‘Vài tháng hỗn loạn sẽ làm tê liệt nước Pháp trong nhiều năm’

Nước Pháp tê liệt

Khi Thủ tướng Michel Barnier công bố kế hoạch giảm thâm hụt ngân sách vào tháng 10, hứa sẽ giảm thâm hụt công từ khoảng 6% GDP xuống còn 3% vào năm 2029, đây được coi là nỗ lực đưa nền kinh tế Pháp vào trạng thái bình ổn hơn.

Nhưng vào ngày 4/12, quốc hội Pháp đã bác bỏ đề xuất này bằng cách bỏ phiếu lật đổ chính phủ của ông Barnier, làm đảo lộn hy vọng tránh được cơn bão kinh tế.

Việc quốc hội Pháp đã bác bỏ một bản ngân sách chỉ là bước đầu tiên trong một quá trình kéo dài nhiều năm nhằm kiểm soát sự gia tăng gánh nặng nợ của quốc gia. Trớ trêu thay, các biện pháp đó đã được Ủy ban châu Âu bật đèn xanh vài ngày trước cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm tuần này.

Theo kế hoạch, nợ công của Pháp sẽ tăng từ 113% GDP trong năm nay lên hơn 116% vào năm 2028 và bắt đầu giảm dần sau đó, mặc dù tốc độ chậm.

Điều đó có điều kiện là thâm hụt ngân sách giảm xuống còn 5% GDP vào năm 2025, từ mức hơn 6% trong năm nay.

Những nhượng bộ của ông Barnier trong vài tuần qua để thuyết phục các nghị sĩ ủng hộ ngân sách của ông lên tới khoảng 10 tỷ euro (tức khoảng 0,4% GDP của Pháp).

Theo chính phủ Pháp, nếu không có biện pháp nào được thực hiện để kiểm soát tài chính công, thâm hụt sẽ đạt 7% GDP vào năm tới. Trong trường hợp đó, gánh nặng nợ sẽ tăng lên khoảng 125% GDP vào cuối thập kỷ này.

Những dự đoán đó dựa trên những giả định lạc quan của chính phủ về tăng trưởng, được dự báo ở mức 1,1% vào năm tới, trong khi ước tính của Ủy ban châu Âu là 0,8%.

Theo Reuters, nếu không có một kế hoạch nghiêm túc, gánh nặng nợ nần gia tăng không thể tránh khỏi trong thập kỷ tới sẽ gây ra một cuộc xung đột lớn với Brussels và các đối tác Liên minh châu Âu của Pháp. Và nó sẽ đòi hỏi một đợt thắt lưng buộc bụng khắc nghiệt hơn nhiều so với phiên bản nhẹ nhàng mà ông Barnier đề xuất.

Cuộc khủng hoảng chính trị đã đòi hỏi một cái giá đáng kể. Sự bất ổn có nghĩa là doanh nghiệp sẽ không muốn đầu tư. Mức độ tự tin của các công ty Pháp đã thấp hơn mức trung bình của khu vực đồng euro. Và người tiêu dùng dường như cũng không vội vàng tận dụng thời điểm lạm phát đang thấp hơn: họ đang tích trữ tiền với tốc độ chưa từng thấy kể từ cuối những năm 1970, với tỷ lệ tiết kiệm hiện ở mức 19%, nhà kinh tế trưởng của AXA Gilles Moëc đã lưu ý.

Khi hai động lực tăng trưởng kinh tế chính bị đình trệ, chính phủ Pháp sẽ chứng kiến ​​doanh thu thuế giảm do động lực thứ ba là xuất khẩu không bị đánh thuế.

Các nhà kinh tế cho rằng nhiệm vụ lập ra một ngân sách hợp lý và thân thiện với tăng trưởng, xét đến tình hình tài chính của Pháp, sẽ cực kỳ khó khăn ngay cả đối với một chính phủ mạnh mẽ được ủng hộ. Đối với Thủ tướng Pháp sắp tới, nó sẽ giống như một nhiệm vụ bất khả thi hơn.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho biết vào ngày 5/12 rằng ông sẽ bổ nhiệm một thủ tướng mới trong những ngày tới.

Macron nhấn mạnh rằng chậm nhất là trong 10 ngày tới, chính phủ mới sẽ trình Quốc hội dự luật ngân sách năm 2025, nhằm ngăn chặn nguy cơ tê liệt hoạt động quốc gia.

Đe dọa năng lượng châu Âu

Theo dịch vụ dữ liệu năng lượng energy-charts.info, Pháp là quốc gia xuất khẩu điện lớn nhất châu Âu, chiếm khoảng 60% lượng điện xuất khẩu ròng tính đến thời điểm hiện tại của năm 2024.

Lượng xuất khẩu điện kỷ lục của Pháp trong năm nay đã cung cấp cho các nước láng giềng nguồn cung cấp điện giá rẻ và sạch trong khi khu vực này vẫn đang phải chịu ảnh hưởng bởi chi phí năng lượng cao, tăng trưởng kinh tế yếu và tình hình chính trị bất ổn.

Nhưng sự biến động chính trị của Pháp hiện đang đặt ra câu hỏi liệu nước này có thể duy trì được mức sản lượng điện và xuất khẩu cao hay không.

EDF, nhà cung cấp điện lớn nhất của của Pháp, có liên quan chặt chẽ đến hệ thống chính trị của đất nước này vì công ty đã bị chính phủ tiếp quản vào năm 2022 sau khi gánh khoản nợ lên tới khoảng 10 tỷ USD>

EDF điều hành đội tàu điện hạt nhân của nước này, cung cấp khoảng 70% điện năng cho Pháp và do đó được coi là có tầm quan trọng đặc biệt đối với quốc gia.

Tuy nhiên, khoản nợ khổng lồ của công ty chỉ làm tăng thêm nghĩa vụ nợ ngày càng tăng của chính phủ, một yếu tố chính dẫn đến sự sụp đổ của chính phủ.

Là một tổ chức nhà nước, EDF có thể tiếp cận vốn với lãi suất ưu đãi và chỉ tháng trước, chính phủ đã có kế hoạch cấp các khoản vay không tính lãi cho EDF để trang trải chi phí xây dựng các lò phản ứng mới.

Tuy nhiên, ngành năng lượng cũng được coi là nguồn tiền tiềm năng của chính phủ và Thủ tướng sắp mãn nhiệm Michel Barnier đã phải từ bỏ các đề xuất về thuế mới đối với nguồn cung cấp điện chỉ vài ngày trước khi bị lật đổ.

Khoảng trống quyền lực hiện đang làm lu mờ triển vọng của toàn bộ ngành sản xuất và phân phối năng lượng, vì EDF vẫn cần các khoản đầu tư thường xuyên và đáng kể chỉ để duy trì đội tàu hạt nhân và lưới điện đang già cỗi của đất nước.

Theo LSEG, tính đến năm 2024, giá điện bán buôn của Pháp trung bình thấp hơn khoảng 25% so với giá của Đức và Hà Lan, và thấp hơn 45% so với giá của Ý.

Sự chênh lệch về chi phí đó đã thúc đẩy các nhà kinh doanh điện của Pháp xuất khẩu nguồn cung dư thừa để thu về lợi nhuận lớn.

Tuy nhiên, bất kỳ biện pháp cắt giảm bắt buộc nào đối với sản lượng điện của Pháp liên quan đến tranh chấp ngân sách đều có thể nhanh chóng hạn chế xuất khẩu điện.

Và không có quốc gia nào có khả năng thay thế nguồn cung cấp điện của Pháp với chi phí thấp như vậy.

Theo energy-charts.info, trong 11 tháng đầu năm 2024, Pháp đã xuất khẩu gần 84 terawatt giờ (TWh) điện sang các quốc gia láng giềng.

Con số xuất khẩu này cao hơn 85% so với cùng kỳ năm 2023 và là mức cao nhất trong cùng kỳ kể từ năm 2015.

Theo LSEG, đội tàu hạt nhân khổng lồ của nước này cũng là đội tàu lớn nhất châu Âu là động lực chính thúc đẩy hoạt động xuất khẩu này, với sản lượng điện hạt nhân tăng khoảng 12% từ mức năm 2023 lên mức cao nhất trong 3 năm vào năm 2024.

Sản lượng thủy điện tăng 31% lên mức cao nhất trong hơn một thập kỷ cũng đã giúp thúc đẩy sản xuất và xuất khẩu của Pháp.

Tuy nhiên, cả sản lượng điện hạt nhân và thủy điện đều đang tiến gần đến giới hạn trên của mức sản lượng lịch sử và do đó có nguy cơ giảm trong bất kỳ bế tắc chính trị kéo dài nào hoặc do cắt giảm tài trợ.