Khoản đầu tư 100 tỷ USD của nhà sản xuất chip theo hợp đồng lớn nhất thế giới TSMC sẽ thúc đẩy đáng kể ngành sản xuất chất bán dẫn của Mỹ nhưng nó sẽ định hình mối quan hệ Mỹ - Đài Loan như thế nào vẫn là một câu hỏi chưa có lời giải.

Khoản đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn nhất trong lịch sử Mỹ

Vào ngày 3/3, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tuyên bố rằng Công ty Sản xuất Bán dẫn Đài Loan (TSMC) sẽ đầu tư thêm 100 tỷ USD để mở rộng hoạt động sản xuất bán dẫn tiên tiến của mình tại bang Arizona của Mỹ.

Số tiền này sẽ được dành cho ba nhà máy chế tạo mới (fab), hai cơ sở đóng gói tiên tiến và một trung tâm nghiên cứu và thiết kế (R&D) lớn. TSMC đã chào hàng đây là khoản đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn nhất trong lịch sử Mỹ, nâng tổng số vốn đầu tư lên 165 tỷ USD và tăng gấp đôi số nhà máy sản xuất theo kế hoạch từ 3 lên 6.

Trước đó, Tổng thống Trump đã nhiều lần cáo buộc Đài Loan, nơi sản xuất khoảng 90% chất bán dẫn tiên tiến nhất thế giới, đã đánh cắp ngành công nghiệp chip của Mỹ. Ông Trump đã đe dọa sẽ áp thuế từ 25 - 100% đối với tất cả các con chip nhập khẩu vào Mỹ để buộc các công ty phải thiết lập nhà máy sản xuất tại quốc gia này.

Và Tổng thống Trump không phải là người duy nhất lo lắng về việc Mỹ quá phụ thuộc vào chip sản xuất tại Đài Loan. Những con chip này không chỉ cần thiết cho điện thoại thông minh và máy giặt mà còn cho hầu hết các hệ thống vũ khí hiện đại.

Năm 2022, cựu Tổng thống Mỹ Joe Biden đã ký thành luật Đạo luật CHIPS và Khoa học, nhằm mục đích khuyến khích các công ty xây dựng nhà máy tại Mỹ. TSMC đã nhận được 6,6 tỷ USD tiền tài trợ trực tiếp và 5 tỷ USD tiền vay chi phí thấp thông qua Đạo luật CHIPS để xây dựng một xưởng đúc ở Arizona. Tuy nhiên, ông Trump đã chỉ trích đây là một "chương trình vô lý", tuyên bố rằng "chúng tôi không muốn đưa cho họ hàng tỷ USD".

Với thông báo này, TSMC có thể muốn tránh thuế quan, đảm bảo nguồn tài trợ theo Đạo luật CHIPS và chứng minh vai trò không thể thiếu của Đài Loan trong cuộc cách mạng trí tuệ nhân tạo (AI), điều mà họ hy vọng sẽ chuyển thành việc Tổng thống Trump thể hiện sự ủng hộ chính trị rộng rãi hơn đối với Đài Loan.

Tác động lên ngành sản xuất của Mỹ

Phát biểu tại buổi công bố cùng với CEO của TSMC, ông CC Wei, Tổng thống Trump tuyên bố rằng: "Những con chip AI mạnh mẽ nhất thế giới sẽ được sản xuất ngay tại Mỹ".

Các khoản đầu tư sẽ tạo ra hàng chục nghìn việc làm trong lĩnh vực xây dựng và kỹ thuật, và với khoản đầu tư đầu tiên của TSMC vào lĩnh vực đóng gói tiên tiến tại Mỹ, sẽ giúp củng cố hệ sinh thái bán dẫn và chuỗi cung ứng AI trong nước của quốc gia này.

Nhà máy đầu tiên của TSMC tại Arizona, bắt đầu sản xuất chip khối lượng lớn vào đầu năm nay, sản xuất chip 4 nanomet (4nm), được sử dụng trong các đơn vị xử lý đồ họa (GPU) tiên tiến nhất của Nvidia.

Nhà máy thứ hai, dự kiến ​​đi vào hoạt động vào năm 2028, đặt mục tiêu sản xuất chip 2nm và 3nm. Nhà máy thứ ba, dự kiến ​​đi vào hoạt động vào cuối thập kỷ này, sẽ sản xuất chip 2nm và công nghệ tiên tiến hơn.

Ông Trump tuyên bố rằng khoản đầu tư vào TSMC, cùng với các khoản đầu tư được Samsung và các công ty khác lên kế hoạch, có thể đưa Mỹ chiếm 40% thị trường sản xuất chip toàn cầu. Nhưng ngay cả với việc mở rộng, có vẻ như TSMC sẽ tiếp tục sản xuất phần lớn các chip tiên tiến nhất tại Đài Loan trong thời gian tới.

Tổng thống Trump đã tuyên bố rằng ông có ý định đánh thuế cao đối với chip nhập khẩu. Một câu hỏi đặt ra là liệu khoản đầu tư của TSMC vào Mỹ có đủ để giúp công ty này có quyền được “miễn trừ” hay không.

Thuế đối với chip rất có thể sẽ được áp dụng, như ông Trump đã tuyên bố trong cuộc họp báo công bố khoản đầu tư, "nếu họ áp dụng thuế ở Đài Loan để chuyển chúng đến đây, họ sẽ phải chịu 25% hoặc 30% hoặc 50% hoặc bất kỳ con số nào đó vào một ngày nào đó... bằng cách thực hiện ở đây, họ sẽ không phải chịu thuế".

"Mặc dù chúng tôi thừa nhận có lợi thế về chất bán dẫn, nhưng chúng tôi cũng nhận thức được rằng Đài Loan có trách nhiệm đóng góp vào sự thịnh vượng của cộng đồng quốc tế".

Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick cũng nhận xét tương tự: "Họ đến đây với số lượng lớn vì họ muốn thâm nhập vào thị trường lớn nhất thế giới và họ muốn tránh thuế quan mà nếu không có mặt ở đây, họ sẽ phải chịu".

Với những cuộc tấn công liên tục của Tổng thống Trump vào Đạo luật CHIPS, không chắc chắn liệu chính quyền của ông có tiếp tục giải ngân các khoản tiền được cung cấp theo luật cho sản xuất chất bán dẫn hay không và liệu TSMC có nhận được các khoản tài trợ mà họ đã được trao hay không.

Điều thú vị là khi công bố khoản đầu tư, ông Wei đã ca ngợi "sự hỗ trợ cần thiết của chính phủ" là lý do cho sự thành công của cơ sở của công ty tại Arizona.

Tuy nhiên, câu hỏi lớn nhất có thể liên quan đến số phận của hoạt động sản xuất chip của Intel. Trong khi Intel từng thống trị sản xuất chất bán dẫn, thì kể từ đó, công ty đã mất vị thế dẫn đầu và đang phải vật lộn để cạnh tranh với TSMC, Samsung và các công ty khác.

Thông qua Đạo luật CHIPS, công ty đã nhận được gần 8 tỷ USD tiền tài trợ, nhằm giúp công ty sản xuất chip tiên tiến. Tuy nhiên, Intel vẫn tiếp tục gặp khó khăn và có báo cáo rằng TSMC có thể nắm quyền kiểm soát hoạt động sản xuất của Intel trong một liên doanh mới. Liệu đây có còn là ưu tiên hay không vẫn là một câu hỏi bỏ ngỏ khác.

Ý nghĩa với quan hệ Mỹ - Đài Loan

Một số người Đài Loan lo ngại về thông báo của TSMC, họ lo sợ rằng Mỹ đang "làm rỗng ruột" hòn đảo này và rằng một khi đã thiết lập đủ năng lực sản xuất chất bán dẫn trong nước, họ sẽ từ bỏ Đài Loan. Để đáp lại những lo ngại này, các nhà lãnh đạo Đài Lan đảm bảo rằng TSMC "sẽ giữ lại các quy trình sản xuất tiên tiến nhất của mình tại Đài Loan".

Dù vậy, theo các chuyên gia, khoản đầu tư khổng lồ của TSMC ít nhất cũng sẽ ổn định mối quan hệ Mỹ - Đài Loan và có thể tạo động lực cho mối quan hệ chặt chẽ hơn nữa. Nó có khả năng ảnh hưởng đến cách Tổng thống Trump cuối cùng nhìn nhận giá trị của Đài Loan đối với Mỹ.

Trước đây, ông Trump đã lên tiếng hoài nghi về việc bảo vệ Đài Loan, đồng thời tuyên bố rằng Đài Loan nên trả tiền cho Mỹ để được bảo vệ. Tuy nhiên, bằng cách chứng minh sự đóng góp mà các công ty của mình có thể thực hiện đối với quá trình tái công nghiệp hóa Mỹ và vai trò không thể thiếu mà họ sẽ đóng góp trong phát triển AI, Đài Loan có thể thay đổi câu chuyện này.

Đồng thời, mối quan hệ Mỹ - Đài Loan không thể bị thu hẹp lại thành những con chip. Mỹ có những cam kết với Đài Loan theo Đạo luật Quan hệ Đài Loan năm 1979 có từ trước khi hòn đảo này nổi lên như một cường quốc công nghệ lớn và Mỹ có những lợi ích vượt ra ngoài việc bảo vệ quyền tiếp cận chip.

Theo các nhà quan sát, bất kể khoản đầu tư của TSMC có thành công hay không, Mỹ vẫn sẽ có lợi ích quan trọng đối với tương lai của Đài Loan và trong việc duy trì hòa bình và ổn định ở Eo biển Đài Loan.