Chuyện hiếm gặp: Ngân hàng 'hãm' huy động vốn để tránh nguy cơ lỗ nặng

Hạ lãi suất, mở hết room: Tiền vẫn tắc

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) mới đây thông tin, đến ngày 30/6, dư nợ tín dụng nền kinh tế đạt trên 12,4 triệu tỷ đồng, tăng 4,73% so với cuối năm 2022.  Trong khi đó, cùng thời điểm này năm ngoái, tín dụng đã tăng 8-9% so với đầu năm, nhiều ngân hàng chạm trần hạn mức tăng trưởng.

Theo NHNN, mức tăng tín dụng từ đầu năm đến nay còn khiêm tốn so với định hướng tăng trưởng tín dụng năm 2023 khoảng 14-15% (có điều chỉnh phù hợp với diễn biến, tình hình thực tế). Tốc độ tăng trưởng tín dụng trong 6 tháng đầu năm chỉ đạt 1/3 kế hoạch.

Với mức tăng trưởng tín dụng 4,73%, ước tính hệ thống ngân hàng đã bơm ròng ra nền kinh tế khoảng 560 nghìn tỷ đồng trong nửa đầu năm nay.

Trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế 6 tháng đầu năm thấp hơn so với kịch bản đề ra, các nguồn vốn nền kinh tế gặp khó khăn, NHNN vừa có động thái giao thêm chỉ tiêu room tín dụng cho các ngân hàng để thúc đẩy tăng trưởng tín dụng.

Ngày 10/7, NHNN đã điều chỉnh chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng năm 2023 cho các tổ chức tín dụng với mức giao toàn hệ thống khoảng 14% thay vì mục tiêu định hướng từ đầu năm 2023 khoảng 14-15%.

Theo cơ quan quản lý tiền tệ, động thái này nhằm cung ứng thêm vốn tín dụng, đáp ứng kịp thời nhu cầu của nền kinh tế nhưng không chủ quan với rủi ro lạm phát. 

Trước đó, hồi tháng 2, NHNN đã giao room tín dụng cho các ngân hàng thương mại cả nước với mức tổng 11%.

Như vậy, NHNN đã phân bổ hết hạn mức tăng trưởng tín dụng cả năm. Ước tính, để đạt được mức tăng trưởng tín dụng 14% cho cả năm nay thì từ nay đến cuối năm, hệ thống ngân hàng sẽ phải bơm ròng ra nền kinh tế thêm hơn 1,1 triệu tỷ đồng.

Việc phân bổ hết hạn mức tăng trưởng tín dụng ngay từ giữa năm khá hiếm gặp. Bởi trong các năm gần đây, NHNN thường chia thành nhiều đợt nới "room" tín dụng, rơi vào đầu, giữa và cuối năm. Nhưng năm nay, NHNN phân bổ hết hạn mức tín dụng ngay từ giữa năm.

Với việc được nới room tín dụng, các ngân hàng có dư địa tăng tốc cho vay để kịp về đích năm và đẩy tín dụng toàn ngành khi kết thúc năm tiến gần hơn về mức 14%.

Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng, kinh tế phục hồi chậm, doanh nghiệp khó khăn, cầu tín dụng yếu, trong khi mặt bằng lãi suất vẫn ở mức cao khiến nhiều ngân hàng sẽ gặp khó khăn trong tăng trưởng tín dụng. Do đó, tăng trưởng tín dụng năm nay sẽ khó đạt được mục tiêu 14%.

Công ty Chứng khoán VNDirect dự báo tăng trưởng cho vay trong năm 2023 sẽ chậm lại, khoảng 12%, do thị trường bất động sản kém khả quan, tăng trưởng xuất khẩu giảm tốc và lãi suất cao.

Còn Công ty Chứng khoán Maybank đánh giá, dựa trên tốc độ tăng trưởng tín dụng trong nửa đầu năm 2023 cùng với dự đoán về xu hướng lãi suất cho vay (sẽ giảm đáng kể từ cuối quý III) và dự đoán về sự phục hồi kinh tế hình chữ U, tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống có thể đạt cao nhất khoảng 12% cho năm 2023.

Công ty Chứng khoán ACB (ACBS) cho rằng tình trạng "hết room" tín dụng như trong năm 2022 sẽ ít có khả năng xảy ra.

Ngân hàng không còn 'khát' room tín dụng?

Hiện chưa có thông tin chi tiết về room tín dụng mới được điều chỉnh của từng ngân hàng. Nhưng theo lãnh đạo NHNN, hạn mức tín dụng nhận được phụ thuộc vào chất lượng và cơ cấu tín dụng của từng ngân hàng.

Liên quan tới chỉ tiêu cụ thể của một số ngân hàng, một lãnh đạo cao cấp NHNN chia sẻ với báo chí, trong lần điều chỉnh chỉ tiêu tín dụng lần này, Vietcombank không điều chỉnh do ngân hàng này không đề nghị.

Trước thông tin room tín dụng được điều chỉnh lần này của VietinBank và BIDV lên đến 14%, vị lãnh đạo NHNN xác nhận là đúng.

Lãnh đạo một số ngân hàng thương mại cho hay, đã nhận được thêm room tín dụng. Nhưng khác với năm trước, cầu vốn tín dụng trong nửa năm nay tăng chậm nên nhiều nhà băng chưa sử dụng hết room nhận được đầu năm.

Một số ngân hàng mới chỉ tăng trưởng tín dụng hơn 1%. Thậm chí, có nhà băng tăng trưởng tín dụng âm trong 2 quý đầu năm.

Chẳng hạn, Vietinbank lần đầu tiên tăng trưởng tín dụng âm trong tháng 5/2023 và phải “hãm” huy động vốn. Tín dụng của Agribank cũng tăng trưởng âm trong 4 tháng đầu năm nay. Tại ACB, tín dụng tăng trưởng âm trong quý I/2023 và chỉ bắt đầu tăng từ tháng 4.

Nhiều ngân hàng đang rất lo lắng vì huy động vốn lãi cao nhưng không cho vay được mà vẫn phải trả lãi cho người gửi tiền. Nếu tình trạng này kéo dài thì các ngân hàng sẽ "lỗ nặng".

Đây cũng là nguyên nhân vì sao trong thời gian qua, các ngân hàng phải liên tục giảm lãi suất huy động vì các nhà băng đang chịu sức ép phải giảm thêm lãi suất cho vay để đẩy nhanh tăng trưởng tín dụng.

Khi giá vốn rẻ hơn, các doanh nghiệp sẽ tìm đến nguồn vốn ngân hàng nhiều hơn. Lãi suất hiện nay đã giảm nhưng vẫn còn cao so với giai đoạn trước lại đúng vào lúc kinh tế khó khăn nên đây là nguyên nhân khiến tín dụng tăng trưởng thấp.

Để dòng tiền không bị "tắc", lãi suất cho vay cần tiếp tục giảm để người dân và doanh nghiệp có thể hấp thụ dòng vốn.

Các chuyên gia cũng cho rằng, hiện doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là chi phí đầu vào và đầu ra. Chính sách tiền tệ có hỗ trợ lớn nhưng không phải là yếu tố then chốt. Do đó, bên cạnh chính sách tiền tệ cần tập trung nhiều hơn vào chính sách tài khoá.

PGS.TS Phạm Thế Anh, Trưởng Khoa Kinh tế học, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân nhận định, hiện sản xuất rất khó khăn, phản ánh sức hấp thụ của doanh nghiệp rất kém. Vì vậy, việc giảm lãi suất không phải là điểm quan trọng nhất để hỗ trợ phát triển tổng cầu.

ACBS cho biết, sản xuất và tiêu dùng là 2 lĩnh vực quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam. Nhưng hiện nay, cả hai lĩnh vực đều đối mặt với sự suy giảm hoạt động. Vì thế, người dân sẽ không có nhu cầu vay nợ để chi tiêu thêm và doanh nghiệp cũng không có ý định vay nợ để mở rộng hoạt động sản xuất.

Hiện các ngân hàng đang giảm lãi suất cho vay nhưng doanh nghiệp không mặn mà. Các chuyên gia cho rằng cần kích thích tổng cầu, trong đó, kích thích tiêu dùng nội địa để giúp đơn hàng của doanh nghiệp tăng trở lại thì doanh nghiệp mới có nhu cầu vay vốn để duy trì và mở rộng sản xuất.