này sẽ không giúp giảm bớt tình trạng dư thừa.

Bà Tanya Bhatia, nhà phân tích nghiên cứu hàng tiêu dùng tại Economist Intelligence Unit, cho biết: "Mặc dù việc hạn chế nhập khẩu sữa từ EU có thể mang lại sự hỗ trợ ngắn hạn cho nông dân Trung Quốc, nhưng sẽ không giải quyết được các vấn đề sâu xa hơn như sản xuất quá mức và nhu cầu trì trệ".

Dù vậy, về lâu dài, các nhà cung cấp vẫn nhìn thấy cơ hội ở Trung Quốc.

Charlie McElhone, tổng giám đốc bộ phận sữa bền vững tại tổ chức Dairy Australia, cho biết công ty thấy tiềm năng tăng trưởng đáng kể ở Trung Quốc, nơi vẫn là thị trường lớn nhất của công ty.

"Chúng tôi vẫn thấy sản lượng phô mai sẽ tăng trong tương lai", ông nói.