Làm việc 4 ngày/tuần: Lối thoát cho khủng hoảng dân số Nhật Bản?

Nỗ lực đảo ngược cuộc khủng hoảng dân số

Nhật Bản đang phải đối mặt với khủng hoảng dân số nghiêm trọng, do đó, Tokyo, thành phố lớn nhất của Nhật Bản, đã cố gắng giải quyết vấn đề bằng một giải pháp mới: tuần làm việc 4 ngày.

Theo đề xuất, bắt đầu từ tháng 4/2025, thủ đô Tokyo dự kiến sẽ triển khai tuần làm việc 4 ngày cho nhân viên chính quyền.

"Các nhân viên chính phủ, ngoại trừ những người làm việc theo ca, có thể nghỉ tối đa 3 ngày mỗi tuần nhưng vẫn phải hoàn thành đủ 155 giờ làm việc mỗi tháng"', ông Sachi Ikegami, quan chức phụ trách nhân sự của chính quyền thủ đô Tokyo, cho biết.

Những nhân viên đang trong thời gian nuôi con nhỏ sẽ được làm việc theo giờ linh hoạt hơn, với thời gian làm việc mỗi ngày giảm 2 tiếng so với hiện nay.

Theo Thống đốc Tokyo Yuriko Koike, mục tiêu của kế hoạch này là giúp những nhân viên là cha mẹ cân bằng giữa việc chăm sóc con cái và công việc.

"Chúng tôi sẽ tiếp tục xem xét lại phong cách làm việc một cách linh hoạt để đảm bảo rằng phụ nữ không phải hy sinh sự nghiệp của mình do những sự kiện trong cuộc sống như sinh con hoặc nuôi con", bà Koike cho biết trong bài phát biểu tuần này tại phiên họp thường kỳ của Hội đồng đô thị Tokyo, tờ Japan Times đưa tin.

Bà nói thêm: “Bây giờ là lúc Tokyo cần chủ động bảo vệ và nâng cao đời sống, sinh kế và nền kinh tế của người dân trong thời điểm đầy thách thức này của đất nước”.

Các chính sách mới được đưa ra khi tỷ lệ sinh ở Nhật Bản đạt mức thấp kỷ lục vào đầu năm nay. Theo Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản, từ tháng 1 đến tháng 6, cả nước ghi nhận 350.074 ca sinh, giảm 5,7% so với cùng kỳ năm 2023.

Tỷ lệ sinh tổng thể của cả nước (biểu thị số con mà một phụ nữ có trong đời) là 1,2 vào năm 2023 và ở Tokyo, tỷ lệ sinh thậm chí còn thấp hơn ở mức 0,99. Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), để duy trì dân số ổn định nói chung, tỷ lệ sinh cần đạt 2,1.

Nhật Bản đã có những bước đi quyết liệt để đảo ngược tỷ lệ sinh thấp của mình. Bắt đầu từ những năm 90, chính phủ yêu cầu các công ty cung cấp chế độ nghỉ phép chăm sóc con nhỏ với nhiều quyền lợi, tăng trợ cấp cho dịch vụ trông trẻ và bắt đầu trả tiền mặt cho cha mẹ. Đầu năm nay, chính quyền Tokyo cũng đã ra mắt ứng dụng hẹn hò riêng để giúp những người độc thân tìm được bạn đời và kết hôn.

Tuy nhiên, theo dữ liệu của chính phủ, tỷ lệ sinh vẫn liên tục giảm trong tám năm qua.

Việc chuyển sang tuần làm việc 4 ngày có thể giúp giải quyết một số vấn đề cốt lõi liên quan đến văn hóa làm việc nặng nhọc của Nhật Bản, đặc biệt có thể gây áp lực lên phụ nữ đi làm.

Phụ nữ ở Nhật Bản tham gia nhiều hơn 5 lần vào công việc không được trả lương, chẳng hạn như chăm sóc trẻ em và chăm sóc người già, so với nam giới, theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế.

Cũng theo IMF, hơn một nửa số phụ nữ sinh ít con hơn mong muốn cho biết khối lượng công việc nhà tăng lên khi có thêm một đứa con và điều đó đã khiến họ khó khăn hơn khi quyết định có nên sinh thêm hay không.

Xu hướng của tương lai?

Trong một số trường hợp, việc chuyển sang tuần làm việc 4 ngày đã được chứng minh là cải thiện sự công bằng trong công việc nhà. Đàn ông cho biết họ dành nhiều thời gian hơn 22% cho việc chăm sóc trẻ em và nhiều thời gian hơn 23% cho công việc nhà trong một thử nghiệm tuần làm việc 4 ngày do tổ chức 4 Day Week Global tiến hành tại 6 quốc gia.

Ông Peter Miscovich, một lãnh đạo tại Công ty chuyên bất động sản JLL (Anh), cho biết sẽ cần một sự thay đổi lớn trong xã hội để tuần làm việc 4 ngày được áp dụng rộng rãi hơn, nhưng nhiều năm thử nghiệm đã chỉ ra rằng làm việc ít hơn một ngày mỗi tuần sẽ cải thiện năng suất và sức khỏe của nhân viên.

Chia sẻ với tạp chí Fortune, ông Miscovich nhận định:"Điểm tích cực từ chính sách này là ít căng thẳng hơn, ít kiệt sức hơn, nghỉ ngơi tốt hơn, ngủ ngon hơn, ít tốn kém hơn cho nhân viên, mức độ tập trung và chú ý cao hơn trong giờ làm việc và trong một số trường hợp, kết quả là cam kết lớn hơn với tổ chức".

Bà Julia Hobsbawm, người sáng lập công ty tư vấn nơi làm việc Workathon thì cho biết, trong khi các cuộc thử nghiệm tuần làm việc 4 ngày có thể là những thử nghiệm mang tính sáng tạo và ghi nhận một số kết quả tích cực nhưng "không có khuôn mẫu nào phù hợp với tất cả mọi người”.

“Trong thời đại ngày càng linh hoạt hơn trong các hoạt động làm việc, cả về mặt công nghệ và con người, bạn không thể nói rằng một khuôn mẫu có thể phù hợp với một ngành, ở một quốc gia, cho một mục đích", bà Hobsbawm nói với tạp chí Fortune.

Tokyo không phải là nơi duy nhất ở châu Á thực hiện nhiều chính sách thân thiện với gia đình hơn. Đầu năm nay, Singapore đã đưa ra các hướng dẫn mới yêu cầu tất cả các công ty phải xem xét yêu cầu của nhân viên về chế độ làm việc linh hoạt. Điều đó có thể bao gồm tuần làm việc 4 ngày hoặc giờ làm việc linh hoạt.