Đường sắt cao tốc Bắc – Nam: Xây mới hay nâng cấp?
Lê Hữu Việt -
16/04/2021 07:48 (GMT+7)
Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) đề xuất đầu tư xây dựng mới tuyến đường sắt cao tốc Bắc – Nam với mong muốn tiến thẳng lên hiện đại. Trong khi đó, Bộ KH&ĐT và một số chuyên gia lại đề xuất nâng cấp đường sắt hiện hữu để chạy tàu nhanh hơn, huy động vốn trong nước, giảm vay ODA, trước khi nghĩ tới công nghệ hiện đại hơn.
Đường sắt Bắc - Nam đã quá cũ kỹ và lạc hậu so với nhu cầu phát triển. Ảnh: VNR
Tại Dự thảo Quy hoạch đường sắt thời kỳ tới năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Bộ GTVT đang lấy ý kiến các bộ, ngành, đầu tư mới đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam được đề xuất đưa vào thực hiện. Theo dự thảo, ngành giao thông đề xuất sẽ đầu tư từ nay tới năm 2040, tàu sẽ chạy với tốc độ thiết kế 350km/h, chỉ chở khách, nâng cấp đường sắt hiện hữu để chở hàng. Trong đó, giai đoạn 1 (năm 2021-2032), sẽ đầu tư đoạn Hà Nội - Vinh và Nha Trang - TPHCM, đưa vào khai thác năm 2030. Tổng vốn đầu tư hơn 561,5 nghìn tỷ đồng, bình quân 56.160 tỷ đồng/năm.
Giai đoạn 2 (năm 2035-2040), đầu tư nối đoạn Vinh - Nha Trang, ưu tiên trước đoạn Vinh - Đà Nẵng để khai thác vào năm 2040, đoạn Nha Trang - Đà Nẵng đầu tư đồng thời hoặc kéo dài tới năm 2050. Giai đoạn này tổng vốn đầu tư hơn 772,6 nghìn tỷ đồng, bình quân 38.632 tỷ đồng/năm. Tổng vốn đầu tư hoàn thiện toàn tuyến hơn 1,33 triệu tỷ đồng (khoảng 58,71 tỷ USD).
Dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam được Bộ GTVT trình có tổng chiều dài toàn tuyến 1.559km, nối Hà Nội và TPHCM, đi qua 20 tỉnh thành. Tốc độ thiết kế toàn tuyến 350km/h, tốc độ khai thác 320km/h, chỉ chở khách.
Quy hoạch đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam trên cũng là phương án Bộ GTVT lựa chọn trong Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án này trình Chính phủ trước đó. Đồng thời, Bộ GTVT đề nghị đầu tư thêm 1,8 tỷ USD nâng cấp đường sắt hiệu hữu để khai thác tàu hàng và chở khách địa phương. Về vốn, Bộ GTVT đề xuất, 80% vốn từ ngân sách nhà nước, 20% vốn còn lại kêu gọi đầu tư xã hội vào nhà ga, đầu máy, toa tàu. Nếu toàn bộ vốn đầu tư (hơn 58,7 tỷ USD) đi vay, Bộ GTVT đánh giá: Vẫn không làm nợ công vượt trần (dự án khả thi).
Là cơ quan thường trực của Hội đồng thẩm định nhà nước, Bộ KH&ĐT đề xuất Bộ GTVT bổ sung phương án nâng cấp đường sắt hiện hữu, để khai thác chung tàu hàng và tàu khách, tốc độ tàu dưới 200km/h. Tổng mức đầu tư chỉ khoảng 26 tỷ USD. Bộ KH&ĐT dẫn phân tích của các chuyên gia Đức và Hà Lan cho rằng, với chiều dài hàng nghìn kilômét, tốc độ tàu khoảng 200km/h mang lại hiệu quả hơn tốc độ 350km/h, thời gian di chuyển Hà Nội - TPHCM khoảng 8 giờ là hợp lý. Hiện Hà Lan đã bỏ kế hoạch nâng cấp tuyến đường sắt Dusseldorf - Amsterdam để tăng tốc độ chạy tàu từ 200km/h lên 300km/h, vì chi phí vận hành tăng từ 1,8 tỷ Euro lên 3,4 tỷ Euro và không phát huy tối đa hiệu quả.
Bộ GTVT lại cho rằng, việc nâng cấp đường sắt hiện hữu lên đường đôi, khổ ray 1435mm, sẽ gặp nhiều khó khăn vì như thế gần như là xây mới. Chi phí giải phóng mặt bằng lớn, do đường sắt hiện hữu qua nhiều đô thị. Ngoài ra, việc khai thác chung tàu khách và hàng tiềm ẩn nguy cơ tai nạn, hiệu quả không cao và không phù hợp xu hướng thế giới. Bộ GTVT dẫn báo cáo của tư vấn tính toán, nếu nâng cấp đường sắt như của Bộ KH&ĐT cần vốn đầu tư khoảng 40 tỷ USD.
Cẩn trọng với vốn ODA
Góp ý cho dự thảo quy hoạch đường sắt với tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, ông Đặng Huy Đông, Chủ tịch Viện Nghiên cứu quy hoạch và phát triển cho rằng, hiện tại, 80% dân số có thu nhập trung bình khá trở xuống, giá vé là vấn đề ưu tiên khi đi lại. Nếu tàu cao tốc nhanh nhưng vé đắt hơn máy bay giá rẻ, người dân sẽ chọn máy bay. Theo kinh nghiệm của Nhật Bản, tàu cao tốc chưa bao giờ hoàn được vốn đầu tư, thậm chí với một số tuyến, tiền thu từ bán vé không đủ bù chi phí vận hành, bảo dưỡng. Do đó, sẽ khả thi nếu nâng cấp đường sắt hiện hữu thành đường đôi, khổ ray 1435mm, tàu khách chạy 150km/h, tàu hàng chạy 100km/h.
GS.TSKH Lã Ngọc Khuê (nguyên Thứ trưởng Bộ GTVT) cho rằng, trong 10 năm tới, tuyến đường sắt Hà Nội - TPHCM chỉ nên đầu tư tàu tốc độ 140km/h, khổ ray 1435mm, sau năm 2035 nâng cấp lên cao tốc.
“Đường sắt cao tốc chỉ chở khách sẽ rất khó cân đối chi phí. Tai sao Nhà nước phải bù lỗ để người dân đi tàu cao tốc, trong khi có thể đi bằng đường hàng không giá rẻ mà Nhà nước không phải hỗ trợ. Còn đường sắt tốc độ 150km/h chở khách kết hợp cả chở hàng sẽ đảm bảo hiệu quả hơn, giảm hỗ trợ từ Nhà nước, vừa đạt mục tiêu hiện đại hóa đường sắt vừa đảm bảo nội địa hóa”, ông Đông nói.
Nếu vay ODA làm đường sắt cao tốc, ông Đông cho rằng, đi liền với vốn là điều kiện nhà thầu của nước cấp vốn sẽ chuyển giao công nghệ, nên vốn vay ODA không còn rẻ. Chúng ta đã có bài học từ các dự án đường sắt đô thị sử dụng vốn ODA, dù đã sử dụng nhà thầu, công nghệ của nước tài trợ vốn nhưng đội vốn và chậm tiến độ kéo dài là một thực tế.
“Ở thời kỳ đầu đang phát triển, quy mô nền kinh tế còn nhỏ, yếu, khả năng tiếp cận tài chính quốc tế khó khăn, dựa vào vốn vay ODA là phù hợp. Chúng ta cảm ơn bạn bè quốc tế về điều đó. Nhưng kéo dài sử dụng vốn vay ODA quá khi điều kiện bây giờ đã khác là một sai lầm, để lại hậu quả nặng nề cho nền kinh tế”, ông Đông nói thêm. Vị chuyên gia này cũng cho rằng, thế giới đang hoàn thiện công nghệ tàu siêu tốc hyperloop (tốc độ từ 800 đến 1.200km/h), có thể thương mại hóa sau 10 năm tới. Như vậy, sẽ tối ưu khi nâng cấp đường sắt hiện hữu để khai thác trong 15-20 năm tới, khi đó Việt Nam đã phát triển sẽ dồn lực đi thẳng lên công nghệ đường sắt hiện đại, như tàu hyperloop.
(VNF) - Công ty TNHH Logistics A&E và Công ty TNHH Đầu tư và Xây dựng 3H Việt Nam là cổ đông sở hữu 99% vốn điều lệ của Công ty cổ phần Đầu tư Láng Hạ, chủ đầu tư tòa nhà 28 tầng bỏ hoang suốt nhiều năm.
(VNF) - Từ năm 2026, bảng giá đất mới tiệm cận giá thị trường có thể khiến chi phí làm sổ đỏ tăng. Người dân cũng nên biết cách cập nhật sổ đỏ lên VNeID.
(VNF) - Năm 2025 ghi dấu hàng loạt sự thay đổi về chính sách – pháp luật đất đai, gỡ vướng mắc cũ, tạo hành lang mới, gia tăng xung lực cho thị trường bất động sản.
Chuyên gia pháp lý cảnh báo việc mua bán gian dối nhà ở xã hội "suất ngoại giao", thu tiền chênh... có thể phát sinh tình huống bị thu hồi nhà, thậm chí bị xử lý hình sự.
(VNF) - Giá bất động sản khu Nam Hà Nội đang tăng nhanh tại nhiều phân khúc, song thanh khoản thị trường vẫn chưa được cải thiện rõ rệt. Trong bối cảnh nguồn cung hạn chế, hạ tầng được đẩy mạnh và các “đại dự án” dần lộ diện, khu vực này đang đứng trước một kịch bản tăng giá dài hạn, thay vì những “cơn sóng” ngắn hạn.
(VNF) - Kết thúc năm 2024, Tổng công ty Đầu tư và Phát triển Nhà Hà Nội (HANDICO) ghi nhận doanh thu thuần giảm 53%, tuy nhiên công ty lại báo lãi sau thuế tăng 8% so với cùng kỳ năm ngoái.
(VNF) - Bộ Xây dựng dự kiến sửa Luật Nhà ở và Luật Kinh doanh bất động sản trong 2026; Hà Nội có 9 dự án nhà ở xã hội đủ điều kiện vay vốn ưu đãi; Hà Tĩnh mời gọi đầu tư 2 khu dân cư nông thôn, tổng vốn hơn 310 tỷ đồng... là những tin tức nổi bật của thị trường bất động sản ngày 23/12.
(VNF) - Dự án Trục đại lộ cảnh quan sông Hồng đã được chính thức khởi công. Sự kiện không chỉ đánh dấu bước khởi động cho một dự án hạ tầng – đô thị có ý nghĩa đặc biệt, mà còn cho thấy tầm nhìn phát triển dài hạn của Thủ đô Hà Nội trong việc tái cấu trúc không gian ven sông Hồng với sự đồng hành của các nhà đầu tư chiến lược, điển hình như T&T Group.
(VNF) - Trong kiến nghị lần 3 gửi tới lãnh đạo TP.HCM, Viện Kinh tế tài nguyên và môi trường đề xuất tăng giá đất nông nghiệp lên mức bằng 40% giá đất ở cùng thửa đất.
(VNF) - Dự thảo nghị định hướng dẫn thi hành Luật Đất đai đang mở ra khả năng hợp thức hóa nhiều trường hợp sử dụng đất vi phạm trước đây, nếu đáp ứng điều kiện sử dụng ổn định, qua đó tháo gỡ vướng mắc kéo dài trong cấp “sổ đỏ” và công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng.
(VNF) - Trong tự nhiên, dòng thác không khởi sinh từ độ cao mà từ dòng chảy. Nó bắt đầu lặng lẽ từ suối nguồn, tích tụ năng lượng qua từng tầng địa hình, để rồi đổ xuống mạnh mẽ, liên tục và không ngừng tái sinh. Triết lý ấy về chuyển động, về sự sống và về nhịp điệu tự nhiên chính là hình ảnh ẩn dụ, dẫn dắt toàn bộ tư duy cảnh quan tại Rivea Residences.
(VNF) - Tổng Công ty Xây dựng số 1 – CTCP (UPCoM: CC1) đã công bố định hướng chiến lược tăng vốn thông qua phát hành thêm cổ phần, nhằm chủ động tham gia vào các dự án hạ tầng theo phương thức đối tác công tư (PPP).
(VNF) - Khi kết thúc năm 2024, điều đọng lại trong cảm nhận của giới quan sát là thị trường bất động sản đã phục hồi tích cực, mang đến kỳ vọng tăng trưởng mạnh trong năm 2025. Song, điều bất ngờ là thị trường bất động sản năm 2025 đã vượt qua cả kỳ vọng, khi không những tăng trưởng mạnh mà còn đạt đến cấp độ “bùng nổ”.
(VNF) - Ngày 19/12/2025, tại Đặc khu Vân Đồn, Công ty cổ phần Everland Vân Đồn (thành viên Everland Group) Khánh thành và gắn biển “Công trình chào mừng Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng” cho Giai đoạn 1 Tổ hợp du lịch, nghỉ dưỡng và giải trí Crystal Holidays Harbour Vân Đồn (Tòa tháp A-B).
(VNF) - Dự án Khu nhà ở xã hội tổ dân phố Nam Ngạn, Phường Nếnh tại tỉnh Bắc Ninh do Công ty cổ phần Phát triển nhà và đô thị New Star có quy mô hơn 3,3ha, tổng vốn đầu tư hơn 1.000 tỷ đồng.
(VNF) - Dự án Khu dân cư Trung tâm Sài Gòn - Saigon Downtown Residence chính thức được khởi công vào ngày 19/12 vừa qua. Đây là dự án chung cư duy nhất được TP. HCM lựa chọn khởi công trong dịp này.
(VNF) - Thanh tra Chính phủ sẽ tiến hành thanh tra Tổng công ty Đầu tư và phát triển Nhà Hà Nội (HANDICO) trong quý III/2026. Nội dung thanh tra về phòng chống lãng phí trong quản lý, sử dụng các cơ sở nhà, đất,....
(VNF) - Đề xuất xem xét cấp sổ đỏ với đất vi phạm trước 1/7/2014; chính thức vận hành các nền tảng số quốc gia ngành xây dựng từ 2026; Đà Nẵng lấy ý kiến quy định giao đất ở không qua đấu giá cho cá nhân... là những tin tức đáng chú ý về thị trường bất động sản ngày 22/12.
(VNF) - Từ 2026, chuyển đất nông nghiệp, đất vườn, ao trong cùng thửa có đất ở sang đất ở chỉ phải nộp 30-50% phần chênh lệch tiền sử dụng đất, thay vì 100% như hiện nay.
(VNF) - Giữa áp lực nợ vay và thanh khoản chưa được cải thiện, Novaland tiếp tục trình cổ đông phương án vay thêm tối đa 10.000 tỷ đồng để bổ sung vốn và tái cơ cấu tài chính.
(VNF) - Đề xuất loạt quy định mới về bảng giá đất áp dụng từ năm 2026, Cloud Gate triển khai ba dự án nhà ở tại phía đông Đăk Lăk, TP. HCM thí điểm 6 dự án nhà ở thương mại tại xã Long Điền... là những tin tức nổi bật về thị trường bất động sản ngày 21/12.
(VNF) - Các phương án xây dựng bảng giá đất và các trường hợp sửa đổi, bổ sung do cơ quan soạn thảo đề xuất được kỳ vọng sẽ tháo gỡ các vướng mắc trong quá trình áp dụng Luật Đất đai 2024.
(VNF) - Hà Tĩnh chính thức gọi vốn hơn 310 tỷ đồng cho hai dự án khu dân cư tại TP Hà Tĩnh và huyện Hương Sơn, lựa chọn nhà đầu tư theo hình thức đấu thầu rộng rãi, mở thêm quỹ đất phát triển đô thị ngay đầu năm 2026.
(VNF) - Công ty TNHH Logistics A&E và Công ty TNHH Đầu tư và Xây dựng 3H Việt Nam là cổ đông sở hữu 99% vốn điều lệ của Công ty cổ phần Đầu tư Láng Hạ, chủ đầu tư tòa nhà 28 tầng bỏ hoang suốt nhiều năm.
(VNF) - Cuối năm – mùa cam chín rộ ở Hà Tĩnh, những vườn cam trên nhiều vùng đồi như Thượng Lộc, Hương Khê, Vũ Quang, Mai Hoa… đang tạo nên những khoảnh khắc rộn ràng của thu hoạch. Đây là thời điểm chứng kiến sự hội tụ của nắng gió, đất đỏ và bàn tay nông dân, tạo ra những cây cam “siêu quả” độc đáo, không chỉ là đặc sản vùng miền mà còn là sản phẩm của mô hình liên kết nông nghiệp, góp phần thực hiện mục tiêu quốc gia về xóa đói giảm nghèo tại Hà Tĩnh trong những năm qua.