'Cuộc đình công lịch sử' giáng xuống ngành ô tô Mỹ, tác động khôn lường lên nền kinh tế

Bắt đầu từ ngày 15/9 (giờ địa phương), do không đạt được thoả thuận lao động trước thời hạn, khoảng 13.000 người thuộc UAW đã bắt đầu đình công để biểu tình. 

Đây là lần đầu tiên cuộc đình công của UAW đồng thời bao trùm 3 nhà sản xuất ô tô lớn của Mỹ, gồm General Motors, Ford Motor và Strantis, do đó, truyền thông Mỹ mô tả đây là cuộc đình công "lịch sử" và "chưa từng có". 

Chủ tịch UAW Fein cho rằng nếu đàm phán không suôn sẻ, quy mô đình công có thể bị mở rộng hơn nữa. Ba hãng xe lớn có tổng cộng 146.000 thành viên UAW.

40% và 20%

Cuộc đình công bắt đầu tại các nhà máy của General Motors, Ford Motor Co. và Strattis (sản xuất Chrysler, Dodge, Jeep và các nhãn hiệu xe khác cho thị trường Bắc Mỹ) ở Wentzville, Missouri, Wayne, Michigan và Toledo, Ohio. 

Tờ USA Today mô tả rằng vào tối ngày 14/9, khu vực gần Nhà máy Ford Motor ở Wayne đã biến thành biển đỏ, các công nhân giương cao các khẩu hiệu như "UAW Strike" và "Save the American Dream".

Theo CNN, UAW yêu cầu 3 công ty ô tô lớn phải tăng lương cho người lao động thêm 40% trong 4 năm tới, đồng thời thúc đẩy chế độ làm việc 4 ngày một tuần, cơ chế tăng lương phù hợp với lạm phát và các phúc lợi hưu trí.

Yêu cầu tăng lương của công đoàn dựa trên thực tế là 3 "ông lớn" ô tô đã tăng lương điều hành lên 40% trong 4 năm qua, trong khi lương công nhân chỉ tăng khoảng 6%.

Đài NBC cho biết mức thu nhập của CEO General Motors gấp 362 lần nhân viên bình thường và của Ford là 281 lần. 

Theo ông Troy Dale, một thành viên của UAW, ông đã làm việc cho Ford hơn 7 năm và kiếm được mức lương mỗi giờ là 29,63 USD. 

Lopez, một người tham gia đình công 38 tuổi, đã làm công nhân tạm thời tại General Motors trong ba năm rưỡi, với mức lương mỗi giờ chỉ 17 USD và không có hy vọng trở thành nhân viên chính thức. Cô cho rằng có sự phân biệt đối xử rõ rệt đối với những người lao động tạm thời, chẳng hạn như trong thời kỳ dịch bệnh, những người lao động bình thường có thể ở nhà nhưng những người lao động tạm thời phải đến làm việc.

"kiểu sống này thật khủng khiếp", Lopez chia sẻ.

Hiện tại, ba hãng ô tô lớn đều bày tỏ sẵn sàng tăng lương thêm 20% nhưng bác bỏ yêu cầu “ngày làm việc 4 ngày”.

Uớc tính, loạt yêu cầu của UAW sẽ làm tăng đáng kể chi phí lao động trực tiếp từ mức 64 USD/giờ hiện tại lên hơn 150 USD/giờ. 

CNN dẫn lời Giám đốc điều hành General Motors Mary Barra cho biết yêu cầu của UAW tương đương hơn 100 tỷ USD chi phí, cao hơn gấp đôi tổng giá trị thị trường của công ty, nên yêu cầu của liên minh phải "thực tế". 

Giám đốc điều hành Ford Motor Jim Farley thì cho rằng rằng "UAW muốn đẩy chúng tôi vào tình trạng phá sản thay vì hỗ trợ công nhân của chúng tôi".

Theo các nhà phân tích trong ngành, ngành công nghiệp ô tô Mỹ đang phải đối mặt với những thay đổi về công nghệ, các công ty đang chịu áp lực cạnh tranh rất lớn và cần phải chi những khoản tiền khổng lồ để thúc đẩy điện khí hóa và chuyển đổi thông minh".

Tác động kinh tế khó lường

Mặc dù đây là lần đầu tiên UAW nhắm vào 3 công ty ô tô cùng lúc, nhưng những cuộc đình công được lên kế hoạch rất kỹ lưỡng.

Ví dụ, họ chọn một nhà máy của General Motors chủ yếu sản xuất xe bán tải cỡ trung và xe tải thông thường làm mục tiêu đình công, nhưng lại cố tình đình công tại dây chuyền sản xuất xe địa hình và xe bán tải cỡ lớn có lợi nhuận cao nhất của công ty. 

Tờ USA Today phân tích, mô hình đình công này không chỉ có thể làm gián đoạn chuỗi cung ứng của các hãng ô tô, khiến các hãng thiệt hại kinh tế mà không làm tê liệt hoạt động của công ty. Mặt khác, nếu các cuộc đàm phán tiếp theo không diễn ra suôn sẻ, UAW có thể kêu gọi công nhân ở các dây chuyền khác “đứng lên phản đối”.

Một số nhà kinh tế tin rằng cuộc đình công sẽ tác động không đáng kể đến kinh tế vĩ mô của Mỹ, bởi ở thời điểm hiện tại, mới chỉ có 1/3 công nhân UAW tham gia đình công. 

Tuy nhiên, CNN cho biết ước tính của Tập đoàn kinh tế Anderson ở Mỹ cho thấy cuộc đình công kéo dài 10 ngày của 146.000 công nhân ô tô có thể gây thiệt hại 5 tỷ USD. Hơn nữa, cuộc đình công có thể gây ra một số "hiệu ứng gợn sóng" đối với các nhà cung cấp phụ tùng ô tô. 

Ông Ian Shepherdson, nhà kinh tế trưởng tại Pantheon Macro Economics, cho biết nếu mọi thứ trở nên căng thẳng và biến thành một cuộc đình công toàn diện, huy động 146.000 thành viên công đoàn tại Ford, GM và Stellantis, điều đó có thể thay đổi mọi thứ.

Trong trường hợp đó, ông Shepherdson nhận thấy GDP có thể giảm 1,7% hàng quý vào thời điểm mà nhiều nhà kinh tế vẫn lo ngại Mỹ có thể rơi vào suy thoái trong những tháng tới. Trước đó, ngành sản xuất ô tô chiếm 2,9% GDP Mỹ.

Một cuộc đình công toàn diện cũng sẽ làm phức tạp thêm việc hoạch định chính sách của Cục Dự trữ Liên bang (Fed), cơ quan đang cố gắng giảm lạm phát mà không khiến nền kinh tế rơi vào tình trạng suy thoái.

“Vấn đề đối với Fed là không thể biết rằng mức độ chậm lại trong tăng trưởng kinh tế có thể chắc chắn là do cuộc đình công hay do các yếu tố khác”, ông Shepherdson nhận định.

Xem thêm >> Lo 'gậy ông đập lưng ông', phương Tây bất đồng trước quyết định liên quan đến Nga