Đại diện UBCKNN: ‘Tước’ quyền tự quyết room ngoại của doanh nghiệp để tăng tính minh bạch

Tại tọa đàm “Sự vươn lên của thị trường chứng khoán Việt Nam hậu Covid-19” diễn ra mới đây, ông Bùi Hoàng Hải, Vụ trưởng Vụ Quản lý chào bán chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã nêu quan điểm của UBCKNN về dự định bỏ quyền tự định đoạt tỷ lệ sở hữu cổ phần cho nhà đầu tư nước ngoài (room ngoại) của các doanh nghiệp đại chúng, trong Dự thảo Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Chứng khoán (sửa đổi).

Theo quy định hiện hành, doanh nghiệp đại chúng được phép quy định room ngoại trong Điều lệ của công ty. Tuy nhiên, dự thảo nghị định mới đã bỏ quy định này.

Ông Bùi Hoàng Hải cho biết sở dĩ UBCKNN dự định bỏ quy định trên là bởi cơ quan này hướng tới sự minh bạch cho thị trường. "Các nhà đầu tư nước ngoài khi lên kế hoạch đầu tư vào Việt Nam, họ phải nghiên cứu tìm hiểu thị trường, phải trình các cấp. Tuy nhiên khi họ đã quyết định đầu tư vào một công ty nào đó nhưng đột nhiên công ty đó thắt lại room ngoại, các nhà đầu tư nước ngoài sẽ không thể nào tiếp cận được", Vụ trưởng Vụ Quản lý chào bán chứng khoán cho hay.

Điều này, theo ông Hải, sẽ khiến các nhà đầu tư nước ngoài đánh giá rằng Việt Nam không minh bạch trong tỷ lệ sở hữu nước ngoài, khiến họ khó tiếp cận đầu tư.

Đại diện UBCKNN cũng cho biết về mặt pháp lý, quy định mới được cơ quan này căn cứ vào 2 luật là Luật đầu tư và Luật doanh nghiệp.

"Luật đầu tư có quy định ngoại trừ những trường hợp đã quy định trong hiệp ước, hiệp định, ngành nghề kinh doanh có điều kiện, nhà đầu tư nước ngoài phải được quyền tự do tiếp cận thị trường như nhà đầu tư trong nước", ông Bùi Hoàng Hải nhấn mạnh.

Vấn đề thứ hai là từ phía người bán. Theo đại diện UBCKNN, một số công ty đưa ra Điều lệ thông qua đa số, làm hạn chế quyền tự do chuyển nhượng cổ phiếu của các cổ đông phổ thông, đó là quyền cơ bản trong Luật doanh nghiệp. Luật doanh nghiệp cũng quy định rằng đối với các loại cổ phiếu bị hạn chế chuyển nhượng thì điều kiện hạn chế phải ghi rõ trong cổ phiếu đó.

Do đó, nếu cho phép Điều lệ công ty quy định room ngoại thì sẽ xuất hiện trường hợp cổ đông bị hạn chế chuyển nhượng sau khi công ty thắt room ngoại. Điều này hạn chế quyền tự do chuyển nhượng của cổ đông.

"Chúng tôi tin rằng nội dung mà chúng tôi điều chỉnh là phù hợp với quy định pháp luật", đại diện UBCKNN khẳng định.

Trước đó, dự thảo nghị định mới đã vấp phải sự phản ứng của nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các ngân hàng.

Theo Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, ngân hàng là ngành đặc thù, các quy định pháp luật hiện hành cũng chỉ đưa ra các tỷ lệ nắm giữ của nhà đầu tư nước ngoài tối đa không vượt qua một tỷ lệ nhất định, chứ không quy định tỷ lệ này là cố định. Theo đó, các ngân hàng thương mại có quyền quyết định tỷ lệ nhất định trong mức room ngoại tối đa được Nhà nước quy định.

"Việc bãi bỏ quyền tự định đoạt room vốn ngoại của doanh nghiệp sẽ làm mất đi mục tiêu lớn của các ngân hàng thương mại trong việc tìm kiếm, tiếp cận các nhà đầu tư dài hạn, chiến lược", hiệp hội này nêu quan điểm.

Bình luận về vấn đề này, TS. Nguyễn Đức Kiên cho rằng dự thảo nghị định mới chưa tính tới yếu tố đặc thù, đang gộp ngành ngân hàng chung với các ngành khác. Điều này theo ông Kiên là không hợp lý.

TS Nguyễn Trí Hiếu thì cho rằng: "Quy định này vi phạm quyền tự quyết của doanh nghiệp, ngân hàng. Hơn nữa, ngân hàng là ngành nhạy cảm, cổ đông nước ngoài cần được chọn lọc kỹ càng, được cơ quan quản lý phê duyệt nhằm tránh ảnh hưởng đến an ninh tài chính quốc gia. Việc “mở toang” room có thể khiến việc kiểm soát cổ đông lớn có yếu tố nước ngoài trở nên khó khăn”.

Đại diện UBCKNN cho biết các quan điểm trái ngược nêu trên cũng đã được nêu ra trong hội nghị thẩm định của Bộ Tư Pháp.

"Hiện nay, UBCKNN chưa nhận được ý kiến thẩm định của Bộ Tư Pháp. Chúng tôi sẽ phải đợi ý kiến cuối cùng của Bộ Tư Pháp trước khi cân nhắc có điều chỉnh hoặc không điều chỉnh đối với nghị định mới", ông Bùi Hoàng Hải, Vụ trưởng Vụ Quản lý chào bán chứng khoán thông tin.