Xuân về nhớ thời chứng khoán còn xa lạ

Cách đây hơn 20 năm, tôi mơ có một thị trường chứng khoán, mơ có một Trung tâm lưu ký chứng khoán độc lập và có một Sở giao dịch chứng khoán như các nước chung quanh. Thế rồi chỉ trong một khoảng thời gian ngắn ngủi chưa đi hết một quãng đời công chức, chúng ta đã tạo lập được một ngành mới - một kênh huy động mới - một biểu tượng đặc trưng cho cơ chế thị trường góp phần thành công cho sự đổi mới đất nước.

Ngày 6/11/1993 là ngày có ý nghĩa đáng nhớ đối với tôi khi Ban nghiên cứu xây dựng và phát triển thị trường vốn (Ban NCXD và PTTT vốn) thuộc Ngân hàng Nhà nước (Quyết định số 207/QĐ-TCCB) được thành lập và tôi may mắn là một trong 10 người đầu tiên được về làm việc tại đấy. Vào thời gian đó có lẽ định hướng ban đầu trong Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ VI năm 1986 mới chỉ đề cập trong phát triển kinh tế Việt Nam là phát triển các thị trường trong đó có thị trường vốn mà thôi, chứ cái từ “chứng khoán” vẫn còn xa lạ đối với mọi người.

Ở thời điểm đó, đối với Việt Nam, khái niệm thị trường vốn - thị trường chứng khoán và các khái niệm thị trường tiền tệ, thị trường ngoại hối, thị trường mở...đan xen còn mới mẻ chưa được phân tách rõ ràng, các khái niệm vẫn còn nằm rải rác đâu đó trong các ngôn ngữ kinh tế học của lĩnh vực tài chính - ngân hàng.

Tôi vẫn còn nhớ, vào cái buổi đầu thời mới mở cửa, tài liệu nói về thị trường chứng khoán là của hiếm và xa xỉ với mọi người. Ngay bản thân tôi khi mới về làm việc với cái vốn ít ỏi về tài chính - ngân hàng cũng chỉ được lãnh đạo đưa cho một cuốn sách nói về thị trường tài chính Thái-lan bằng tiếng Anh để đọc và dịch dần ra tiếng Việt một cách ngô nghê.

Nhưng may mắn Ban NCXD và PTTT vốn đã nhận được sự chỉ đạo và ủng hộ thông suốt từ lãnh đạo cấp cao vì vậy quá trình tự đào tạo nâng cao kiến thức đã được triển khai tốt. Bên cạnh đó, Ban NCXD và PTTT vốn cũng đã chủ động tổ chức hội thảo, tuyên truyền ở các ngành, các cấp và mở các khóa đào tạo cho xã hội.

Khai giảng khóa học cơ bản về thị trường chứng khoán tại Văn phòng Ngân hàng Nhà nước TP Hồ Chí Minh năm 1998. (Ảnh: SRTC).

Xuyên xuốt quá trình này, Ban NCXD và PTTT cũng đã nhận được sự hỗ trợ của các chuyên gia, các tổ chức Quốc tế, các tập đoàn công ty nước ngoài quan tâm tới thị trường Việt Nam nên công tác xây dựng cơ sở pháp lý và mô hình thị trường chứng khoán gặp được nhiều thuận lợi. Cuối cùng sau bao nỗ lực xây dựng đề án trình lãnh đạo các cấp, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 361-TTg thành lập Ban chuẩn bị tổ chức thị trường chứng khoán năm 1995 và Nghị định số 75/CP thành lập Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) năm 1996, là cơ quan thuộc Chính phủ, thực hiện chức năng tổ chức và quản lý Nhà nước về chứng khoán và thị trường chứng khoán. Số người của Ban NCXD và PTTT vốn lúc này lên đến 27 người.

Để nhanh chóng xây dựng kiện toàn bộ máy làm việc đầu tiên của UBCKNN tôi được giao bằng mọi cách sớm nhất phải làm việc với Bộ Công an để có con dấu trong các hoạt động ban đầu. Đây là nhiệm vụ khó khăn bởi vào thời kỳ đó để từ hồ sơ thủ tục đến được cấp con dấu phải mất vài tháng nhưng có lẽ sự cấp thiết và tâm huyết với ngành mới này đã làm cho mọi ưu tiên được nhanh chóng giải quyết nên chỉ hai tuần sau con dấu của UBCKNN đã được cấp và sau đó nhân sự các cấp được chuyển từ các Bộ ngành về đảm bảo theo yêu cầu của Chính phủ.

Giai đoạn đầu tính tới 30/6/1997 UBCKNN đã có được 100 biên chế trong đó có 54 người từ Ngân hàng Nhà nước sang từ 1/4/1997 (bao gồm 27 người của Ban NCXD và PTTT vốn) theo quyết định 207 của Ngân hàng nhà nước. Đến nay UBCKNN có gần 400 biên chế; và 600 cán bộ nhân viên thuộc hai Sở giao dịch chứng khoán và Trung tâm Lưu ký chứng khoán. Hơn nghìn người tham gia quản lý vận hành thị trường này, cùng với hàng vạn người hành nghề trên thị trường chứng khoán và hàng triệu nhà đầu tư và tổ chức đã ngày đêm nỗ lực đem lại sự ổn định, phát triển và thành công cho thị trường chứng khoán Việt Nam.

Trong hơn 30 công tác trong đó 26 năm gắn bó với sự nghiệp chứng khoán (trong đó có hơn 20 năm là công chức của UBCKNN) tôi đã được rèn luyện cho ngày càng trưởng thành và vững vàng hơn trên mỗi vị trí công tác. Trải qua quá trình công tác, mặc dù tôi và các đồng nghiệp không ít tránh khỏi gặp nhiều cam go, trở ngại nhưng với sự kiên định đối với ngành chúng tôi đã vượt qua thử thách gian lao và đưa thị trường chứng khoán nói riêng và ngành chứng khoán nói chung ngày càng ổn định và phát triển hơn.

Quy luật của thiên nhiên và cuộc sống vẫn luôn trường tồn quanh ta, nếu hôm nay ươm mầm vun đắp sẽ cho quả ngọt mai sau và trong chu kỳ đó không tránh khỏi bão táp phong ba. Thị trường chứng khoán cũng vậy, thời kỳ đầu sau nhiều năm ươm mầm chứng khoán trong công cuộc đổi mới đất nước, chúng ta đã xây dựng được một thị trường có bề dày phát triển tương đối hoàn chỉnh có thể sánh vai với các thị trường chứng khoán khu vực và thế giới.

Trải qua hơn 20 năm xây dựng và phát triển ngành chứng khoán đã đạt được những thành tựu to lớn với sự đóng góp công sức của nhiều thế hệ, hôm nay đây có người đã ra đi và còn người ở lại, tuy nhiên mỗi thế hệ trẻ sẽ tiếp bước bồi đắp thêm vinh quang cho ngành chứng khoán. Sau hơn hai mười năm, một thế hệ mới lại bắt đầu với vòng quay tự nhiên như đã vốn có thế - bình yên và niềm tin hy vọng vào một tương lai tươi sáng.