Câu chuyện trần nợ: Thời điểm đạt thỏa thuận ảnh hưởng thế nào đến kinh tế Mỹ?

Trong những ngày gần đây, mọi sự chú ý đều dồn về các cuộc đàm phán tại Nhà Trắng của các nhà lập pháp, liên quan tới việc nâng trần nợ công Mỹ, "cứu" quốc gia khỏi cảnh vỡ nợ.

Cho tới thời điểm hiện tại, vẫn chưa có tin hiệu rõ rệt nào về một thoả thuận nâng trần nợ được đưa ra, các cuộc đàm phán nhiều lần bị đình chỉ vì bất đồng quan điểm, trong khi "X-date" - ngày được định là thời điểm Kho bạc Mỹ hết tiền - đang ngày càng tới gần. Điều này có nghĩa là các nhà lập pháp sẽ chỉ còn chưa đầy 1 tuần nữa để giải quyết tình trạng bế tắc này.

Theo Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen, hiện vẫn có những phương án đặc biệt để kéo dài thời gian trước khi một thoả thuận chính thức ra đời. Nếu chính phủ không thể thanh toán hóa đơn đúng hạn trước ngày 1/6, Bộ Tài chính có thể tạm dừng các khoản thanh toán, chẳng hạn như cho nhân viên liên bang hoặc cựu chiến binh.

Trong trường hợp xấu nhất, việc không trả được nợ cho những người nắm giữ khoản nợ của chính phủ Mỹ, yếu tố then chốt của hệ thống tài chính toàn cầu, có thể gây ra suy thoái nghiêm trọng, khiến giá cổ phiếu lao dốc và chi phí đi vay tăng vọt. 

Tất nhiên, không ai mong đợi việc Mỹ vỡ nợ. Nhưng các nhà kinh tế đã đưa ra 3 viễn cảnh về việc tăng trần nợ, bao gồm cả viễn cảnh xấu nhất có thể xảy ra với nền kinh tế đất nước.

Viễn cảnh 1: Thoả thuận được đưa ra vào "phút chót"

Từ năm ngoái, nền kinh tế Mỹ đã chậm lại rõ rệt do lãi suất tăng, làm tăng nguy cơ suy thoái. Và nguy cơ này càng hiển hiện rõ ràng hơn bao giờ hết nếu các nhà lập pháp tiếp tục chần chừ cho tới tận X-date.

Joel Prakken, nhà kinh tế trưởng của Mỹ tại S&P Global Market Intelligence, cho biết sự không chắc chắn trong các cuộc đàm phán của các nhà lập pháp có thể khiến người tiêu dùng, nhà đầu tư và doanh nghiệp cắt giảm chi tiêu, làm tăng khả năng xảy ra suy thoái. Chuyên gia này nói thêm rằng dù người lao động không có khả năng bị mất việc làm, nhưng sự khó lường của triển vọng kinh tế có thể khiến họ ngừng mua hàng.

Ngoài ra, giá cổ phiếu có thể bắt đầu giảm khi ngày 1/6 đến gần. Ông Prakken cho biết vào năm 2011, khi nghị viện quyết định nâng trần nợ chỉ vài giờ trước thời hạn, cổ phiếu đã giảm và mất nhiều tháng để phục hồi. Sau đó, xếp hạng tín dụng của quốc gia đã bị hạ cấp.

“Ngay cả khi chúng ta đạt được thỏa thuận trước khi cạn kiệt nguồn lực thì vẫn có thể có tác động kìm hãm tăng trưởng kinh tế", ông Prakken nói.

S&P Global Market Intelligence đã dự đoán vào tháng 3 rằng bất ổn tài chính tương tự như năm 2011 có thể làm chậm tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Mỹ xuống 0,1% trong quý IV năm nay so với một năm trước đó, trong khi nếu nghị viện đưa ra được một thoả thuận sớm thì nền kinh tế có thể tăng trưởng 0,6% trong quý IV.

Viễn cảnh 2: Thoả thuận sau thời hạn

Nếu các cuộc đàm phán kéo dài tới qua ngày 1/6, các nhà kinh tế dự đoán sẽ có phản ứng gay gắt hơn từ thị trường tài chính, vì khả năng vỡ nợ đã trở nên thực tế hơn.

Gregory Daco, nhà kinh tế trưởng tại công ty kiểm toán Ernst & Young (EY) cho biết những cú sốc từ việc không kịp tăng trần nợ trước thời hạn sẽ có xu hướng tăng khá nhanh.

Theo chuyên gia này, nếu tới thời điểm X-date mà chưa có thoả thuận, Kho bạc Mỹ sẽ tiếp tục các biện pháp đặc biệt, có thể khiến tài khoản hưu trí và đầu tư của người tiêu dùng đột ngột giảm xuống, dẫn tới việc các đối tượng này cắt giảm mạnh chi tiêu. Các doanh nghiệp có thể tạm dừng các kế hoạch tuyển dụng và đầu tư.

Mặc dù X-date 1/6 chỉ là một ngày tượng trưng, và thực tế việc Kho bạc cạn tiền có thể xảy ra muộn hơn từ vài ngày tới vài tuần so với ước tính, nhưng nhìn chung dự đoán về dòng tiền trong tháng 6 có thể thấy rõ sự "bấp bênh" với việc dự trữ tiền mặt. Bởi lẽ, theo dữ liệu từ Trung tâm Chính sách Lưỡng đảng, dự kiến ​​Bộ Tài chính sẽ chi 622,5 tỷ USD vào tháng 6 trong khi thu về 495 tỷ USD tiền thuế. 

Theo kịch bản này, GDP Mỹ được dự đoán sẽ giảm 2% trong quý III và giảm sâu hơn nữa trong quý IV. Những người sử dụng lao động sẽ sa thải 250.000 việc làm trong nửa cuối năm.

Điểm sáng duy nhất của viễn cảnh này là việc nó có thể khiến lạm phát giảm xuống như mong muốn của Cục Dự trữ Liên bang (Fed). Ngân hàng trung ương cũng có thể cắt giảm lãi suất để giúp bù đắp một số điểm yếu của nền kinh tế.

Viễn cảnh 3: Không có thoả thuận nào xảy ra

Trong trường hợp xấu nhất là các nhà lập pháp không thể đưa ra một quyết định chung và chính phủ không thể thanh toán các nghĩa vụ kinh tế trong thời gian dài, hậu quả từ một cuộc vỡ nợ lịch sử sẽ vô cùng khó lường.

Wendy Edelberg, nhà kinh tế tại Viện Brookings, cho biết: “Sẽ có sự hỗn loạn trong hệ thống tài chính toàn cầu vì trái phiếu kho bạc rất quan trọng".

Nhà kinh tế Daco của EY thì cho biết việc Mỹ vỡ nợ sẽ gây ra một cuộc suy thoái nghiêm trọng hơn cuộc suy thoái từ những năm 2007-2009.

Giá trị của trái phiếu kho bạc sẽ giảm khi các nhà đầu tư bán tháo và có thể giảm vĩnh viễn lượng nắm giữ của họ. Các khoản thanh toán bị bỏ lỡ sẽ làm gián đoạn dòng chảy toàn cầu trị giá hàng nghìn tỷ USD. Các quỹ đầu tư, công ty và ngân hàng đều nắm giữ trái phiếu kho bạc. Giá trị sụt giảm của chúng sẽ ảnh hưởng đến bảng cân đối kế toán. 

Lợi suất trái phiếu kho bạc ảnh hưởng đến lãi suất trên toàn nền kinh tế, vì vậy người tiêu dùng có thể thấy lãi suất tăng vọt đối với nợ thẻ tín dụng, thế chấp và cho vay mua ô tô.

Các nhà phân tích cũng cho biết nhiều nhà đầu tư sẽ tháo chạy khỏi các loại tài sản rủi ro. Một báo cáo của Nhà Trắng cho biết thị trường chứng khoán sẽ giảm mạnh 45% trong những tháng tiếp theo và tỷ lệ thất nghiệp sẽ tăng 5%. 

UBS cho biết tình trạng bế tắc kéo dài chỉ trong 1 tháng có thể khiến nền kinh tế suy giảm trong 4 quý liên tiếp.

Không giống như cuộc suy thoái do Covid-19 gây ra năm 2020, khi nền kinh tế mất hơn 20 triệu việc làm nhưng chính phủ đã bơm hàng nghìn tỷ USD kích thích, lần này, Washington sẽ không thể hỗ trợ người dân, theo báo cáo của Nhà Trắng.

Xem thêm >> Đàm phán trần nợ công gián đoạn, Phố Wall 'đứt' chuỗi ngày tăng điểm