Chủ tịch HSC tiết lộ loạt động thái gỡ rào cản nâng hạng TTCK, đón dòng vốn 10 tỷ USD

NĐT ngoại đánh giá cao TTCK Việt

"Mặc dù vẫn “bị” xem là một Thị trường Cận Biên (Frontier Market) bởi các tổ chức xếp hạng thị trường trên thế giới, qua những năm gần đây thị trường chứng khoán Việt Nam đã được đánh giá rất tích cực từ các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài và được các nhà đầu tư này so sánh ngang tầm với một số thị trường chứng khoán khác trong hạng mục Thị Trường Mới Nổi (Emerging Market)", ông Johan Nyvene, Chủ tịch HĐQT Công ty Chứng khoán TP. HCM (HSC), chia sẻ tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ phát triển thị trường chứng khoán (TTCK) năm 2024. 

Hội nghị lớn bậc nhất trong ngành chứng khoán Việt Nam này được chủ trì bởi Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính. Cùng dự Hội nghị có Phó Thủ tướng Lê Minh Khái; lãnh đạo nhiều bộ, ban, ngành, đại diện các cơ quan ngoại giao, tổ chức quốc tế, các ngân hàng, hiệp hội, doanh nghiệp niêm yết trên TTCK.

Chia sẻ thêm, ông Johan Nyvene cho biết thị trường chứng khoán Việt Nam đã hình thành và phát triển từng giai đoạn, cả về chất lẫn lượng qua gần một phần tư thế kỷ qua. Thị trường dần trưởng thành lên, vượt qua được nhiều thử thách từ cả các tình huống nội tại trong nước cũng như các biến động của các thị trường và các nền kinh tế khác trên thế giới. 

Chủ tịch HSC cho hay một số quỹ đầu tư nước ngoài thường chỉ chuyên đầu tư vào các thị trường mới nổi cũng đã bắt đầu tìm hiểu và đầu tư vào thị trường chứng khoán Việt Nam. Vị này nêu bật những điểm sáng của Việt Nam, thể hiện sự tăng trưởng kinh tế và môi trường chính trị xã hội ổn định, chỉ số tín nhiệm quốc gia của Việt Nam trong thời gian vừa qua được các tổ chức quốc tế đánh giá rất cao, các tổ chức tín dụng như S&P đã đánh giá Việt Nam hạng BB+, là triển vọng và ổn định.

Tổ chức Moody’s trong 2 năm vừa qua đã xếp Việt Nam là Ba2 - triển vọng và ổn định.  Hiện nay, thị trường chứng khoán Việt Nam có các sở giao dịch là thành viên của Liên đoàn các Sở Giao dịch chứng khoán thế giới (WFE). Khung pháp lý của thị trường chứng khoán Việt Nam cũng đã đạt những chuẩn mực pháp lý theo hướng các thị trường đã phát triển.

Theo ông Johan Nyvene, thị trường chứng khoán Việt Nam hiện đang chiếm tỷ trọng cao nhất trong các chỉ số thị trường cận biên, lên đến gần 30% trong chỉ số thị trường cận biên của MSCI và 38% trong chỉ số của FTSE Russell. Các thị trường khác trong hạng mục thị trường cận biên chỉ có tỷ trọng trên dưới 10%. 

"Về quy mô vốn hóa và thanh khoản, thị trường chứng khoán Việt Nam cũng đã tăng trưởng vượt qua nhiều thị trường khác trong khối thị trường mới nổi. Tổng vốn hóa của các doanh nghiệp niêm yết trên các sàn chứng khoán tại Việt Nam vào thời điểm gần đây nhất đã đạt gần 200 tỷ USD, lớn hơn nhiều thị trường châu Á khác như Philippines, Qatar, Kuwait hay châu Âu như Hy Lạp, Cộng hòa Czech, Hungary...  và có thể so sánh với quy mô vốn hóa của một số thị trường mới nổi như Thái Lan là 475 tỷ USD, Indonesia là khoảng 720 tỷ USD và Malaysia là khoảng 390 tỷ USD.

Về thanh khoản giao dịch, thị trường chứng khoán Việt Nam đã từng đạt thanh khoản trung bình giao động trên dưới 1 tỷ USD trong giai đoạn hai năm trước đây và gần đây nhất đạt gần 700 triệu USD, tương đương với Indonesia, Malaysia, và Singapore, tức chỉ đứng sau Thái Lan ở trong khối ASEAN", đại diện HSC thông tin. 

Hiện thị trường chứng khoán Việt Nam hiện vẫn đang được 2 tổ chức xếp hạng thị trường là MSCI (Morgan Stanley Capital International) và FTSE Russell (Financial Times Stock Exchange) xếp vào Nhóm 3 - Thị Trường Cận Biên (Frontier Markets). Riêng FTSE Russell đưa Việt Nam vào danh sách nhóm chờ nâng hạng lên Nhóm 2 - Thị Trường Mới Nổi (Emerging Markets). 

Tại kỳ đánh giá vào tháng 9/2023, FTSE Russell vẫn tiếp tục giữ Việt Nam trong danh sách theo dõi nâng hạng lên thị trường mới nổi thứ cấp. Mặc dù có nhận xét là tiến độ cải thiện những tiêu chí để nâng hạng còn chậm, FTSE Russell cũng đã ghi nhận việc khẳng định cam kết rất tích cực của các lãnh đạo cấp cao của các cơ quan quản lý thị trường vốn Việt Nam trong công tác nâng hạng thị trường. 

Một ví dụ cụ thể là qua một số cơ hội xúc tiến kêu gọi đầu tư và tiếp xúc với các nhà đầu tư nước ngoài, các nhà đầu tư đã phản hồi là họ nhận thấy các cơ quan quản lý thị trường của Việt Nam như Bộ Tài Chính và UBCKNN đã thể hiện nỗ lực của cơ quan chức năng trong việc tìm kiếm các giải pháp dài hạn và giải pháp trước mắt có thể triển khai để có thể giúp đưa thị trường chứng khoán Việt Nam lên một chuẩn mực cao hơn, nhất là với định hướng giúp thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng vào nhóm Thị Trường Mới Nổi. 

Tìm cách gỡ rào cản nâng hạng

Thị trường chứng khoán Việt Nam đã đạt được phần lớn các tiêu chí của MSCI và FTSE đề ra cho việc nâng hạng thị trường. Tuy nhiên gần đây nhất vào quý IV/2023, qua các cuộc tiếp xúc trực tiếp giữa các thành viên thị trường và UBCKNN với MSCI và FTSE, hai tổ chức xếp hạng này đã nêu ra một số tiêu chí cụ thể nhằm định hướng cho cơ quan chức năng và các thành viên thị trường chứng khoán Việt Nam nỗ lực đưa ra các giải pháp nhanh hơn.  Trong số các tiêu chí đó, có 3 điều kiện quan trọng mà thị trường chứng khoán Việt Nam còn cần đạt được:

Thứ nhất là mở rộng, không hạn chế tỷ lệ sở hữu của các nhà đầu tư nước ngoài vào các công ty Việt Nam. Hạn chế này được phản ánh vì một số các mã chứng khoán trong các ngành nghề như ngân hàng, bán lẻ, công nghệ... còn hạn chế tỷ lệ sở hữu nước ngoài nhưng lại được các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài quan tâm nhiều và hiện đã hết “room”.

Tuy nhiên, ngoài các ngành nghề đặc thù có yếu tố an ninh tài chính quốc gia hoặc an ninh công nghệ cao, khuôn khổ pháp lý của thị trường Việt Nam đã cho phép các công ty mở tỷ lệ sở hữu cho nhà đầu tư nước ngoài lên đến 100% đối với các doanh nghiệp không thuộc danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện. 

"Như vậy sự chủ động mở rộng tỷ lệ sở hữu nước ngoài đã nằm trong tay phần lớn các doanh nghiệp niêm yết. Việc các doanh nghiệp niêm yết có thể thực hiện thêm là chủ động rà soát ngành nghề và điều chỉnh lại đăng ký kinh doanh để đề xuất nới giới hạn sở hữu nước ngoài.  Việc thị trường chứng khoán Việt Nam chưa được nâng cấp lên thị trường mới nổi không phải do các yếu tố về quy mô và thanh khoản, mà chủ yếu do các yếu tố liên quan đến khả năng tiếp cận thị trường của nhà đầu tư nước ngoài", Chủ tịch HSC Johan Nyvene tiết lộ. 

Rào cản thứ hai là điều chỉnh hoặc gỡ bỏ yêu cầu ký quỹ trước giao dịch, nhất là đối với các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài. Hiện nay, theo quy định, các nhà đầu tư nước ngoài khi tham gia giao dịch chứng khoán tại Việt Nam phải thực hiện các quy định về ký quỹ trước giao dịch. Loại bỏ yêu cầu ký quỹ trước giao dịch sẽ làm tăng sức hấp dẫn đối với các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài, và đương nhiên sẽ giúp cho việc nâng hạng thị trường Việt Nam gần với hiện thực hơn. 

"Với việc loại bỏ yêu cầu ký quỹ, các định chế tài chính trung gian tại Việt Nam, bao gồm các ngân hàng lưu ký, thanh toán, và các công ty chứng khoán cần nhận thức được những yếu tố rủi ro từ việc nhà đầu tư nước ngoài có thể không có khả năng thanh toán hoặc chậm thanh toán mang tính kỹ thuật. Việc xác định rủi ro này cần được các công ty chứng khoán có nguồn lực tài chính vững mạnh và có nhiều kinh nghiệm với các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài, cùng với các ngân hàng lưu ký nước ngoài hợp tác và cùng nhau giải quyết", Chủ tịch HSC nhận định

Ông Johan Nyvene cho biết đối với tiêu chí này, trong thời gian gần đây, các công ty chứng khoán lớn trong đó có HSC, cùng với các ngân hàng lưu ký nước ngoài, đã khẩn trương hợp tác tìm hiểu và kiến nghị các cơ quan chức năng để đưa ra các phương pháp cụ thể nhằm hạn chế tối đa các yếu tố rủi ro trong việc gỡ bỏ yêu cầu ký quỹ trước giao dịch, nhằm tạo điều kiện đầu tư và thanh toán thuận tiện tối đa cho các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài. 

"Việc phối hợp chặt chẽ và thống nhất giữa các định chế tài chính trung gian trong việc quản lý, hỗ trợ và điều tiết các tài khoản lưu ký, tài khoản đầu tư của các nhà đầu tư nước ngoài, cùng với việc UBCKNN cùng với các cơ quan chức năng khác quy định hóa, pháp lý hóa các phương án quản lý rủi ro đi kèm với sự giám sát chặt chẽ, HSC tin tưởng là thị trường chúng ta sẽ sớm vượt qua được và tháo gỡ rào cản này đối với các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài", Chủ tịch HSC bày tỏ.  

Vấn đề thứ ba là phải cải thiện và tăng cường việc công bố thông tin bằng tiếng Anh, từ các cơ quan chức năng và các công ty niêm yết cũng như các thành viên thị trường. Theo đánh giá từ ông Johan Nyvene, việc công bố thông tin bằng tiếng Anh, bao gồm các quy định về thị trường, thông tin của các sở giao dịch, Trung tâm lưu ký, và thông tin về các doanh nghiệp, là rất cần thiết để tạo sự bình đẳng với nhà đầu tư nước ngoài.

Đây là nhóm công việc có thể triển khai sớm với điều kiện phải truyền thông tốt cho các doanh nghiệp niêm yết để họ hiểu lợi ích của việc công bố thông tin bằng tiếng Anh và chủ động cập nhật thông tin. Với quy định chặt chẽ hơn và sự giám sát từ UBCKN và các sở giao dịch, việc công bố thông tin bằng tiếng Anh đầy đủ hơn chắc chắn là một tiêu chí có tính khả thi cao, theo Chủ tịch HSC.

Ngoài các điều kiện chính được nêu ra như các điều kiện tiên quyết, các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài cũng như MSCI và FTSE cũng vạch ra một số các tiêu chí khác mà thị trường chứng khoán Việt Nam có thể cải thiện thêm để tiếp tục thăng tiến trở thành một thị trường cao cấp hơn trong mắt các nhà đầu tư, như về thanh khoản, tính minh bạch và chuẩn mực quản trị doanh nghiệp cũng như sự phát triển của hạ tầng và các dịch vụ tài chính đi kèm...

Mục tiêu nâng hạng từ thị trường chứng khoán Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi theo tiêu chuẩn của các tổ chức quốc tế là một trong 6 mục tiêu trong Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam giai đoạn 2021-2030. Theo nghiên cứu và ước tính từ Ngân Hàng Thế Giới, việc nâng cấp thành thị trường mới nổi có thể mang đến thêm 10 tỷ USD đầu tư gián tiếp mới cho Việt Nam.

"Với việc thị trường vốn được nâng hạng, các doanh nghiệp sẽ có nhiều cơ hội hơn để tiếp cận với dòng vốn đầu tư nước ngoài tiềm năng. TTCK Việt Nam sẽ tăng tính hấp dẫn đối với các nhà đầu tư và đón nhận dòng vốn lớn từ các quỹ đầu tư trên thế giới. Dòng vốn đầu tư nước ngoài thông qua các quỹ mở, các quỹ đầu tư chỉ số (ETF) tham chiếu theo các bộ chỉ số của MSCI và FTSE được kỳ vọng sẽ tìm đến TTCK Việt Nam với quy mô lớn", Chủ tịch HSC nhấn mạnh.