Kết luận số 49-KL/TW của Bộ Chính trị đặt mục tiêu hoàn chỉnh mạng lưới đường sắt đô thị tại TP. HCM vào năm 2035, thành phố phải hoàn thành toàn bộ mạng lưới đường sắt đô thị còn lại (khoảng 200km) trong 12 năm tới.
Trước yêu cầu đó, MAUR đã đề xuất UBND thành phố thành lập Tổ công tác xây dựng đề án phát triển hệ thống đường sắt đô thị nhằm nghiên cứu áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù để nhanh chóng triển khai các dự án.
Theo quy hoạch, hệ thống đường sắt đô thị TP. HCM gồm: 8 tuyến đường sắt đô thị, 3 tuyến xe điện mặt đất hoặc đường sắt một ray với tổng chiều dài khoảng 220km, tổng vốn đầu tư ước tính hơn 25 tỷ USD.
Đến nay, thành phố mới triển khai được 2 tuyến. Tuyến metro số 1 (Bến Thành-Suối Tiên) thực hiện từ năm 2007, tổng khối lượng thực hiện đạt 95,32%, dự kiến hoàn thành cuối năm 2023.
Tuyến metro số 2 (Bến Thành-Tham Lương) đang giải phỏng mặt bằng và di dời hạ tầng kỹ thuật, dự kiến hoàn thành năm 2032.
Trong khi đó, tuyến metro số 5 giai đoạn 1 (Ngã Tư Bảy Hiền-cầu Sài Gòn) đang thực hiện các thủ tục xin chủ trương đầu tư; tuyến metro số 3a (Bến Thành-Tân Kiên) đang thực hiện các thủ tục xin chấp thuận đề xuất dự án.
Tuyến metro số 2 giai đoạn 2 (đoạn Bến Thành-Thủ Thiêm) và giai đoạn 3 (Bến xe An Sương-Tây Bắc Củ Chi) đang có đối tác quan tâm đầu tư. Các tuyến còn lại đang kêu gọi đầu tư.
Theo MAUR, mục tiêu hoàn chỉnh mạng lưới đường sắt đô thị tại TP. HCM vào năm 2035 theo Kết luận số 49-KL/TW là một thách thức lớn.
Trong 20 năm, thành phố mới làm được 20 km đường sắt đô thị, trong khi đó Bộ Chính trị yêu cầu 12 năm tới, thành phố phải hoàn thành 200 km còn lại. Yêu cầu này đặt ra cho TP. HCM phải có cách tiếp cận, cách làm hoàn toàn mới, khác biệt.
Có 5 lĩnh vực trọng yếu nhất cần được ưu tiên gấp rút nghiên cứu hoàn thiện cơ sở pháp lý, xây dựng lộ trình thực hiện. Đó là quy hoạch, thu hồi đất và giải phóng mặt bằng; nguồn lực tài chính; thủ tục đầu tư, phê duyệt và triển khai dự án; giải pháp về công nghệ, tổ chức thi công, cung cấp vật tư thiết bị; mô hình tổ chức, quản lý, nguồn nhân lực.
Để làm được các công việc trên, MAUR đề xuất UBND TPHCM thành lập Tổ công tác xây dựng đồ án phát triển hệ thống đường sắt đô thị TPHCM. Tổ công tác này dự kiến có 14 thành viên do Chủ tịch UBND TP. HCM Phan Văn Mãi làm tổ trưởng và Phó Chủ tịch UBND TP. HCM Bùi Xuân Cường làm tổ phó thường trực.
12 thành viên còn lại là lãnh đạo các sở, ban, ngành liên quan.
Cũng theo MAUR, Nghị quyết 98 của Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. HCM cho phép TP. HCM khai thác quỹ đất, không gian dọc tuyến metro theo mô hình TOD (phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng).
Mô hình này giúp TPHCM huy động tối đa nguồn lực từ đất đai, tạo nguồn ngân sách để phát triển xây dựng hệ thống metro.
